Đỗ Quyên: Quần-đảo-tráo-tên (Kỳ 5)
Quần-đảo-tráo-tên
Trường ca thời sự
CHƯƠNG 9
KINH TUYẾN
NGƯỜI RANH GIỚI
VIP nầy [1]
Nhiều lúc như một cái bùng-binh [2]
(hay một vài trong 10
đôi khi đồng thời cả 10
tùy thời điểm, nội dung đề tài, diễn đàn đăng tải)
ở hòn ngọc viễn đông
đệ nhất bùng binh tự do
đệ nhị bùng binh quảng trường trang liệt nữ
đại khái cứ thế cứ thế
cư dân thành phố rành
(là nói rành về các bùng binh
chớ hổng phải rành về VIP mà trường-ca-ca đang thử tí lạm bàn)
Người phức hợp
ra phết
Lắm khi ảnh lại giống ngã-ba-sông-huyền-thoại [3]
huyền thoại là bởi nơi con sông đỏ đổ vào làm nền Tổ quốc địa đầu
(viết đến đây trường-ca-ca ta ngắm tấm hình [4] chụp ngày 17 tháng 2 xuân mởn chín năm trước ảnh đứng tựa cột mốc 92 [5] cùng cậu nhóc xinh giai đáo để có tên mang ý nghĩa bảo vệ đất nước phương nam là con trai đại úy liệt sĩ [6] đội trưởng đội vũ trang đồn biên phòng nơi 22 chiến sĩ anh dũng hy sinh trong khi hàng trăm phụ nữ trẻ em bị hãm hiếp bị giết dã man cùng tại địa danh huyền thoại ngay ngày đầu thảm khốc 17 tháng 2 năm 1979 sau 5 giờ 25 phút với 9 quân đoàn chủ lực bên ấy đã phản bội đê hèn khi bất ngờ khai hỏa cuộc chiến tranh [7] 16 ngày đêm dồn dập tấn công toàn tuyến biên giới giữa hai nước trong khi đa số quân chủ lực bên này đang lu bu tít mù ở tận chiến trường tây nam với đứa con quái dị của bên ấy
vâng người đại úy đó mang họ nhà vua [8] 3 lần uýnh tóe máu dập đầu quân phương bắc và mang tên vị lãnh tụ [9] thời đương đại quyết chống bên ấy bành trướng đến cùng
vâng người đại úy đó cũng hy sinh anh dũng vào chính cái ngày 17 tháng 2 bất tử hu hu nhưng mà 17 tháng 2 của mãi tới năm 2011 mịa [10] thế mới tức phát khóc nhưng thôi giờ tạm nín nhịn đang phải trường ca lát nữa còn vô khối lúc khóc tiếp khổ dân tộc gì mà lâm sự đến khóc cũng không thể khóc cho xong cho hết hự hự)
Đất nước lúa nước sở hữu những năm bảy ngã ba sông nức danh [11]
trải khắp ba phần nam trung bắc
(những ngã ba sông không nức danh mèng mèng lấp đi không hết)
À mà nhiều khả năng ảnh còn sắm vai các ngã ba sông khác
thiệt tình trường-ca-ca đã thiển cận lại viễn dương chẳng thể nào thấu suốt
Cảm thương những ngày đầu lao lý ảnh đang cần những lời mát nhất
mát như nước các con sông quê hương nhất là sông gianh ắt hẳn ảnh là người yêu tha yêu thiết
đến như thi sĩ trường ca hạng ba ta còn yêu hơi bị tha bị thiết nữa là mấy ảnh đang trong ấy nhập kho [12]
(thì cứ so sánh khập khễnh thế đi hễ chết cô cậu tây lông nào đây chịu hết)
Tính đến bữa nay
chẵn 10 cái thiên thu tại ngoại [13]
rồi đấy
giời đất nhỉ
cùng hôm nay 23 trên 25 tỉnh thành toàn đất bắc đang lãnh đủ nóng bức
