Trong kỷ nguyên số hóa và phát triển bùng nổ…
Đỗ Quyên: Quần-đảo-tráo-tên (Kỳ 4)
Quần-đảo-tráo-tên
Trường ca thời sự
CHƯƠNG 7
KINH ĐỘ
(Các khúc vô đề)
7.1
Nắng Xối Đỉnh Đầu [1]
trưa xuân bừng nỗi nhớ cơn mưa ngày này tháng ấy quê nhà
kìa cặp uyên ương nhà sóc
nhảy chuyền cổ thụ anh đào
– Hai bạn trẻ kiếm ăn chi trên trển
hay động tình nhật thực bắc bán cầu
– Bé cái nhầm rồi quan bác
hổ danh thi sĩ ngoài nước yêu nước
hai ba bận bọn chúng em hàng tuần
tầm nhìn phóng thả
dõi binh tình hải đảo cố hương nhà bác
(sóc chồng đáp)
– Tụi này đâu có ở không
bá ngọ cái nhà bác nhé
(sóc vợ lầm bầm bằng tiếng sóc
lườm mặt ả
thi sĩ yêu nước yêu súc vật thừa biết
là vì tướng bà mấy giờ trước
lê que sắt rượt chúng chí chết
đoạn quay về sụp xuống luống cà chua nát bét
thây kệ nắng xối đỉnh đầu
với lão thi nhân bao đồng đẩu đâu)
7.2
… Đêm nọ lọ mọ thế nào
ngồi thiền loay hoay cửa tủ
gương
a lạ
“mình ngắm mình mình có thấy mình đâu” [2]
mươi mười lăm phút
ngưng
sáng tỉnh vơ máy tư vấn
chú em họ
ông bạn già
cả hai cư sĩ tại gia…
… Thiền sư Dầu khí mắc họp
đại sự kinh bang nước nhà
cáo lỗi Phật độ anh nha…
… Lệ thường hồi âm tắp lự
ấy là thiền sư Cò Hương
– Gửi thầy hai link [3] ba lối
thiền đại sư cụ nhà tui
phát minh chắc từ lâu rồi
– Tiếc nhể bạch thầy tui mất
đứt ngôi môn pháp trưởng thiền
gương Trời đã sanh ra ta
sao còn sanh ra cả Cụ [4]…
… Rồi thiền trước gương đôi lần
coi bộ đầu ấm trôn lạnh
thôi Cụ tha con về lại
đường xưa rải mây trắng [5] ngần
bám theo bụi gót chân Bụt
hành chút xíu được là thiền
lăn tăn hoài hoài cái bị
đang là quần-đảo-tráo-tên
bái chư tổ
bần tăng con đây tiện nhân
mần răng comment somehow [6]
chánh niệm
đêm nay lọ mọ thế nào…
7.3
Nam công dân ơi
đêm mơ ngủ vạ nạ dòng
ngày mộng nằm vật đực rựa
tại là bởi ngày đêm chưa đủ đau đủ hận
quần-đảo-bị-tráo-tên
đó à nha
Nam nữ công dân nào còn
lăn tăn tương quan bản thể
riêng tư với chuyện giang san
tới ngay và luôn hồi 8
chương 3 đọc tiếp giùm nha
đa tạ hai lần đa tạ
7.4
Di động một mình hai cái
dẫu chả mần vương tướng gì
tuyền đồ cháu con bỏ lại
không xài chả nhẽ thảy đi
tám tháng trường ca quần đảo
bật mí mật khẩu thế vầy
7 5 3 0 0 4
1 9 0 1 7 4
(4 nào đọc bốn đọc tư
độc giả nước ngoài lưu ý
còn chủ sở hữu tớ đây
lo nhớ số nào phôn nấy)
di động một mình hai cái
tám tháng
quần đảo
trường ca
7.5
Huynh đệ chi binh
là mình cùng chung đời lính
thương nhau khác chi nhân tình
sống chết có nhau là huynh đệ chi binh
chỉ nội câu này thôi đã tất cả
tình đồng nghĩa đội nhà binh
gúc-gồ nói vậy
nghiệm đúng cho huynh đệ chia san chiến hào chiến tuyến
cùng hải thuyền hải lý
à cũng trừ vài quan hệ huynh đệ cà chớn cà chua
huynh đệ chi binh là gì đó anh sam
lúc mất quần đảo đếch có nhau là huynh đệ hổng chi binh
lúc di tản còn có nhau là huynh đệ cực kỳ chi binh
tiến thoái có nhau cũng tùy chiến dịch mặt trận là huynh đệ tùy nghi chi binh
thương nhau hơi khác chút chút nhân tình
Huynh đệ chi binh
là mình cùng chung đời lính
thương nhau khác chi nhân tình
sống chết có nhau là huynh đệ chi binh
a la la la
hu hu hu
hi hi hi hi
a la la la [7]
7.6
Phản biện vui với Nhà Bà Nữ [8]
“Thất bại cũng là quyền của con người” –
Vậy cưng giữ quyền mang bầu lạ ngoài ý muốn với kẻ lạ còn anh giành quyền mất đảo à nha
“Bản tính của con người vốn không dễ thay đổi
nó chỉ thay đổi khi gặp biến cố” –
Có nhẽ phận Tổ quốc mình cũng giống em thân gái ngọc ngà
“Cho người khác cơ hội là cho mình cơ hội” –
Lỡm nào con đượi nói càn
cho láng giềng khủng một phần giang san biển đảo phên dậu là cho dân tộc mình thêm một đại họa truyền kiếp nghe rõ chửa
“Hạnh phúc hôm nay mẹ có được đánh đổi từ hạnh phúc của hai con” –
Không phải ai cũng hiểu thủng văn bản
rành rành mẹ là bển
một con ấy là đồng minh khủng bên kia biển cả
còn con kia chả nhẽ thằng Cuội ngồi gốc cây đa
“Trường học dạy mình bài học trước rồi mới cho mình thực hành
trường đời bắt mình thực hành trước rồi mới rút ra bài học” –
Ôi giá có trường nào dạy bài học hay thực hành về cách đòi lại quần đảo bị cưỡng cướp thì tuyệt cú mèo
“Ai cũng có lỗi nhưng ai cũng nghĩ mình là nạn nhân” –
Nhất trí cao
một trong những câu chuẩn mà bản trường ca về quần-đảo-bị-tráo-tên đây không nỡ chỉnh
7.7
Lúc này
một trường ca về biển đông
về biển đảo
về quần-đảo-bị-tráo-tên
phải như chiếc rìu bổ vỡ biển băng đông cứng trong ta [9]
7.8
Bất kể lúc nào
hỡi trường ca về biển đông
về biển đảo
về quần-đảo-tráo-tên
hãy hát lên dưới tiếng kêu quang quác và tiếng thanh la não bạt của đề tài
hãy hát lên sau tiếng bước chân rầm rập dưới dây cương co giật của đề tài [10]
7.9
Thêm một trường ca thương quần đảo
bên ngàn tư liệu giữ biển đông
ca đi biển đảo chờ thương đó
có đất liền đây hỡi đại dương [11]
7.10
Ngược xuôi nhớ nửa biển dài
ai đem quần đảo mà ngăn nẻo về [12]
7.11
Khi người ta yêu biển đảo của Tổ quốc mình thì hình như không có việc gì tỏ ra khó khăn cả
đó là giả thuyết của các tác giả trường ca
trường ca này sẽ rút ra một kết luận từ đó
và cùng lúc cho thấy rằng giả thuyết này không dễ dàng nghiệm đúng
đây sẽ là một điểm mới trong lý luận
và là một tiểu xảo trong thuật viết trường ca cũng lâu đời gần bằng biển đông của nước nam ta [13]
7.12
Dám xin bạn đọc chút kiên nhẫn
áng chừng đôi ba năm nữa thôi
trường-ca-ca nhà ta
cái kẻ liều mình viết ra trường ca tư liệu
Quần-đảo-tráo-tên này này
sẽ giả nhời phỏng vấn phỏng véo
dịp công chiếu phim Hollywood mô phỏng theo
(tỷ dụ thế cho oách bọ làm đếch có gì để mất)
rằng thì mà là
có hai thứ quan trọng trong Biển Đông câu chuyện dài
