Nguyễn Tiến Cường: Nước Mỹ và các đồng minh của Mỹ

Dù Tổng thống đắc cử Donald Trump chưa nhậm chức, nhưng đã có những dấu hiệu báo trước cho thấy nước Mỹ và thế giới 4 năm tới sẽ gặp nhiều căng thẳng, hỗn loạn và sẽ càng chia rẽ hơn.

Điều đầu tiên là việc đề cử một số nhân vật trong nội các của ông Trump gây tranh cãi, trong đó có việc đề cử Matt Gaetz – một kẻ ấu dâm, sử dụng ma túy, ăn chơi trác táng – làm bộ trưởng tư pháp, đã bị thượng viện, dưới sự lãnh đạo của ông Mitch McConnell phản đối quyết liệt khiến Matt Gaetz phải tự ý rút lui dù được Elon Musk – tỷ phú của Tesla ủng hộ.

Điều thứ hai là ông Trump đã gây ồn ào, bị chỉ trích, phản đối dữ dội trong cuộc họp báo đầu năm ngày 07.01.2025, khi tuyên bố sẽ mở rộng lãnh thổ nước Mỹ, và (nếu cần) sẽ không từ bỏ biện pháp dùng vũ lực để chiếm kênh đào Panama, thôn tính Greenland của Đan Mạch…cũng như việc muốn đổi tên Gulf of Mexico thành Gulf of America (1).

Trước đó, người dân Panama đã biểu tình, đốt cờ Mỹ, Poster của Trump vào ngày 26.12.2024 khi biết được ý định của Trump, muốn giành lại quyền kiểm soát kênh đào Panama vì lợi ích kinh tế (2).

Về phía Đan Mạch, bà Thủ Tướng Mette Frederiksen nói rằng bà không tin Trump sẽ dùng biện pháp quân sự để chiếm Greenland. Theo bà Frederiksen, nếu (muốn) vì quyền lợi, an ninh nước Mỹ, Trump có thể điều đình với Đan Mạch, mua lại Greenland theo một số điều kiện được 2 bên thỏa thuận (3).

Sau khi đe dọa áp thêm 10% thuế lên hàng nhập khẩu từ Canada, Trudeau vội vã qua Mar-a-Lago gặp gỡ Trump để nói về chuyện này, nửa đùa nửa thật, Trump đã gọi Thủ Tướng Justin Trudeau của Canada là Thống Đốc (Governor) và nói rằng nếu Canada không muốn bị Trump đánh thuế nhập khẩu hàng hóa thì hãy trở thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ.

Sau khi Trudeau thông báo từ chức, tỷ phú tài phiệt Elon Musk đã bộc lộ sự chế giễu khá là xấc xược khi ủng hộ ý kiến của Trump, nói trên mạng X về Justin Trudeau: “Cô bé! Cô không còn là thống đốc của Canada nữa” (4). Trudeau đã thẳng thừng bác bỏ tuyên bố của Trump, không trả lời sự khiêu khích của Musk.

Điều thứ ba là sự ra đi của cựu Tổng Thống Jimmy Carter vào những ngày cuối năm 2024. Ông là vị Tổng Thống nhân từ nhất trong lịch sử Mỹ, nhất là đối với người Việt Nam.

Tổng thống Joe Biden, theo truyền thống, đã ra lệnh cho cả nước sẽ treo cờ rủ trong 30 ngày và ngày Trump nhậm chức nằm trong thời gian này.

Cờ rủ sẽ được treo tại cơ sở chính quyền, căn cứ quân sự, trại lính, chiến hạm…Tổng Thống đắc cử Donald Trump rất bực tức, muốn dẹp bỏ việc này nhưng không thể, bởi chưa nhậm chức, ông không có quyền hạn gì.

Có một số quan sát viên thời cuộc cho rằng những phát biểu của Trump trong buổi họp báo ngày 07.01.2025 không phải do Trump nghĩ ra mà là ý tưởng của Elon Musk, nẩy sinh từ tham vọng quyền lực và sự hoang tưởng của Musk, tìm cách khuấy động tình hình chính trị thế giới để hưởng lợi.