14 địa phương nắng gay nắng gắt những trên 37 độ C
quả này thủ đô lại gương mẫu đầu tàu 39,5 độ C tót vót
trong ảnh nóng quá chừng [14]
là cái chắc
bạn đọc ơi
Ô kê xứ miềng (xin lỗi pha tiếng chút cho ảnh bớt nỗi nhớ nhà)
giờ phủ sóng tận cùng ngõ vắng đồng xa sông sâu non thẳm
thì biết rành về ảnh có lẽ tính phần trăm chỉ khoảng không phẩy không mấy
là cùng
đổ đầu dân số cả nước 99.469.961 người vào ngày 15 tháng 6
theo số liệu mới nhất từ Liên hợp quốc (bác Gúc-Gồ mà điêu mời leo thang máy lên cậy Chú Cuội cho chắc)
thưa vâng
thế cũng đỉnh rồi
ngần ấy phần trăm
hay dở
đúng sai
yêu ghét
vô can trọng tội [15]
bla bla bla [16]
tùy nhãn quan chủ kiến
mỗi phe
mỗi phái
mỗi nhóm
mỗi người
duy cái vầy phải nhất trí cao quá ngọn cau thôi
Ấy là
Hai tá năm qua (trước đó cũng na ná vậy)
giữa ngót hai tá (ang áng thế) bình luận viên
kinh tế chính trị xã hội
chính thống và phản biện
có hồn có phách
ước vọng khai dân trí
báo dưới đất và báo trên trời
không ai – nhấn mạnh không có một ai – đạt tầm ảnh hưởng
hơn ảnh
người dùng bút danh tiện dân toàn cầu hóa nữ nhân giúp việc gia đình
Giọng điệu văn phong
nghiêm chỉnh mà rành rẽ (chủ đạo là mạnh mẽ)
sành sỏi lại đại chúng
(đọc phát hiểu liền không vòng vo tam quốc chí)
kim chỉ nam thực thi
“thúc đẩy ranh giới nhưng không vượt qua ranh giới“
cụ thể là
“chỉ trích ôn hoà
ủng hộ mạnh mẽ nhất quán cải cách của đảng nhà nước chính phủ”
những điểm G
trên hình hài chữ S đính hai chuỗi quần vàng đảo ngọc
hậu trường chóp bu nhất
cấp độ vĩ mô nhất
Nói cho ngay
đâu chỉ riêng VIP ấy sắm vai
ba
năm
bẩy
những điểm rẽ của đất
các lối tụ của nước
tự bản chất nghề nghiệp định vị vậy rồi
phàm là dân viết báo làm chí
chẳng thể nào thong dong hành giả thọ trì trọn các hạnh của chữ nghĩa
Tiếp câu nữa cho lành
đất nước
chính quyền
thể chế
chúng dân
đâu đẩu
nao nào
thế thôi
vầy vậy
nu na nu nống
đếm đầu ngón tay ngón chân
được mấy nơi
đệ tứ quyền thứ thiệt
(đệ tứ quyền thứ dữ ư
may còn một chốn thiên đàng
niết bàn chẳng rảnh bao sân vụ này)
Thêm câu nầy cho vuông
giữa dăm bộ môn dùng ngôn ngữ làm công cụ
hên nhất cánh văn chương
(he he thơ trường ca ta trong trỏng)
còn có vài cơ duyên
ruổi rong
theo những nhánh sông riêng
đường đất tự mình khơi mở
Biết đâu
biết đâu
kinh qua bùng binh thứ 11 đang hành [17]
Phật độ trì
(thêm nhà sư đồng hương đầu đà hộ phụ)
ảnh sẽ thành người-của-văn-học [18]
thực sự
trên con thuyền cỗ xe
báo chí chính luận
bản thân mình
Phật độ Phật độ
sư hộ sư hộ…
*
… Nhìu chuyện quá
nhức đầu (nghĩ suy) nhức mắt (quan sát)
nào thì chuyển qua cái Phụ lục cho xong