một là tranh chấp các quần đảo
giữa bển cùng vài ba bên khác mà trọng tâm là nước nam ta
và tôi hổng nhớ
hai là gì sất [14]
dám xin bạn đọc kiên nhẫn nữa
7.13
Theo nghiên cứu khoa học tâm lý giới tính [15]
ở nhiều nước sở hữu biển đảo
muốn được một cô gái mê say
người nam không nhất thiết phải
điển trai cơ bắp xiền nhìu bla bla bla [16]
Và đây
6 tiêu chí những kiểu nam giới hớp hồn phụ nữ thời nay
đa phần các quốc gia biển
Không quá đẹp trai
(nếu trong mối quan hệ ngắn hạn người nữ có xu hướng tìm kiếm những người nam hấp dẫn theo khuôn mẫu bô trai cao to rộng hầu bao thì ở cuộc tình dài dai những ai có hình thức xoàng xoàng lại ưu thế đó à nha)
Tốt bụng
(dễ hiểu khi đa số nữ giới thích đờn ông vị tha hơn kẻ đẹp trai nhưng lại kẹo kéo tất nhiên với những bà cô em cháu lùng sục tình một đêm vẫn ưu tiên vẻ lôi cuốn hơn lòng nhân ái)
Lớn tuổi
(cũng dễ hiểu hầu hết phụ nữ thích đàn ông trọng tuổi độc lập tài chính)
Hài hước
(”tiếng cười có thể là nẻo tắt và an toàn tới mối quan hệ trai gái dai dài” vị phó giáo sư nọ khẳng quyết)
Nuôi thú cưng
(vụ nầy quả là trường-ca-ca lần đầu mới biết
quý độc giả yêu thơ biết chưa ạ
phái nữ dễ bị cuốn tới đấng nam nhi có vật nuôi nhiều gấp hai lần rưỡi so với đàn ông bị hút về một người nữ mê thú cưng)
Có râu quai nón
(ha ha khoản ấy bần tăng quá rành
rậm râu sâu mắt
thì vỡn râu quai nón thể hiện khoản nam tính và trưởng thành mà lị)
Chấp nhận rủi ro
vấn đề là đây
tạp chí Tâm lý học giới tính đã phân loại cả thảy 5 hoạt động mạo hiểm
Giải trí (dân ta giờ ưa nói là thư giãn)
Đạo đức (thời Bao cấp gọi là hồng)
Cờ bạc (đã nâng cấp thành ông nội thằng Bần)
Kinh doanh (thương trường ác chiến gần bằng trường văn trận bút)
và
Xã hội
trong hoạt động mạo hiểm này có tới 15 hình thức mà một trong 5 tops là tham gia ngay và luôn vào chiến dịch bảo vệ và yểm trợ mỗi khi biển đảo Tổ quốc lâm nguy
7.14
Mỗi đảo làm nên quần đảo
đã đành
Mỗi hạt muối hạt cát làm nên đảo
giờ mới thấm
7.15
Ra biển không đến đảo
tôi mê man cái bị-tráo-tên của nó
và hiểu thấu nỗi hèn đau [17]
7.16
Tôi muốn mang quần đảo về lại giang san
nhưng làm sao mang nổi cả biển đông về với nước nam [18]
7.17
Không có mùa nào trên biển
Tình yêu cũng không mùa [19]
7.18
lòng anh cơn nước đang ròng
biển đau rút ruột cua còng chỏng chơ
lấy khăn mà gói bơ vơ
tay cầm nước mắt bao giờ sóng lên
gặp minh mang cũng mênh mông
nắng qua bao đảo mà không nhạt nhoà [20]
7.19
– Chung thủy nào cũng bắt đầu
từ biển
– Mẹ tôi ước cưới biển làm chồng
chiều chân thật ngồi nhặt từng bọt sóng
cha tôi mơ cưới biển làm vợ
đêm mải miết đi câu [21]
7.20
Tưởng tượng đối thoại nhỏ
giữa một người khá nhớn
với một kẻ nho nhỏ
về đề tài rất to
mà cũng là cực khó
sử – văn chương tương hỗ
MK
tiểu thuyết gia như ta đâu phải là người hầu cho sử gia [22] cậu nhé
ĐQ
thì vẫn
và cả trường ca gia kiểu em đây cũng vậy nha
MK
mà còn hơn vậy nữa đấy cậu
ĐQ
em chã
em chã [23]
7.21
G.H.: Trí tuệ nhân tạo là mối đe dọa hiện hữu với nhân loại đấy nhé [24]
Dân nước nam: Ngài nói chỉ có đúng trở lên, và tranh chấp quần đảo là hiện hữu đe dọa với Biển Đông chúng tui.
7.22
Vật lý gia lừng danh Richard Feynman từng khẳng định
“tôi có thể nói như đinh đóng cột rằng chẳng ai hiểu nổi Cơ học lượng tử đâu” [25]
Trường-ca-ca tuy chả nổi danh cũng hùa theo
“ta dám xác quyết rằng đố ai hiểu rành rẽ vấn nạn Biển Đông đấy”
7.23
Không hề giật tít
Một du học sinh nước nam đây ở bển đã giăng bản đồ hình chữ S thứ thiệt lên giảng đường rồi thẳng tay khẳng định hai quần đảo thuộc về lãnh thổ nước nam đang bị bển tráo tên
Chuyện về một nữ nhi quần bò xé đầu gối
mang họ tên như thể đan cài hai dân tộc sông liền sông núi liền núi [26]
Nàng sinh viên nước nam đây đang thụ hưởng học bổng toàn phần ngon lành cành đào tại đại học khá oách của đại lục khủng
Vào một ngày đẹp giời trung tuần tháng hè oi ả
chắc hẳn chả cần bấm đốt xem giờ
khoan thai
giữa lớp học
giăng bản đồ chuẩn không thể chỉnh hình chữ S
hẳn nhiên tấm dư đồ dưới búp tay mềm nơi người con gái ấy hai quần đảo được tô son điểm phấn cho thêm phần long trọng mà không đi quá giới hạn của nghệ thuật make up [27] thời 4.0
hành vi quá ư cao đẹp (đã đành)
(ăn nhau là ở) phát ngôn cực kỳ sang cả
“Ngộ [28] lấy tiền của người phương bắc để sang phương bắc học hành nhằm nói với người phương bắc bằng tiếng phương bắc rằng hai quần đảo này này là lãnh thổ của nước nam nhà ngộ à nha” [29]
Sự kiện đã gây ra nhìu ui là nhìu phẫn nộ mà ít ngạc nhiên trong giới Tiểu phấn hồng [30] chợ Phây
Hội đồng giám hiệu đại học khá oách đó tức tốc và hẳn nhiên tuyên bố đang vào cuộc điều tra sự việc cho ra môn ra khoai (bố bảo chả dám cho ra một lẽ bên này bên ấy)
Cư dân mạng Tiểu phấn hồng xứ bển đã để lại nhìu còm hay phết
(không hổ danh hậu duệ nhỏ của Hồng vệ binh gầm rú gầm trời góc đất đại lục khủng một thời
lại thực hành ngon lành chính sách tam lân [31] của đảng và nhà nước
“Xài phép thuật để đánh bại phép thuật
cứ hành xử kẻ khác theo cách của họ”
“Đi bằng đường kẻ thù và khiến kẻ thù không còn đường đi
quả là một nước đi thông tuệ”
“Nhỏ du học sinh ấy có năng công và lòng quả cảm
bái phục tiểu muội”
“Giới tiểu phấn hồng phen này có thể sẽ đau lòng lắm ha ha ha”
“Không sao cả
chiểu theo tiêu chuẩn Tiểu phấn hồng đại lục
nữ sinh viên quốc tế nam phương là một ái quốc nhân”
“Hảo lớ hảo lớ
một ả sinh viên ngoại quốc vừa hồng vừa chuyên”
“Học đi đôi với hành nữa ạ”
7.24 ĐIỆP KHÚC
… Bạn đã nghe về hai trận hải chiến xa xưa?