Chủ tịch đảng Dân Chủ Xã Hội Đức (SPD), bà Saskia Esken đã nói thẳng về mục đích của Musk khi tìm cách can thiệp vào hệ thống chính trị các nước khác: “Musk ủng hộ cuộc tranh cử của Trump 270 triệu $ nhưng thu về hơn 20 tỷ $ sau khi Trump đắc cử”. “Dân chủ cũng như quyền lợi công nhân là cái gai trong mắt Musk, là rào cản ngăn chận sự tham lam của Musk”.

Đừng quên rằng Musk đã chỉ trích Thủ Tướng Đức Olaf Scholz, yêu cầu ông từ chức sau vụ khủng bố ở Magdeburg, ca ngợi đảng cực hữu AfD (Alternative für Deutschland) cũng như nhục mạ thủ tướng Anh Keir Starmer khi còn là Giám đốc Công tố (Director of Public Prosecutions) của Anh là đã dung dưỡng cho những kẻ phạm tội ấu dâm từ Pakistan (5).

Tuy nhiên, phát biểu của Trump ở một mặt nào đó cũng gây hoang mang cho cả thế giới, bởi người ta không thể đoán chắc là Trump chỉ nói đùa hay có phần nào là sự thật trong những lời nói như vậy không?

Căn cứ vào nhận định của John Bolten – cựu cố vấn an ninh quốc gia của Trump – lãnh đạo các nước đồng minh của Mỹ trong NATO đánh giá lời đe dọa của Trump rút khỏi NATO có thể trở thành sự thật, nhưng họ sẽ phải phản ứng ra sao nếu Trump dùng vũ lực chiếm Greenland bởi Đan Mạch là một thành viên của NATO?

Canada, Mexico hay Đan Mạch đều là những đồng minh của Mỹ, nhưng cũng giống như trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump chưa bao giờ tỏ ra tôn trọng những mối quan hệ đồng minh lâu đời hay những hiệp ước kinh tế, quân sư, thường xuyên có những lời nói, hành động làm mất lòng các đồng minh, hoặc đe dọa (và cũng đã thực hiện) rút ra khỏi một số hiệp định, định chế quốc tế. So với nhiệm kỳ đầu tiên, lần này quyền lực của ông Trump lớn hơn nhiều, đủ để làm được khá nhiều điều Trump muốn.

Nếu nghĩ xa hơn, những phát biểu của Trump trong buổi họp báo ngày 07.01.2025 có thể xem là những lời bào chữa cho sự xâm chiếm Ukraine của Putin, hoặc nếu một ngày nào đó trong tương lai gần Tập Cận Bình tấn công Đài Loan như đã từng hăm dọa nhiều lần trong quá khứ, nước Mỹ sẽ phản ứng ra sao?

Thế giới hiện đã có đủ lo ngại với những kẻ đầy tham vọng bá quyền đòi vẽ lại bản đồ một số khu vực, sắp xếp lại trật tự thế giới như Putin, Tập Cận Bình và sự kết hợp của các quốc gia độc tài Nga-Trung Cộng-Iran-Bắc Hàn; thì ở nước Mỹ, người quyền lực nhất thế giới là ông Trump cũng lại đang đe dọa sử dụng sức mạnh kinh tế và kể cả sức mạnh quân sự để đạt được những mục tiêu mong muốn, và bên cạnh Trump là Musk, người giàu nhất thế giới cũng chưa bao giờ biết tự kiềm chế!

Liệu trật tự thế giới có thể sẽ được định hình lại?

Nguyễn Tiến Cường

********

(1) https://www.wfmz.com/news/national/president-elect-trump-held-news-conference-tuesday-wants-to-expand-u-s-footprint/article_16526b56-cddf-11ef-8157-a70aaaf50250.html

(2) https://www.inkl.com/news/protestors-burn-us-flag-following-trump-s-threats-to-retake-control-of-panama-canal-f-trump

(3) htps://apnews.com/video/greenland-denmark-mette-frederiksen-donald-trump-jr-mette-frederiksen-donald-trump-jr-greenland-denmark-government-a5131b6473c6449ba107ae70b07154bb

(4) https://www.firstpost.com/world/musks-new-jab-at-trudeau-girl-youre-not-the-governor-of-canada-anymore-13851043.html

(5) https://www.tagesschau.de/ausland/europa/grossbritannien-musk-starmer-100.html

*Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của Diễn Đàn Thế Kỷ.