(cũng gọi là Vĩ thanh cho vang cho sang)
về VIP
ranh-giới
phức-hợp
một trong các nhân vật trữ tình trường ca biển đảo đang ca…
… Đất nước trải qua bao đại sự
kể từ khi nhất thống sơn hà
ảnh hy hữu nhà-báo-thật-sự
báo giấy báo mạng lại trang phây
chính tông trước thì trong khuôn khổ
sau hóa tự do luôn và ngay
trường-ca-ca rinh vào đây theo mẹo mọn
đưa rước người quan trọng
chữ nghĩa thêm sắc long lanh
hiệu quả có màu sóng sánh
Mời bạn ráng coi cho đủ
hai chủ đề phụ đính [19] này
*
… Phụ đính 1
Nói cho thật đúng
biết rành về ảnh
con số phần trăm người dân
không phẩy không mấy
kể trên
phải tăng vọt lên
không phẩy mấy
khi tính đến một sự nhớn ơi là nhớn
VIP ấy còn là
tác gia sách [20] khủng
(định danh 3 trong 1
văn sĩ
sử gia
phóng viên điều tra)
khủng là về đề tài tư liệu thủ pháp
nhất ở khoản chăm chăm nhắm đích
bới tìm sự thật lịch sử ấm nóng hôm kia hôm qua
mà kênh chính thống công khai chưa hoặc chẳng nói ra vì lý do lịch sử
(hi hi lịch sử
lưng con lạc đà đực
cái cóc gì cũng mang chở)
chớ còn về dung lượng sử tích
bình diện không gian thời gian
vừa phải thôi thậm chí còn thiếu vắng
vài nguyên tắc biên niên lịch sử học phân kỳ
(thì ảnh nào phải dân chuyên nghiệp
sử gia sử thịt gì đâu mà cành cao rễ sâu
cứ vừa tầm B41
tâm trí dũng
tay ngang mà nã ý lộn mà viết
tiện dẫn tí tự bạch học vấn
(của chính chủ từng khoác áo sĩ quan chiến trường khủng biên giới tây nam)
“tui là nhà báo hổng có cơ hội được qua trường lớp đi mẽo học hai bận mỗi bận một năm chỉ lo cày chính sách công đã đủ hết vốn liếng tiếng anh tiếng u tự học gần như hoàn toàn à mà tui học nghề báo bằng việc đọc và nhìn ngó các nhà báo liền chị liền anh” [21]
bộ sách đó chỉ có hai tập bọ
hai tối đọc đứng coi ngồi khỏi cần bia hơi cà phê hỗ trợ
(hàng tá tiểu thuyết trữ tình hồi ký tự sự chim hoa cá gái từ các tác gia thế giới giải thưởng này nọ đầy mình cũng chửa chắc khiến ta đọc liền tù tì như rứa à nha)
Đấy
bộ biên sử hậu chiến toàn quốc
từ mốc siêu lớn 30 tháng 4 năm 1975 tới cuối thập niên 1990 nhích qua đầu 1991 tí
sợi chỉ hồng xuyên suốt sách quấn quýt
chính trị
tác động
ra sao thế nào từ đâu bao lâu
tới các biến động cực khủng toàn xã hội nước nhà
dím chùm nhiều vùng miền thế giới (tất nhiên hình chữ S ta luôn móc nối thiên hạ cơ mà) có cả một biến động mang tầm dân tộc vóc toàn cầu hàng trăm năm chưa hề thấy (nhắc đến đây đố ai cầm lòng nổi về một sự ra-biển-lớn tang thương)
đó