Bạn đã biết ai đã thắng cả hai lần cướp biển? [32]
CHƯƠNG 8
VĨ TUYẾN
8.1 CÔNG DÂN HẠNH ĐẦU ĐÀ
… Minh định trước thế nầy
mình từ lâu cai phây
tín đồ ngoan chùa oép [33]
coi tin bài muốn chít
sức mấy đòi chí chát
(nói một câu cho ngay
siêu thị phây tột bổ
đệ nhất khoản info [34]
nhì PR chia sẻ
nhưng phải là cao thủ
điều hòa tâm rất khó
bản thể tổ chảng to
phá ngã á nằm mơ
mê giải quyết khâu oai [35]
tu thân gì tích like)
Thôi cá nhân con thỏ
mệnh nước kìa con voi…
*
… Mấy bữa rầy quê nhà
trời nóng hoài hầm hập
kéo theo mưa đất ngập
chính trường thêm hừng hực
lò đốt rực củi gộc
tươi ơi là tươi nha [36]
chợt bão phây gió oép
có nhà sư [37] vô chấp
hạnh đầu đà bình bát
trường phái Phật nam truyền
bộ phái thượng tọa bộ
bất lão ấu xưng con
ngưng tu chùa tu ẩn
ba năm ngủ không nằm
đêm ngụ sâu nghĩa địa
ngày dừng sau dáng cây
phủ chân toàn lãnh thổ
(trừ ba tỉnh đông nam
lệch tuyến đường xa lộ)
suốt từ nam chí bắc
quá tam liền bốn bận
bận này thầy đi bão
trúng dịp sinh nhật mình
tháng đản sanh trùng khít…
… Miền đất hứa gió giật
mặc mẹ xuân đang thì
ngày cháy rừng nhức mắt
đêm mưa đá lách tách
bự cứ như thiên thạch
kèm thêm tin rất tức
ấy nữ văn hào bách
niên thăng hà thoán đoạt
nô beo mươi năm trước
(người đầu tiên xứ tuyết)
tổng thống cậy điển giai
tụng ca vung tí mẹt
dân hát vua khen hay
“một trong những người tài
kể chuyện vĩ đại nhất [38]
thế giới” này chết chắc
vừa phải thôi anh Hai
hàn lâm viện phán rồi
“bậc thầy truyện ngắn đương
đại” đủ sướng mấy đời…
… Trở lại sư tu tự
độc hành 6 năm trời
thảng hoặc khi bất ý
thì xe khách được vời
từ 2020
cuốc bộ là giao thông
hi hữu cậy thuyền đò
ngang đàng giang có khúc
(ngài bỏ bè qua sông
pháp chẳng là gì sất [39])
tháng này thầy dậy sóng
cả xã hội cuồng lên
tùy chặng tùy địa duyên
khất sĩ chân trần với
triệu triệu người chú mục
gúc-gồ trăm triệu vưu [40]
quốc nội cùng hải ngoại
ngàn chúng dân đón đường
ngắm đảnh lễ cúng dường
(cập nhật ngày 14
tít cao nguyên tháng 6
nơi hành giả lánh thân
xếp hàng dăm cây số)
tu tòng non trăm vị
(cập nhật đúng 72
hiền nhân thất thập nhị)
độ hai tá tín đồ
(hộ pháp hai vệ sĩ
công ty bảo vệ xịn
kèm mấy đồng hành thân)
tưng bừng là vô số
ký giả 4.0
facebooker như kiến
youtuber hiển nhiên
tiktoker [41] hiển hiện
vấn đề là thầy muốn
bộ hành tới trọn đời
khổ hạnh không thông điệp
hoàn thiện bản thân thôi…
… Tiện trích ngang đôi lời
sa môn lọt lòng ngày [42]
19 tháng 5 đấy
nay 43 tuổi đời
9 năm là tuổi hạ
trong gia đình khá giả
miền trung núi trung du
đồng bằng biển đầy đủ
thêm đại thi hào du
cả thảy 4 nɡười con
thầy thứ hai trai thứ
học khá dân xứ miềng
lại chịu thương chịu khó
thuở nhỏ sư đã siêng
bám mẹ chùa cúng quả
mẫu thân nông trường viên
phụ thân sĩ quan oách
từ quân nhân mà ra
hưu cả hai nay già
năm 94 toàn gia
vào phương nam sinh sống
chót vời thượng cao nguyên
nóc nhà canh biển đông
núi lành chim tìm đậu
xong trung học tình nguyện
lính nghĩa vụ tam niên
trung đội phó thượng sĩ
hoàn thành sư xuất ngũ
xong trunɡ cấp lâm nɡhiệp
về cônɡ ty tư nhân
đo đạc địa chính [43] chức
phó phòng kể cũng oách
dẫu chỉ ở huyện còi
cùng cao nguyên vời chót…
… Thầy trả lời ký giả
nghe giản đơn vì là
từ kinh nguyên thủy ra
bởi bổn sư Thích Ca
“lúc đi bộ con luôn ước nguyện cho mọi người khi nào cũng được hưởng Hạnh phúc An lạc sống Vui vẻ với gia đình”
câu như vầy quá đã
đắt nhất dòng thứ ba
“con chả phải là sư
hay là thầy gì cả
con công dân nước nhà
học tập theo lời Phật”…
… Bần tăng xa xa quá
không nói leo được hầy
xin thầy cầu ngay nhá
quần đảo mất bấy nay
“trả lại tên cho em!” [44]
mỗi năm đến đận này
từ ngàn khơi thổn thức
quần-đảo-tráo-tên đòi
“… từ nay con không viết thư về nữa vì công việc bận bưu điện lại quá xa gia đình cứ yên tâm đừng nghĩ ngợi nhiều cho con và con ra đi sẽ không hẹn ngày về bao giờ về là về thôi…” [45]
nói giống thầy không nào
đố thầy lời ai đấy
lá thư viết vào ngày
rời cảng ra giữ đảo
8 ngày sau hóa thành
đấng anh hào liệt sĩ…
… Dám bạch thầy đôi lời
An lạc và Hạnh phúc
nơi xứ mình mãi rày
biển đảo không trục trặc
(nói chữ là vô sự)
với láng giềng mạn bắc
đối tác xịn cường quốc khủng
tít tắp chắp liền trùng dương
tùy thuận vô thường lợi ích
từng là cựu thù chí chết
lâu rồi thịt xương trôi hết
gác quá khứ – vượt khác biệt
phát tương đồng – hướng tương lai [46]
vụ nầy tiên quyết luận
hơn dân chủ đa nguyên
hơn GDP năm
hơn hóa rồng châu lục
hai quần đảo phên dậu
thềm lục địa quốc gia
chủ quyền – quyền chủ quyền
ổn định và hợp tác
(tuyên bố ôi đầy nhóc
thực tế hơi bị khác)
Hạnh phúc và An lạc
vừa hành động vừa cầu
dân mình đâu ngu lâu
chỉ cầu mà lơ động
lâu lâu Phật cho xuất
tu hành nhân chân đất
như thầy y áo chắp
xin từ mai nguyện phát
những lời cho đảo mất
50 năm oan khuất
Nam Mô A Di Đà
Quần-đảo-tráo-tên
uất!
8.2 HỌ HÀNG GIANG SAN
Tin buồn nội bộ họ hàng
(tí tì ti dính sự giang san)
… Tháng 5 (rợp trời hoa phượng đỏ “phòng” [47] xưa)
2 giờ 12 phút ngày 2 nay thủ đô
nhằm 24 tháng 3 năm rồng lửa (cả lước lóng còn phải lói)
tại nhà riêng số chẵn kề sau chợ sớm nhất thị thành
(tậu sau khi cha mất oan khiên con thất sủng rước bầm lánh đại nạn phủ sóng nửa đất nước quýt làm cam bảo [48] tức là cam chỉ đạo nếu như ứ chịu nghe khả năng cao cam cắt viện trợ đúng thời điểm chính thể cộng hòa măng tơ mở đại chiến dịch chấn động địa cầu trước đó bên bển đã “gấp rút gửi sang 200 ô tô hơn 10000 thùng dầu hơn 3000 khẩu súng các loại 2400000 viên đạn hơn 100 khẩu pháo các loại hơn 60000 viên đạn pháo và đạn hỏa tiễn 36000 viên đạn 105 mm cùng 24 khẩu pháo một tiểu đoàn ĐKZ 75 mm một tiểu đoàn cachiusa do anh hai gấu bắc cực cung cấp cùng 1136 viên đạn có thực mới vực được đại chiến dịch 1 ngàn 700 tấn lương thực bằng gần 7% tổng số gạo dùng trong đại chiến dịch nhưng ấn tượng nhất là đoàn cố vấn quân sự cam tích cực phối hợp cùng các tướng lĩnh quýt khảo sát xây dựng kế hoạch tác chiến và chuẩn bị chiến trường cho đại chiến dịch mà quan trọng là khi bên đây quyết định thay đổi phương châm tác chiến từ đánh nhanh giải quyết nhanh sang đánh chắc tiến chắc thì đoàn cố vấn quân sự bên bển đều nhất trí ủng hộ và đề nghị quân ủy trung ương bộ tổng tham mưu quân giải phóng nhân dân bên bển gửi gấp sang những tài liệu tổng kết kinh nghiệm chiến đấu mới nhất ở xứ kim chi và cả kinh nghiệm xây dựng trận địa chiến đấu đường hầm cùng cách tấn công bằng chiến hào bao vây đánh lấn dẫn đến kết quả là 7 giờ 5 phút ngày 13 tháng 3 năm ấy tính đến nay chẵn thất thập niên các đơn vị tham gia đại chiến dịch chính thức nổ súng tấn công đại tập đoàn cứ điểm Hoa Ban Phủ với sự xuất hiện lần đầu của pháo 105 mm kèm cách đánh hiệp đồng binh chủng quy mô lớn đã góp phần nâng cao hiệu suất cho trận mở màn tiến công cứ điểm rồi tiếp tục phát huy linh hoạt vận dụng sáng tạo những kinh nghiệm của quân giải phóng nhân dân bên bển bộ đội bên đây đã đưa trận địa chiến hào vào sát khu trung tâm tập đoàn cứ điểm từng bước thắt chặt vòng vây triệt tiếp tế tiếp viện bằng đường không trước khi đợt tiến công thứ ba bắt đầu đúng thời điểm mà tiểu đoàn 224 tiểu đoàn hỏa tiễn phóng loạt H6 được thành lập với sự hỗ trợ tích cực từ các cố vấn bên bển cán bộ chiến sĩ tiểu đoàn 224 nhanh chóng nắm bắt được kỹ thuật bắn và kịp thời phát huy hỏa lực yểm trợ tích cực cho bộ binh tiến công tiêu diệt địch” [49] để cuối cùng thật là siêu hoành tráng ”kháng chiến ba nghìn ngày không đêm nào vui bằng đêm ấy đêm lịch sử Hoa Ban sáng rực trên đất nước như huân chương trên ngực dân tộc ta dân tộc anh hùng Hoa Ban vời vợi nghìn trùng mà lòng bốn biển nhịp cùng lòng ta” [50]…)
… Người trai con thứ đại gia
trung đoàn oai phong một cõi
oách xì dầu đủ lính hầu 3E
(súng lục Mô-li-e bút máy Pác-ke đồng hồ Pi-e [51])
thế là thôi thế là thôi
vị trưởng tộc thôi thế rồi quy tiên
99 niên trọn đời hiền
tài danh nức nở không điên mới tài
bên voi Quần-đảo-tráo-tên
nhỏ như con thỏ sự buồn họ ta
vả chăng cậu ạ những là
lời mẹ dặn cháu để mà nên thân
“thề sẽ không bao giờ đụng đến
những vết thương của đất nước tôi
để khỏi phải biến vết thương thành những thánh tích
những thánh tích đáng ghét theo đuổi
con cháu sau này qua bao thế kỷ ” [52]
Vui kể buồn giấu
chút hoài niệm riêng
ông cậu trưởng thượng thần tượng
(đồng nghiệp đồn ổng soán ngôi đệ nhị thầy thuốc tây rành thuốc nam từ sau thời độc lập)
tang gia bối rối cháu vội khoe hai
một
được giống cậu tí kháu giai
rậm râu sâu mắt (tiếc tai không dài
dày và bự như đôi tai
cậu và Phật đặng thấm lời thế gian
Phật là ai đấy cậu ta
qua cơn bĩ cực hóa ra Phật liền
Phật là ai đó cậu nhà
thuần nhất kham nhẫn ta bà cậu ơi)
hai
thời trẻ thơ được cậu cho vọc chơi hộp cứng các ô hình xếp chữ xứ bển ôi sao mà bắt mắt gọi tay (sau lớn cũng mài chữ xứ bển vài niên trung học mà nay quên tiệt trừ đọc họ tên mình – thủ quy xuẩy – đại khái vậy may còn nhớ được giữa cơn đau quần-đảo-tráo-tên)…
… “Ça y est je suis bien arrivé!” [53]
tới bờ giác zalo về ngay luôn
“vâng mừng bố happy ending…”[54]
con gái rượu cười cười khấn khấn
“cờ bạc ăn nhau về sáng” [55]
cô út con bà cuối tiếp nhời
“ông nội mày năm thê bảy thiếp
chuyện thường ngày ở huyện [56] xưa”
Cậu đòi hỏi suốt một đời
danh chính toàn vẹn song thân
cũng là cho mình cho con
cho cháu cùng nguyên dòng tộc
cái duyên chính là cái được
chuẩn y giáo lý đạo Bụt
nhu hòa quyết bất phản biện
còn xơi mới chịu phản động
cải cách điền địa lần hai
địa-chủ-tráo-tên sửa sai
địa-chủ (nhưng mà) kháng-chiến
chưa đúng dù sao cũng oai
được lên lão-thành-cách-mạng
tiền-khởi-nghĩa dẫu chờ dài
mãi hết thiên niên kỷ hai
Nói lui quàng sang nói tới
âu nhờ lựa dòng nương gió
không khí binh tình đổi mới
xưa lụt thời lụt cả nước
nay cao ráo nhiều toàn quốc…
… Nhủ bụng sắp khám tổng quát
bác sĩ chuyên khoa bạn thiết
(lại là thi sĩ thứ thiệt
ngữ này tiên lượng phải biết)
trước sau gì cũng quăng câu
hỏi khó bạn rằng bao lâu
mười mười lăm hai ba mươi
năm nữa ta đây theo cậu
hầu mẹ cha chờ đã lâu
ôi đà 50 năm lận
và dâng lời thưa tới ngoại
cho con hỏi hỗn ngoại ơi
đất nhiều mà để làm gì
đời hành lên bờ xuống ruộng
nhà nước cộng hòa dân chủ
dựng xây nhà tù đầu tiên
trên nương rẫy tâm từ thiện
ngoại dâng hiến thổ công điền…
… Chương hồi đang vào cầu
ngay và luôn xì-tốp
lời dặn từ Ông già
Và Biển Cả [57]gióng diết
trường-ca-ca đến tận
cho đến khi cả quần
đảo kia được công nhận
chủ quyền toàn hải phận
Cậu bậu cánh cửa [58] trời
cậu vui trên đó ạ
Phục duy thượng hưởng
phúc phần cháu con…
8.3 ẢO SỰ TÌNH CA
Đến bệnh viện chuyên khoa
đường không gần chẳng xa
anh đào hoa rụng trắng
xanh thảm cỏ là là
… Nhớ thời sáng tác trường cốc
giai đoạn một của trường ca
những lần ruổi rong đường xá
bao nhiêu kẻ ngóng người mong
bấy nhiêu trạm dừng chốn đậu
(cao giọng cả cười nội tướng
rước về đây phong chánh hậu
sảy nhà ra là báo nghiệp
ngữ chàng vương tôn bình bát)
những người từng mong ngóng
người vội về cao xanh
người vọng phu tô thị
người nổi cồn thi sĩ
người gia cảnh ngon lành
người theo hầu phương trượng
người hàng top thành danh
người biệt tăm ẩn xứ
người cắm sào dò chữ
(chữ yêu tan mạn thuyền)
Quần đảo trong ta cuồn cuộn
đất lạ lạnh băng phẳng bằng
xuân về với bao nhân nữ
mầm tươi luôn muốn nhú dài
vui mãi lần mải hạ
câu thơ khóc biển nhà
lưng đụng khuôn ngực khủng
buýt lối hẹp khôn cùng
(“you viết chữ mình ạ
me ráng nhìn hổng ra
má mắc bồ tây lạ
me [59] tự học tiếng ta)
Hôm nay cười hoài tủm tỉm
tin nhắn ngày đủ ba lần
hỏi han và vòi thơ tặng
từ bạn xưa thời lớp 5
cũng vẻ bô giai đáo để
(chả biết cậu ruột thế nào)
cũng đề huề vợ con cháu
cá rằng trai thẳng như sào
già nửa thế kỷ gặp lại
ta thoắt vọt lên làm anh
bạn thành người em bé dại
bên chàng văn sĩ thanh danh
vậy nên thế này thơ tặng…
Chuyện Riêng Chung
Nhớ cho tôi một khối tình
thơ hay sao mải bóng hình nước non
mệnh người âu thói vuông tròn
vận Tổ quốc lẽ khôn lường tròn vuông
hãy cho tôi một miền thương
văn tài đâu mãi vấn vương sự đời
hôm qua chuyện đã trôi rồi
ngày mai thôi sẽ đổi thay ít nhiều
giữ cho tôi một lòng yêu
thơ văn là tự sớm chiều chờ mong
còn người còn nước còn non
còn người còn nước còn non còn dài… [60]
8.4 HAI TA KHÔNG THỂ CHỦ QUYỀN CÙNG MỘT ĐẢO [61]
Hai ta không thể chủ quyền cùng một đảo
dẫu đảo xanh cành bàng vuông hay là đảo chìm nghỉm san hô
sẽ không chào nhau nỉ hảo anh ăn cơm chưa tảng sáng còn thức gác
và chiều hôm không cùng giữa hải đăng tàu chiến lặng câm
anh thở đông phương hồng mặt trời lên [62] tôi thở vầng trăng ai xẻ làm đôi [63]
nhưng chung một biển Đông mối tình hữu nghị sớm như rạng đông [64]
tôi luôn giữ trên mình dải đất Hình Chữ S với hai chùm đảo thân thương
anh mãi trải bên mình cả đại lục trung tâm mấy ngàn niên thiên địa
nên nỗi sợ bành trướng bá quyền tôi quá hiểu
và anh đã gây ra sự phòng thủ trong tôi
hãy tránh không xung đột dù là ngắn ngủi chỉ một câu lời
như thế mới giữ cho ta được bình thường quan hệ
chỉ tiếng súng anh vọng từ xa trong biển đảo tôi
và trên biển đảo anh có cái nhìn tôi rộng mở
ôi hai hải chiến mà nỗi uất hèn và sự lãng quên
không thể nào chạm vào đó được
giá anh biết bây giờ tôi hận đau đến độ
muốn đôi tay âm ấm tử tế từ anh
Thu 2024