những là cải tạo tư sản công thương nghiệp những là đổi tiền những là vấn đề nhà cửa đất đai những là bê bối tham nhũng tiêu cực độc đoán những là băng nhóm giang hồ những là chiến dịch bài người gốc bển những là trại học tập cải tạo những là vượt biên những là phá rào đồng loạt của nông dân [22] tiểu chủ tiểu thương giành quyền tự lo áo mặc cơm ăn những là hai cuộc chiến với bển nhỏ 1978-1979 rồi bển bự 1979 hai cái những là cuối ôi sao mà thảm khốc hu hu
Sách đấy
độc nhất vô đối
cực oách
người viết hướng dẫn độc giả
cái nhìn rành mạch mới mẻ của riêng mình
về sự-thật của sự-kiện
bằng ngôn từ báo chí
phong cách chính luận
phương pháp phỏng vấn phóng sự
rặt những VVIP [23] (à quả này thì công nhận hơi bị lấy lưỡi nhân chứng đè óc người đọc đấy tác giả lớn à)
Thử tạt nhanh
điểm một ngón nghề
(các anh bên lãnh vực nhà hàng ẩm thực gọi là
dao thớt chiên xào chế biến bày biện)
“sách cả trăm chủ điểm chủ đề
mỗi điểm mỗi đề ôm ấp hàng núi tư liệu hàng rừng nhân vật
mà vẫn đâu vào đấy chỉn chu
cứ vắt tay lên mũi nghĩ mãi
chả biết ảnh
tổ chức tư liệu
thế nào ra sao từ đâu
mà tòi ra được bộ sách
như răng như rứa
như thể một mình ảnh mà viết nên cái hệ điều hành Windows vậy
mọi thứ chạy ro ro
tài thật
tài thật
tài đến thế là cùng [24]
không
không nhà báo nào sánh nổi
dùng chữ ‘nhà báo lớn’ vẫn còn chưa xứng” [25]
định vị thế vầy coi bộ ổn chăng
“một trong những nhà báo điều tra thực sự đẳng cấp thế giới của đất nước
có nhẽ là nhà báo điều tra đẳng cấp thế giới duy nhất” [26]
góc trời nam
Vậy nên cũng phải thôi
nhiều
cực nhiều
đánh giá bình bàn tranh biện cãi cọ
trái chiều
tóe khói triền miên
cả tá năm chưa ngớt
phe khen ngợi ca tụng
bung nở như hoa lá xuân
đôi khi tâng cao
phần đông quý cô bác anh chị vô tình hữu ý mang trên lưng mình tấm phản
(động
kháng
biện)
cùng các bạn trẻ trâu 4.0 rùi cả 5.0 trước ngại dính chuyện nhạy cảm chính trị chiến tranh chiến trường chiến địa nay buông trâu nâng eBook [27]
phe phê phán dìm hàng công kích
hơi bị nhiều chỉ là từ quý báo chí trang mạng cứng cáp chính thống lề phải thì cũng tất yếu lịch sử thôi
à vui là không hiếm trang lề phai phải bài vở khách quan phết
phe trung dung lề giữa ắt là số cao nhứt
tiếc quý vị thượng đế này cóc có diễn đàn bộc bạch mà có cũng qué biết xài xể IT [28] để diễn để đàn (mó cái điện thoại thông minh lò mò leo lên lét [29] cũng hãi ngộ nhỡ nó kích chim vọc bướm dù đã buồn thiu [30])
thế nhưng đến với phe này quả là không phí rượu xin lỗi nói nhịu không phí sách
vẻ như ít phê bình khảo cứu ra tấm ra miếng từ các nhà sử học chuyên nghiệp tâm tầm [31]
quý hơn cả vẫn từ những sử gia độc lập [32]
khỏi đề huề tây ta cần tuốt…
*
… Phụ đính 2
(xong cái này sẽ hết chương
cái chương nhạy cảm vô lường bạn ơi
“thời gian và thủy triều chả đợi ai” [33]
Bạn đã nghe về hai trận hải chiến xa xưa?
Bạn đã biết ai đã thua cả hai lần giữ đất [34]?…
Nếu hổng có phần hai nầy
đâu dễ rước ảnh vô đây
trường ca nhớ thương hải phận
quần đảo bị phỗng trắng tay
(Tiện vui hài tội các bác
trí khò trí ngủ trí thức
trí mơ việc nhà thì nhác
bao đồng vườn chùa hốt rác
mang tiếng ăn hại đái nát [35])
Cùng khởi xướng đồng điều hành
phây của ảnh động thủ nhứt
chương trình [36] nghe đã muốn khóc
nhịp cầu từ thiện mang tên
quần đảo bị cướp bị mất
không chỉ hỗ trợ gia đình
tử sĩ thương phế hải chiến
quần-đảo-bị-tráo-tên năm
1974 mà tất
cả thân nhân liệt sĩ cựu
chiến thương binh đảo đang còn
xây nhà tiền quà phụ giúp
tất tật bất kể bên nào
cộng hòa cộng sản cộng hết
vô một nhịp cầu thống nhất
còn ối việc xã hội nữa
tay nhà báo lớn cứ vung
quảng bá bán sách văn hữu
giữ môi trường trồng cây rừng
Sớm xuất kho thôi Phật độ
người như ảnh sao Phật đì
chớ ngạc nhiên nha độc giả
vừa khi cầm giấy được thả
luôn và ngay quẹo vô tiệm
ảnh ôm ruột nồi cơm điện
kiếm sư [37] tòng hạnh chân trần
đận này nợ đời trả hết
quê choa miềng vọng đồng hương
thầy ô kê ngay và luôn
sẵn căn cước oách vừa nhận
hai thầy trò một hành hương
đất Phật trực chỉ đảnh lễ
bốn thánh địa tứ động tâm
có ảnh ký giả cực xịn
cửa khẩu thông dịch hanh thông
Hoặc tỷ như anh giai tre xanh
xanh tự bao giờ phán hơn thánh
“chú vô tội là vô tội nhá
chớ có cầu ân xá gần xa
khi mô mãn án thì ra
thì đi trồng nốt vài ba cánh rừng” [38]
Hí hí ta trường-ca-ca
bao đồng ở không nhìu chuyện
cầm đèn chạy trước ô tô
só ri [39] bạch thầy Nam Mô…
… Nào chốt chương hồi hóc nhất
chuỗi liên hoàn bài [40] cực sát
nách sườn tim óc Tổ quốc
ảnh viết
bố ai dám viết
như cuốn sách trắng mini
(quan điểm cá nhân lắm khi
hay dở chưa chấp tùy nghi
cứ la đúng và tức khắc
mỗi khi bị thịt đè người
không thì bển đì chết ngắc)
về văn hóa về chiến trận
truyền đời liền núi liền sông
bên ấy bên này thù bạn
khôn lường lãnh hải biên cương
15 bài đó xác quyết
ảnh được biển đảo xướng tên
tỷ như câu nơi chú thích [41]
dân tình đồng nhất tức uất…
… Trường-ca-ca phiền VIP nhỉ
chúc dành sức khỏe trụ kho
Phật duyên nhiều sắp lại cho
giờ ta lo nồi cơm điện…
CHƯƠNG 10
TỌA ĐỘ
ĐỊNH LUẬT QUẦN ĐẢO VÀ ĐOẠN TRƯỜNG QUẦN ĐẢO
… Năm rồi
trường đoạn Quần Đảo
mà cũng là đoạn trường sử thi tráng lệ và âu yếm trong bản trường ca lớn suốt nửa thế kỷ của Đất Nước (nhưng hơi tiếc mấy năm đầu nó chỉ thuộc về nửa Đất Nước và đó lại chính là nền tảng của tác phẩm ấy
thôi cho qua chuyện trong nhà
kìa người hàng xóm thụt ra thụt vào
chuyện trong nhà thôi đi nào
kia hàng xóm người thụt vào thụt ra)
đã làm nên đề thi học sinh giỏi Văn cấp chót toàn quốc (có nhẽ na ná thi Hương thi Hội ngày xưa nhể)