8.5 QUAN SÁT TỪ XA CHÂN DUNG CON NGƯỜI HÀNG XÓM [65]
Rèm nhựa lập lờ
cửa sổ phòng văn trường-ca-ca ta chĩa ra
đường cách vài chục mét thôi lòng phố hẹp
lá vàng bên ấy
bên này quét
và ngược lại
chuyện vặt
(hơn thiệt gì so bì gió bay)
Kể cả tầng hầm bên ấy ba tầng
nhà mộc không mới
vừa tầm ngắm nghía mắt bình dân
ngoại thất thiết kế phải nói là đặc biệt
ngó xa xa đã thấy phong thủy đầy mình
cũng có nghĩa 90 phần trăm gia chủ bên ấy người gốc bển
Quả nhiên ngày đầu trường-ca-ca mu [66] đến
hoan hỉ vị láng giềng cách vài chục mét thôi lòng phố hẹp
chủ động sang chào
mắt nhỏ nheo
khẩu trang y tế xịn
ai mà biết covid co veo thế nào
lề đường
bàn tay rộng vung không trung
(như chiếc lá trạng thái ít trọng lượng)
tiếng anh tiếng u
pha tiếng bển
85 phần trăm ta hiểu
100 phần trăm ta cảm
Bên này hai tầng cũ mèm sấp nhỏ tân trang ba năm rưỡi sắp xong
(sắp xong ở thì tương lai không kế cận)
thế nên mỗi khi chống tay
cắt cỏ
cào tuyết
quét lá vàng
bên này bên ấy giao lưu ánh mắt kiểu cười
ta ngó bển chơi chơi tiện thể ngắm mây trời vốn vô phương sở hữu
càng thấy
mới cũ tân cổ không khó bằng phong thủy
(lại là phong thủy đầy mình)
Tất thảy
tất thảy
chuyện nhỏ
chuyện nhỏ
nay kể dưới đây
đoạn trường một khúc…
… Mưa tháng 5 đận này thì hơi bị dai đấy
có đôi gái trai tre trẻ trồng cây si vệ đường bên ấy
đứng mãi
đứng mãi
ngang chiếc xe hơi
suốt tiếng đồng hồ
câu được câu chăng hay im lặng tuyệt đối
từ xa bố ai đoán nổi
những cơn mưa nhập nhòa không chỉ gương mặt miệng lưỡi mà cả phong thái
có lẽ trong nắng
dưới mặt trời
con người đời với nhau hơn
May mà không hiểu sao ta vừa dùng một bữa trưa đẫy bụng
cần tiêu cơm canh rau củ quả bác sĩ gia đình chỉ đạo như thế
tuổi này
đầu tư hẳn một tiếng đồng hồ
ngồi
mục kích điều nghiên
giời ơi cái chuyện trên
trong khi trường ca quần đảo
dở dang bản thảo
chương hồi hóc nhất…
… Cậu ấy leo lên
chiếc xe hơi đấy
hạng trung dáng thô mác gì thuộc tây bán cầu đây đâu rành (mà có rành cũng chẳng đảo ngược được binh tình biển đảo nơi đông phương cố quốc)
lừ lừ trườn ra lòng đường
như một con rắn ngắn
trong mưa
Xách giỏ nặng cô ta lưng đeo ba lô bé tẹo sậm đen khá mốt
lững thững bước
vào bển
cổng sau
(tất nhiên
chứ không nhẽ sang bên này
cổng trước)
Chả thấy hai bạn ý ngoái nhìn nhau
nói chi lưu với luyến
có lẽ hỏng toàn tập
người ra đi đầu không ngoảnh lại
sau lưng thềm phố nhỏ mưa đầy [67]
Trai
khó biết giống dân nào
kiên nhẫn to khỏe một tay giương ô tự che cho mình đồng hồ cả tiếng
võ thuật gì tập tành sao hoạ may người trong ngành mới biết
Gái
dáng gốc đông phương 101 phần trăm độc giả ơi
eo kiến cặp chân dưới váy lửng cong cong trắng muột
và sáng lên giữa đùng đục mưa
nhiều phần con gái rượu chủ nhà
(nếu là người thuê phòng
sẽ không bị trường-ca-ca nâng quan điểm
mong lắm ru)
Thoạt tiên dễ théc méc
thằng bé để con nhỏ đứng trần vậy tai tóc chắc ướt hết
giương mục kỉnh lên nhòm chậm
thì ra nhỏ mặc hoodie [68] cũng rất mốt chắc gì mưa tháng 5 đận này dù hơi bị dai đấy thấm suốt
(nhưng chủ thể rồi sẽ bị cảm nặng thì đây dám cá chắc)
nhìn lén lâu là kém đạo đức nhưng cũng chả phạm tội gì sất
còn giương điện thoại thông minh lên chụp trộm các cháu chúng kiện là ta chết ngắc
(vậy nên ngu gì chém gió các hình ảnh này nọ cho lũ chợ phây ngó nghiêng)
Mịa [69] mang danh thành phố du lịch [70] tầm toàn cầu nhưng mưa chầm chậm mây đầm đậm là hiện tượng biểu tượng dẫn đến tỷ lệ tự tử cao nhất xứ lá phong do trầm cảm bởi thiếu ánh nắng đông phương hồng
(coi chừng nghe
hai nhóc
tụi bây có mệnh hệ sao tau cũng là người quan sát)…
… Vĩ tuyến 49 độ bắc
thành phố biển đây hướng về quê nhà ta
xiên khoai
xuyên qua
hai quần đảo
Cái còn [71]
(dù không vẹn toàn [72]
phần nhỏ bị cắn trộm thế mới điên cả tiết)
từ vĩ tuyến 6 độ 50 phút bắc đến vĩ tuyến 12 độ bắc
cách bán đảo quân cảng của nước nhà oách nhất đại dương mạn đông bán cầu 248 hải lý
là một huyện đảo từ 1989 trực thuộc tỉnh có hai đặc sản nức danh toàn quốc yến sào và trầm hương ai mà không biết
Cái đã mất [73] trắng (ba trợn)
từ vĩ tuyến 15 độ 45 phút bắc đến 17 độ 15 phút bắc
là một huyện đảo cách đất liền 170 hải lý từ 1997 trực thuộc thành phố cảng đáng sống nhất đất nước trong mươi năm qua mà từ lâu ơi là lâu đã là thị thành trung tâm bự nhứt trung kỳ với biệt danh thành phố của những cây cầu
cách miền trung Tổ quốc nói chung chừng một phần ba khoảng cách đến những đảo phía bắc của một bển khác [74] (là bển phụ kể như đồng minh với ta vì cùng bị bển chính đì chí chết)
cách đảo tỏi của Tổ quốc chỉ khoảng 200 hải lý và cách đảo nam của bển chính khoảng những 230 hải lý (a há [75] điều này nhắc lại trăm lần cũng không dư dù chó mèo gì đều biết rằng độ chênh 30 hải lý đủ làm nên lịch sử đấy nhá mịa lịch sử lắm khi cũng chó mèo ra phết)…
… Cuộc đứng nhìn nhau đứng dưới mưa
và cuộc ngồi (chờ tiêu bữa trưa quá đẫy)
nhìn hai người khác đứng nhìn nhau đứng dưới mưa
kết thúc lúc mưa vụt đổ ào cùng gió thốc
và bản trường ca hối giục
tạo dựng một chương hồi
phi hư cấu hay thuần hư cấu tùy
thích thì nhích
đặng so với câu chuyện mưa chó mưa mèo sao cho gần nhất
(sự này không là nghệ thuật vị nhân sinh
thì vị biển đảo Tổ quốc
là cái chắc)…
… Thôi nha
giờ đến lúc chốt
ba nhát
Một
hai câu cần liên văn bản ngõ hầu mời quý độc giả nhớ ra
nhị quý ông
(quý đầu quá nổi miền bắc xứ ta ngay từ thập niên 70 thế kỷ qua đã thống khoái la làng cửa mở cửa mở
quý sau tầm khủng toàn cầu suốt hai thế kỷ nay chuyên trị o bế những người khốn khổ)
“Ta đi yêu người ta yêu nhau
người ta cũng là ta khác đâu” [76]
và
“Không gì nhạt nhẽo vô duyên hơn những câu thoại từ đôi trai gái nói với nhau mà người ngoài vô tình nghe được” [77]
Hai
tình yêu thời a còng cũng oách xì dầu và đẫm nước mắt ối nhầm đẫm nước mưa đáo để
Ba
cậu trai ắt là người xứ tuyết gốc và nếu là đồng hương với nhau thì rất khó xác quyết nên đề nghị chúng ta cho qua lần này còn cô nhỏ trông dễ thương (mà ắt thương hổng dễ nếu dễ đã hổng có chuyện đưa nhau về dưới mưa [78]) chắc cóc biết gì về vụ hai quần đảo trường-ca-ca thảm khóc nhưng người cha có thể biết ít nhiều (vì nhà bển cuối tuần cũng hay tụ vạ họp hành nấu nướng gì đó na ná cộng đồng ta) và dù biết thì cũng chửa chắc làm gì trực tiếp phương hại đến Tổ quốc ta đâu bởi lẽ nào giời đầy ta làm hàng xóm với gã đã cha căng chú kiết lại còn phá ta về phương diện giang san cố quốc à dẫu sao cũng muốn xin lỗi về những gì chưa phải trong bản trường ca này với người hàng xóm bên kia đường cách vài chục mét thôi lòng phố hẹp…
8.6 ĐIỆP KHÚC
… Bạn đã nghe về hai trận hải chiến xa xưa?