cực oách
thì cũng phải
vì là cái để đời của một trường ca gia tầm hạng nhất về mọi phương diện
trẻ đến trường văn chương xuyên chiến trường tới chính trường về cố hương già
(tiện thể hình dung khập khễnh
tỷ như trường-ca-ca ta hạng ba nôm na hạng bét
ưa ăn theo ham nói bảnh chỉ được trò liên văn bản tí tài lanh hi hi nghỉ mệt vô chương hồi cuối lòng thòng nhất nhọc nhằn nhất chém gió phát xả xupap)…
… Mau mắn
nhà báo nọ đã phỏng vấn hai điều
một là thưa ông
thiên hạ đang hóng tác giả lớn chia sẻ quan tâm bự tâm tư to ngoài bản hùng ca lãng mạn khủng sau nửa đời nhòm lại
thưa ông hai là
cớ sao khắp trích đoạn trường ca hai chữ Quần Đảo đã viết hoa lại còn in nghiêng nữa ạ
[Nữ ký giả hẳn là gen Z
lễ phép chỉn chu sắc sảo phết
lăn tăn bao quát tới chi tiết
lão gia quả nầy thích bằng chết
à mà dưới đây đăng trường đoạn
trình bày in nghiêng cả toàn bài
thành ra ngược lại hai chữ oách
chỉ nâng hoa chả được giương nghiêng]
Thi sĩ lớn đầu 3X vốn dòng tứ đại văn đàn ái quốc cố đô nơi giang san quặn thắt chiều ngang chỉ 45 kilômét lưng tựa dãy núi hiểm cao sau lại là quốc gia khác bụng chạm biển cả mù khơi
vuốt râu cả cười
đả thông lý giải khẳng quyết
là ông cố tình hữu ý chủ tâm
nhấn mạnh thật lực đó à nha
nghiêng hoa Quần Đảo thật ra
quẩn quanh 8 chữ quả là tréo ngoe
ghi tạm nhớ lẹ thế nhe
tà tà ta giảng mọi bề sẽ thông
Đọc
Xờ nhẹ lớn xờ nhẹ bé Sờ nặng lớn sờ nặng bé
Viết
Xx Ss
Nghĩa
Xa xôi Sát sườn
Giảng
các quốc gia sở hữu Quần Đảo rành 4 chữ vàng ấy lắm
Tiếp
Cờ lớn cờ bé Bờ lớn bờ bé
Cc Bb
Chung chung Biện biệt
danh từ chung Quần Đảo phân định dễ dàng lân bang biển tốt xấu bạn thù
Nghe này
sau biết bao nhiêu khảo sát bở hơi tai
những sự kiện quân sự biến động thế giới cực kỳ kỳ khu
các trường hợp địa lý hoàn cảnh chính trị khác nhau tít mù
những quốc gia đại dương lằng nhằng liên đới
(dẫn đến các
hàm số
tham số
đối số
Q Đ X x S s C c B b
đồng loạt cùng khác nhau theo
chưa kể ở đây không vội hiển lộ tọa độ x y z và thời gian t vốn là cặp biến số mà tạo hóa xảy việc gì chúng cũng đòi nhào vô)
ôi ê nhức cái đầu nhưng khoái tỉ con tim
từ đó ông từ tốn khởi xướng rồi từ tâm chỉ đạo để suy ra
điều được gọi là Định luật Quần Đảo nó thế này này cháu ạ
QĐ = (Xx + Ss) – h(Cc + Bb)
Đọc chậm và chú ý chính tả tiếng ta
Quờ lớn nhân Đờ lớn bằng mở ngoặc Xờ nhẹ lớn nhân xờ nhẹ bé cộng Sờ nặng lớn nhân sờ nặng bé đóng ngoặc trừ h mở ngoặc Cờ lớn nhân cờ bé cộng Bờ lớn nhân bờ bé đóng ngoặc