Bạn đã biết ai đã thắng cả hai lần cướp cạn? [79] …
(còn nữa)
Đỗ Quyên
————–
Chú thích:
[1] Tên tập thơ của Phạm Đình Ân.
[2] Thơ Đỗ Quyên.
[3] Địa chỉ bài viết trên MXH.
[4] “Trời đã sinh Du sao còn sinh Lượng?” (Giai thoại thời Tam Quốc Trung Hoa).
[5] Sách Đường Xưa Mây Trắng (Thích Nhất Hạnh).
[6] Bằng cách nào đó (tiếng Pháp – Anh).
[7] Theo bài ca Huynh Đệ Chi Binh (Anh Bằng).
[8] “Câu thoại đáng suy nghĩ trong phim Nhà Bà Nữ”; Dương Kim Quyên, kinhtedothi.vn 3/2/2023.
[9] Theo “Franz Kafka với ẩn dụ nổi tiếng […] rằng một cuốn sách phải như chiếc rìu bổ vỡ biển băng đông cứng trong ta.” (“Khi em là lưỡi dao”; Phạm Thị Hoài, procontra.asia 3/6/2024).
[10] Theo “Trường ca hãy hát lên dưới tiếng kêu quang quác và tiếng thanh la não bạt của đề tài / Trường ca hãy hát lên sau tiếng bước chân rầm rập, dưới dây cương co giật của đề tài” (Saint-John Perse; trường ca Mưa Rào, Nguyễn Viết Thắng dịch, wikipedia.org mục Saint-John_Perse 19/1/2024).
[11] Theo “Dẫu một cây chông trừ giặc Mỹ / Hơn nghìn trang giấy luận văn chương / Đi đi, non nước chờ anh đó! / Tiền tuyến cần thêm? Có hậu phương…” (Thơ Tố Hữu, bài Tiễn Đưa).
[12] Theo “Ngược xuôi nhớ nửa cung đàn / Ai đem quán trọ mà ngăn nẻo về.” (Thơ Tuệ Sỹ, bài Kết Từ).
[13] Theo “Khi người ta yêu nghệ thuật của mình thì hình như không có việc gì tỏ ra khó khăn cả. Đó là giả thuyết của chúng tôi. Truyện ngắn này sẽ rút ra một kết luận từ đó, và cùng lúc cho thấy rằng giả thuyết trên không đúng. Đây sẽ là một điểm mới trong lý luận, và là một tiểu xảo trong thuật kể chuyện còn lâu đời hơn Vạn Lý Trường Thành của Trung Hoa.” (O’Henry, Truyện ngắn “Khi người ta yêu” / “A Service of Love”; Thân Trọng Sơn dịch, chimvie3.free.fr 1/8/2024).
[14] Theo “Vào những năm 1890, cựu thượng nghị sĩ Mark Hanna, người điều hành chiến dịch tranh cử của tổng thống Mỹ William McKinley, đã nói một câu nổi tiếng: “Có hai thứ quan trọng trong chính trị. Thứ nhất là tiền, và tôi không nhớ thứ hai là gì”.” (“Cuộc đua đốt tiền trong bầu cử Mỹ”, vnexpress.net 4/11/2024).
[15] Theo “Những kiểu đàn ông ‘hớp hồn’ phụ nữ”; Nhật Minh, vnexpress.net 9/8/2024.
[16] Vân vân và vân vân (với ý trào tếu).
[17] “Cầm bút, không viết chữ / Tôi mân mê cái ruột mực của nó / Và, ngửi thấy mùi thơm.” (Thơ Nguyễn Anh Tuấn – Nghệ An; bài Phúng Dụ Haiku Chữ).
[18] Theo ca từ Phú Quang, “Tôi muốn mang Hồ Gươm đi trú đông, nhưng làm sao mang nổi được sông Hồng” (Bài Tôi Muốn Mang Hồ Gươm Đi, phỏng thơ Trần Mạnh Hảo).
[19]Theo thơ Chim Trắng (Bài Đáy Sông).
[20] Theo thơ Thu Bồn (Bài Mong Em Về Trước Cơn Mưa).
[21] Theo thơ Bùi Minh Vũ, Tlđd.
[22] Tlđd.
[23] Tlđd.
[24] Geoffrey Hinton, “Cha đỡ đầu” của trí tuệ nhân tạo, Giải Nobel Vật lý 2024 và Giải VinFuture 2024 (rosetta.vn 21/10/2024).
[25] “Bí ẩn của thế giới lượng tử”, Ngạn Bình, vnexpress.net 12/11/2024.
[26] “Bí ẩn bộ tộc Việt giữa lòng Trung Quốc: 500 năm giữ gìn tiếng mẹ đẻ, văn hóa truyền thống”, phunutoday.vn 5/10/2024.
[27] Trang điểm.
[28] Đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất (Tôi, mình, tớ, em, cháu… – Tiếng Hoa).
[29] “Lâm Thị Thùy Trang chỉ ra rằng cô lấy tiền của người Trung Quốc để sang Trung Quốc học tập nhằm nói với người Trung Quốc bằng tiếng Trung rằng quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là lãnh thổ của Việt Nam”. (“Du học sinh Việt Nam ở TQ tuyên bố chủ quyền về quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa”; Vương Quân, trannhuong.net 23/5/2024).
[30] Tiểu phấn hồng (Little Pink / Pinkie) là thuật ngữ mô tả những người trẻ ủng hộ phong trào dân tộc hiếu chiến trên mạng xã hội tại Trung Quốc.
[31] “Mục lân, an lân, phú lân” (Thân thiện với láng giềng, ổn định với láng giềng và cùng làm giàu với láng giềng) – một chính sách ngoại giao của Trung Quốc từ năm 2000.
[32] Theo “Bạn đã nghe về trận hải chiến xa xưa? / Bạn đã biết ai đã thắng dưới ánh trăng sao đêm ấy?” (W. Whitman, Tlđd).
[33] Facebook, Website.
[34] Info (Thông tin), PR – Public Relations (Quan hệ công chúng/Quảng bá, Tlđd), Like (Tính năng biểu hiện sự quan tâm).
[35] Thành ngữ hiện đại.
[36] “Chiến dịch đốt lò” (vi.wikipedia.org 17/5/2024); “Tổng bí thư: Lò nóng lên rồi thì củi tươi vào cũng phải cháy” (vietnamnet.vn 1/8/2017); “Lời chúc mừng nhiệt liệt & Mong muốn cháy bỏng!” (Nguyễn Đình Bin; trannhuong.top 24/5/2024; “Diễn biến trời long đất lở trên chính trường Việt Nam năm 2024” (bbc.com 5/8/2024).
[37] Thích Minh Tuệ (wikipedia.org 16/6/2024); Cập nhật: “Sư Thích Minh Tuệ: Con chỉ ba y, một bát!” (trannhuong.net 25/10/2024); “Thích Minh Tuệ và 3 bức tâm thư gây chú ý“, luatkhoa.com 28/112024; “Dư luận về chuyến đi hành hương đến đất Phật của sư Minh Tuệ Dư luận về chuyến đi hành hương đến đất Phật của sư Minh Tuệ”, Trần Hạ Vi, Nguyễn Thanh Huy, Gió Bấc diendantheky.net 2/12/2024.