Cậy nhờ ký giả cùng bổn báo (à nhớ rồi tờ báo cháu đang mần hợp đồng vào thời đó nó đã nổi như sóng cồn mỗi khi sinh sự khiến ông phải xuống tay xử lý mà thôi ba cái chuyện cũ mèm bỏ đi tám [42] nào tập trung chuyên môn hè)
ông giảng tới đâu rồi ta
à nhớ nhắc độc giả giùm các đồng tác giả rằng
một chi tiết rắc rối ít thấy ở các định luật toán lý thông thường
đó là
h tuy nhìn qua cứ như hằng số
ấy thế mà trong một số triển khai cụ thể h sẽ rất khác nhau thế mới phiền hà
vấn đề là ở chỗ nó
phụ thuộc vào đối tượng lịch sử
hiện trạng ra sao
tranh chấp tùm lum hay yên thân một cõi
cụ thể
đấy là Quần Đảo nguyên thủy của chính chủ sở tại nhờ lộc trời phước biển ban trao hay bởi tham tàn xâm lăng bành trướng vô độ mà nên
(thật hên
đó chính là điểm nhấn ở trích đoạn trường ca ta mần nửa thế kỷ vừa qua ha ha)
E hèm
chịu khó cầm phone giữ zalo giùm nha nhà báo trẻ giỏi
cảm ơn trước nữa thật nhiều
chờ chút xíu ta đang tìm chai nước suối
chuốt cái giọng già thêm mượt và nghiêm
nước trắng không dễ nhận ra như bia rượu coca-cola trà tàu trà ta
ồ cái kính lão một bên tròng hổng biết rớt chốn nao khi nào
thây kệ (dùng lại chữ ưa xài khi tán chuyện nước non của lão bạn danh ca vừa đi về cõi vô thường để lại đời những đóa hoa)
Nhà báo trẻ quê nơi nao
giọng như đồng tháp ngọt ngào ngân nga
này dễ hiểu lắm cháu à
Quần Đảo “ngấm vào ta
đơn sơ
như Tháp Mười không điểm trang đầy im lặng” [43]
Phải
chí phải
ký giả giỏi théc méc chí phải
tất nhiên tại đây trình làng sơ lược giản đơn
quảng đại bạn đọc bổn báo tiếp nhận dễ hơn
mong quý bạn chớ vội hồ hởi phản biện
muốn chính xác chuyên môn khoa học ư ráng chờ đón đọc
một siêu tạp chí liên ngành toán-lý-địa-sử-chính trị-quân sự tùm lum
dĩ nhiên còn phải sau cuộc hội thảo quốc tế cấp khu vực xuyên hai đại dương đang chờ trên duyệt từ lâu ơi là lâu nhưng đây vững tin như đinh đóng cột sẽ chẳng bao xa
khắc chờ khắc đến
thời gian và thủy triều phải đợi ta [44]
Định luật biểu diễn quan hệ
nhạy cảm phức tạp triền miên
tương quan lãnh hải chủ quyền
quyền chủ quyền nữa chớ quên
từ thực thể địa lý biển
chẳng giống thẳng băng định nghĩa
Liên hiệp quốc chúa quan liêu [45]
có mà leo tận cung trăng
đề huề chú Cuội cô Hằng
họa may đại đồng thế giới…
… (Tranh thủ ông chém gió
mất gì của bọ [46] nào
cháu biết không thích nhứt
nghiên cứu này là sao
là hai ca đặc biệt
nghiệm cực đúng với công
thức kể trên viết lại
thêm phát nữa cho thông
QĐ = (Xx + Ss) – h(Cc + Bb)
ca một chính nước ta
chả còn đâu hơn được
ca hai là quốc gia
cũng cùng trong khu vực
xê xế vùng nam cực
tức cười cái nước í
cả lò chui một Quần
Đảo lớn nhất thế giới
xứ vạn Đảo [47] lẫy lừng
nếu chỉ tính về Đảo
tạm cho qua chuyện Quần
quốc gia Quần Đảo ấy