“Nhà tu Minh Tuệ” (Tâm Anh – Thiện Nhân – Đinh Quang Anh Thái, youtube.com 24/5/2024; “44 câu trả lời của Thầy Thích Minh Tuệ” (Ngộ Trí Tâm, nguoi-viet.com 26/5/2024); “Sư Thích Minh Tuệ đến từ đâu, tại sao phải dừng?” (bbc.com 8/6/2024); “Ông Thích Minh Tuệ xuất hiện trên VTV1 sau 1 tuần ẩn tu” (vietnamnet.vn 8/6/2024); “Tại sao ông Minh Tuệ phải “ẩn tu”?” (Dương Quốc Chính, baotiengdan.com 9/6/2024); “Sư Thích Minh Tuệ” chia sẻ riêng với Báo Người Lao Động về dự định của mình” (Hoàng Thanh, nld.com.vn 10/6/2024); “Chia sẻ của ông Lê Anh Tú (Thích Minh Tuệ) khi nhận căn cước công dân” (tuoitre.vn 10/6/2024); “Ông Thích Minh Tuệ ghé thăm nhà ở Gia Lai, nhưng khất thực ở hàng xóm” (Trần Hoàn, vietnamnet.vn 10/6/2024); “Sư Thích Minh Tuệ sẽ ra sao trước dòng người đổ về nơi ông ‘ẩn tu’?” (bbc.com 14/6/2024); “Cập nhật thông tin về phật sĩ Thích Minh Tuệ” (Mạc Văn Trang, baotiengdan.com 24/6/2024); “Sư Thích Minh Tuệ ‘xuất hiện trở lại’ và ‘khỏe mạnh’” (bbc.com 12/7/2024); “Sư Minh Tuệ và pháp hành dưới góc nhìn Phật giáo” (Nguyễn Thanh Huy, thuvienhoasen.org 12/5/2024); “Cơ Trời” (Mạc Văn Trang, baotiengdan.com 3/6/2024); “Sư Minh Tuệ có phải tu sĩ Phật giáo hay không?” (Võ Đào Phương Trâm, thuvienhoasen.org 18/5/2024); “Ông Thích Minh Tuệ nói ‘chưa từng nhận là tu sĩ‘, vnexpress.net 17/5/2024; “Sư Thích Minh Tuệ lên tiếng rồi”, (youtube.com 20/5/2024); “Thầy Thích Minh Tuệ nói một câu khiến bà con lặng người rơi lệ“, youtube.com 24/5/2024; “Sư Thích Minh Tuệ – Phải chăng Ngài đã đạt cảnh giới vô ngã?” (Thích Thiện Trang, niemphat.vn 26/5/2024); “Tiết lộ thân thế sư Minh Thiện, người tử vong khi khất thực theo thầy Minh Tuệ ở Mỹ mới về” (youtube.com 30/5/2024); “Thich Minh Tue: The Monk Who Walks and Moves Vietnam” – “Thích Minh Tuệ: Nhà sư đi bộ và chuyển động Việt Nam” (Hoang Thi Ha, fulcrum.sg 31/5/2024, Hoang Dung dịch, baotiengdan.com 2/6/2024); “Sư Minh Tuệ 22-10 – Phước Nghiêm chia sẻ 13 câu hỏi mới nhất” (youtube.com 22/10/2024).
“Tìm Phật trong nghĩa địa” (Mai An Nguyễn Anh Tuấn, vanviet.info 24/5/2024); “Trò chuyện với một đạo diễn trẻ chuẩn bị làm phim về hành giả Minh Tuệ” (Mai An Nguyễn Anh Tuấn, vanviet.info 5/6/2024); “Hoa nở sau hai bài thơ chào đón thầy Minh Tuệ” (Thanh Thảo, vanvn.vn 5/6/2024; “Đoản thi một ngày – hiện tượng một sư theo hạnh Đầu đà” (Liên Phương, vanchuongviet.org 29/5/2024); “Giai điệu thoát phàm” (Bùi Minh Quốc, vanviet.info 17/6/2024); “Cảm hứng từ Thích Minh Tuệ“, (Tranh do Văn Việt tuyển chọn, vanviet.info 7/6/2024); “Thơ Trần Hạ Vi” (vanviet.info 24/7/2024); “Truyền thuyết” qua đi” (Nguyễn Hàng Tình, vanchuongviet.org 25/10/2024).
[38]“Tưởng niệm Alice Munro (1931-2024)”; Nguyễn Đức Tùng, vanviet.info 18/5/2024.
[39]”Chánh pháp được ví như cái bè để vượt sông, qua sông rồi thì bỏ lại bè” (Kinh Phật).
[40] Số người quan tâm (viewer) trên mạng theo cách tính của Google.
[41] Người làm nội dung video trên FB, YouTube, Tik tok để người dùng xem.
[42] Đoạn này theo thông tin và nhiều câu chữ của Thích Thiện Trang (Tlđd).
[43] “Địa chính: các điều kiện cơ bản của đất đai, đó là vị trí, ranh giới, quyền sở hữu, chất lượng, số lượng và việc sử dụng đất […] Đất đai là nền tảng của sự thành lập đất nước và cũng là nền tảng của nền kinh tế quốc gia và sinh kế của người dân. […] Mạnh Tử (372 TCN – 289 TCN) nói: ‘Lòng nhân từ sẽ bắt đầu từ ranh giới của thế giới’ và ‘ranh giới của ranh giới sẽ phổ biến với người dân’” (vi.wikipedia.org 3/6/2024).
[44] Tên tập 4 của một bộ phim truyện biệt động Sài Gòn, 1986.
[45] Theo đoạn thư trong lá thư cuối cùng của liệt sĩ Nguyễn Văn Phương viết ngày 6/3/1988 tại Cam Ranh, trước khi xuống tàu đi Gạc Ma (“Tưởng nhớ “vòng tròn bất tử”, vannghequandoi.com.vn 21/7/2024; “Danh sách 64 cán bộ chiến sĩ hy sinh ngày 14/3/1988 trên vùng biển Gạc Ma – Len Đao”, vietnamnet.vn 14/3/2022).
[46] “Vượt qua khác biệt, phát huy tương đồng” (tienphong.vn 9/7/2015); “Việt Nam và Hoa Kỳ nhất trí nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện” (ttbc-hcm.gov.vn 11/9/2023); “Quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ: Từ cựu thù đến đối tác chiến lược toàn diện” (vietnamnet.vn 24/9/2024, Tlđd); “Lan man từ lời chào đầu tiên sang phát biểu tại trường Đại học Columbia Hoa Kỳ” (Lê Học Lãnh Vân, boxitvn.blogspot.com 25/9/2024).
“Thấy gì từ cuộc gặp giữa ông Tô Lâm và ông Joe Biden ở New York?” (bbc.com 26/9/2024): “Mặc dù Trung Quốc không được nhắc đến trong phát biểu của hai nhà lãnh đạo, ông Biden không hề che giấu chiến dịch của mình là tận dụng các đồng minh và đối tác trong khu vực để chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của nền kinh tế số hai thế giới”.
[47] Ca từ Thành Phố Hoa Phượng Đỏ (Lương Vĩnh và Hải Như) và cách gọi dân dã Hải Phòng.
[48] Theo “Lắt léo chữ nghĩa: Quýt làm cam chịu”; An Chi, thanhnien.vn 20/6/2021.
[49] Nội dung theo “Sự ủng hộ, giúp đỡ của Liên Xô và Trung Quốc đối với chiến dịch Điện Biên Phủ” (Lê Minh Nam, thiếu tá Viện Lịch sử quân sự, Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam, nhandan.vn 26/05/2024).
[50] Theo bài thơ Hoan Hô Chiến Sĩ Điện Biên (Tố Hữu).
[51]Thành ngữ hiện đại (Ba loại thời trang của giới sĩ quan trí thức trẻ Việt Minh thời chống Pháp).
[52] Thơ Milosz Czeslaw, bản dịch tiếng Anh Hoàng Ngọc Biên (“Ngôn ngữ đen của cuộc chiến bi thảm”; Nguyễn Tiến Đức, damau.org 30/4/2024).
[53] “Thôi thế là xong, tôi đã đến nơi tốt đẹp!” (Tiếng Pháp).
[54] “Kết thúc có hậu”.
[55] Tục ngữ.
[56] Ngạn ngữ hiện đại.
[57] Tlđd.
[58] Thành ngữ.
[59] Các đại từ nhân xưng ngôi thứ hai, thứ nhất.
[60] Theo “Còn trời, còn nước, còn non / Còn cô bán rượu, anh còn say sưa.” (Ca dao); và “Còn non, còn nước, còn dài / Còn về, còn nhớ đến người hôm nay.” (Nguyễn Du; Truyện Kiều).
[61] “Hai ta sẽ không uống từ cùng một cốc: “Hai ta sẽ không uống từ cùng một cốc / Dẫu rượu ngọt hay là nước trong / Sẽ không hôn nhau buổi sáng mai thức giấc / Và chiều hôm không cùng bên cửa sổ vời trông / Anh thở mặt trời, em thở mặt trăng / Nhưng có một tình yêu ta cùng sống. / Em luôn có bên mình người bạn chung thuỷ, lành hiền / Anh có bên mình cô bạn vui vẻ hồn nhiên. / Nhưng nỗi sợ trong đôi mắt xám em hiểu. / Và anh đã gây ra cơn bệnh trong em. / Ta tránh không gặp nhau dù là ngắn ngủi. / Như thế mới giữ cho ta được bình yên. / Chỉ giọng nói anh vang trong thơ em / Và trong thơ anh có nhịp hơi em thở / Ôi có đống lửa mà nỗi sợ và sự lãng quên / Không thể nào chạm vào được đó. / Giá anh biết bây giờ em yêu đến độ / Muốn đôi môi hồng khô ráp của anh! / Thu 1913” (Anna Akhmatova; dịch thơ và lời phân tích từ nguyên bản tiếng Nga của Ngân Xuyên, diendantheky.net 21/10/2024).
[62] Ca tử “Đông phương hồng”, một bài nhạc chính trị nổi tiếng ở Trung Quốc.
[63] Truyện Kiều, Tlđd.
[64] Ca từ Việt Nam – Trung Hoa, Tlđd.
[65] Theo “Chân dung người hàng xóm” (Tên truyện ngắn Dương Thu Hương).
[66] Move (Chuyển nhà).
[67] Theo “Người ra đi đầu không ngoảnh lại / Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy” (Thơ Nguyễn Đình Thi, bài Đất Nước).
[68] Áo trùm đầu.
[69] Tiếng chửi thề người trẻ ưa dùng trên mạng xã hội.
[70] “Vancouver, thành phố du lịch lý tưởng của thế giới”, video.vnexpress.net 18/3/2014.
[71] “Quần đảo Trường Sa“, Tlđd.
“Ai là người đầu tiên phát hiện ra quần đảo Trường Sa
Vậy ai là người đã phát hiện ra quần đảo Trường Sa, câu hỏi này lại càng khó trả lời hơn. […] Theo những ghi chép có liên quan, ghi chép sớm nhất và rõ ràng về quần đảo Trường Sa là từ “Tống hội yếu“, quyển 197 […] nói rằng vào năm 1209, có một sứ giả của nước Chân Lí Phú đến. Sứ giả nói với các quan nhà Tống về vị trí của mình và con đường đến Trung Quốc. Chân Lí Phú nằm ở Vũ Lí Thái Lan […] Sau khi thuyền đến Chiêm Thành, có một bờ đá (thạch đường) gọi là Vạn Lí ở phía đông nam Chiêm Thành. Theo lời sứ giả, người dân nước ông trên đường đi tới biên giới Giao Chỉ khi vào đến biên giới Chiêm Thành thuyền gặp sóng gió bị thổi bay đến “Vạn Lí Thạch Đường” ở phía đông nam. Tuyến đường này chạy dọc theo bờ biển từ miền nam tới miền trung Việt Nam […] Vạn Lí Thạch Đường ở đây chỉ có thể là quần đảo Trường Sa. […] Đoạn văn này không nói rõ ai là người đã khám phá ra Vạn Lí Thạch Đường. Xét từ lời văn, chưa chắc là do người Chân Lí Phú phát hiện, còn nguồn gốc kiến thức rất có thể là từ người Chiêm Thành (Chăm), vì bờ đá Vạn Lí nằm ở phía đông nam của biên giới Chiêm Thành. Có một bằng chứng khác cho thấy người Chăm có thể là những người đầu tiên khám phá ra quần đảo Trường Sa […] đã phát triển tuyến đường trực tiếp từ miền nam Việt Nam đến Philippines vào giữa thế kỉ 10 […] Nếu đúng như vậy thì những người Chăm đi trên tuyến đường này đương nhiên sẽ là những người có cơ hội tốt nhất để khám phá quần đảo Trường Sa. (“Biển không tranh chấp: Lịch sử bị bóp méo của Biển Đông trước thế kỷ 20 (kỳ 4)”, vanviet.info 20/10/2024).
[72] “35 năm nhìn lại toàn cảnh trận chiến Gạc Ma” vietnamnet.vn 14/3/2023; Hải chiến đá Gạc Ma / Xích Qua (“Từ mở rộng biên cương trên bản đồ đến xây dựng đảo nhân tạo: Lịch sử 100 năm tranh chấp biển Đông (16)” – Lê Oa Đằng, Việt dịch của Phạm Văn Song, vanviet.info 1/12/2024. [Xem Phụ lục A.]
[73] “Quần đảo Hoàng Sa“, Tlđd.
“Ai là người đầu tiên phát hiện ra quần đảo Hoàng Sa […] rất khó để trả lời câu hỏi ai là người đầu tiên phát hiện ra quần đảo Hoàng Sa, nhưng nếu đổi câu hỏi thành “Theo các ghi chép lịch sử thì ai là người đầu tiên phát hiện ra quần đảo Hoàng Sa?” thì câu trả lời sẽ xác định hơn. Trong các ghi chép lịch sử, ghi chép sớm nhất có nói đến quần đảo Hoàng Sa có thể được xác định rõ ràng là “Tống hội yếu” […] vào đầu thời Tống, lần đầu tiên sử dụng từ “Thạch Đường” để chỉ quần đảo Hoàng Sa. Theo ghi chép trong đó, vào năm Thiên Hi thứ 2 (1018), sứ giả Chiêm Thành là La Bì Đế Gia (Ropidiga) đi sứ sang Trung Quốc. […] Thông thường, các chuyên gia Trung Quốc coi đoạn ghi chép này là bằng chứng cho thấy “người Trung Quốc đã biết về quần đảo Tây Sa vào thời (Ratcha Buri) miền trung Thái Lan […] hoặc ở tỉnh Tiêm Trúc Vấn (Chanthaburi) ở đông nam Tống“ […] Nhưng tác giả phải chỉ ra rằng mặc dù đoạn văn này do người Trung Quốc ghi, nhưng người Trung Quốc chỉ là người ghi lại vào thời đó, còn người Chiêm Thành mới là người cung cấp thông tin này, và những gì người Trung Quốc ghi lại chính là sự xuất hiện của người Chiêm Thành ở quần đảo Hoàng Sa. […] Do đó, nếu các ghi chép lịch sử đó là chuẩn xác, thì người Chiêm Thành là những người đầu tiên phát hiện ra quần đảo Hoàng Sa. Như đã đề cập trước đó, Chiêm Thành hiện là một phần lãnh thổ của Việt Nam nên xét về sự kế thừa chủ quyền theo luật pháp quốc tế, người Việt Nam chứ không phải người Trung Quốc là những người đầu tiên phát hiện ra quần đảo Hoàng Sa. Năm 1018 chính là năm quần đảo Hoàng Sa được bắt đầu được ghi chép trong lịch sử. Quần đảo Hoàng Sa được đặt tên như thế nào? Có thể hình dung rằng khi người Chiêm Thành đặt chân đến quần đảo này, họ nhất định sẽ đặt cho nó một cái tên, có thể rất đặc biệt hoặc rất thông thường. Nhưng người Chiêm Thành không nói tiếng Trung nên tên sẽ không phải là Thạch Đường. Có rất ít nguồn tư liệu viết về người Chiêm Thành nên không thể biết họ gọi quần đảo này là gì. (“Biển không tranh chấp: Lịch sử bị bóp méo của Biển Đông trước thế kỷ 20 – kỳ 4”, Tlđd).
[74] “Biển Đông: ‘Trung Quốc âm mưu chia rẽ, Việt Nam và Philippines nên đoàn kết”; Tlđd; “Philippines nêu ‘lằn ranh đỏ’ trên Biển Đông”, Tlđd; “Người Philippines ủng hộ dùng biện pháp quân sự chống Trung Quốc trên Biển Đông”, Tlđd.
[75] Tlđd.
[76] Thơ trích và tên tác phẩm của Việt Phương.
[77] Trích văn và tên tác phẩm của Victor Hugo.
[78] Thơ Nguyễn Tất Nhiên.
[79] Theo “Bạn đã nghe về trận hải chiến xa xưa? / Bạn đã biết ai đã thắng dưới ánh trăng sao đêm ấy?” (W. Whitman, Tlđd).
*Đỗ Quyên: Quần–đảo–tráo–tên (Kỳ 1)
*Đỗ Quyên: Quần-đảo-tráo-tên (Kỳ 2)
*Đỗ Quyên: Quần-đảo-tráo-tên (Kỳ 3)