là muỗi thôi so với
ba xứ băng cực bắc
dẫu thế nhưng mà chẳng
xét là ca đặc biệt
với quốc gia vô địch [48]
lão gia càng vô tư
nhà báo nhất trí chăng
vì ta đâu thèm lụy
nâng bi [49] hàn lâm viện
nước chủ giải thưởng bự [50]
ủa mi cười chi dữ
hè hè hổng dzậy sao
mà còn hơn dzậy nữa
phát hiện đây tầm cỡ
hai Nô Beo cộng vào
thôi ngưng chém ngưng giỡn
mần bài vở ngon nào)…
… Hỡi nữ sinh viên năm nhất văn khoa
hồi học phổ thông các môn toán lý thầy cô nào dạy nhỉ
điểm trung bình hẳn không quá tệ
văn hay toán đều mộng tưởng ngang nhau
“Một định luật vật lý cần đẹp về mặt toán học” [51] cháu ơi
có vật lý gia tầm toàn cầu suốt thế kỷ qua phán vậy
nữ ký giả 4.0 liếc thấy đẹp ngay và luôn là thi sĩ kiêm nghiên cứu gia già yên tâm
cái Đúng phải là cái Đẹp
nếu biểu diễn toán học ta vừa nêu chưa đẹp mà lại bị đèm đẹp
thì chưa ổn rồi hỡi ơi hai chữ Quần Đảo trông thế thôi đâu dễ tìm ra quy luật đã thuận thiên lại còn hợp nhân rõ khổ cái thân Đất Nước tôi
Đó
Định luật Quần Đảo
kết quả bao khổ não lão gia mầy mò tuổi hưu lui góc vườn ông cha để lại khi tay mần thơ xuống xề vài chục niên rồi
hên sao Phật độ tổ hộ
tư duy khoa học tự nhiên bỗng nhiên biện chứng thăng hoa
đặng cùng nhóm bạn đồng chí hướng trẻ già
điều chỉnh cái nhìn chuẩn hơn sơn hà thế thái
nan đề Quần Đảo góc hiểm thiên địa nhân quần
Chốt lại ở quyền tác giả
dễ sinh lắm chuyện phiền hà
ráng giành đất đăng cho đủ
kẻo tổn thương các bạn ta
khà khà khà
chưa nói ra độc giả đã rành như 6 câu vọng cổ
rằng công trình ấy
vâng siêu công trình ấy
là óc pha tim (hay tim pha óc tùy mỗi thành viên)
từ một siêu tập thể tác giả quốc tế ba khu vực hai đại dương
lẽ tất nhiên thôi
thời đại 4.0 với Ai sắp chuyển qua 4.5 với siêu Ai
loài người đâu còn những siêu nhân khổng lồ túi càn khôn ẵm gọn
tỷ như vị danh họa chủ nhân ông của một lô xích xông các sĩ sư gia
oh là là [52] họa sĩ điêu khắc gia kiến trúc sư nhạc sĩ bác sĩ kỹ sư giải phẫu gia toán học gia hoá học gia vật lý gia thiên văn gia văn sĩ thi sĩ nhạc công ca sĩ phát minh sáng chế gia triết học gia
chỉ còn thêm Quần Đảo gia là
trọn vẹn thiên tài toàn năng nhất lịch sử chúng sanh
Đức Thích Ca Mâu Ni cũng nên gọi bằng anh
ông đây sức mọn tài hèn
may mà Bụt cho hưởng sái
mấy vần thơ thời trẻ trai
nên duyên công trình phát kiến
được nhóm tác giả trao quyền
chức Chỉ đạo viên đường hướng
kiêm Phát ngôn nhân
cũng oách…
… [Buồn lắm bật tí mí
cháu tạm off [53] máy đi
khi hành nghề ký giả
nhiều điều nhớ chớ ghi
ta mãi bị mê hoặc
giữa bao nhiêu tạo tác
phủ sóng mọi lãnh vực
bởi Siêu nhân hạng một
nụ cười La Joconde [54]
đa số bá tánh thấy
mơ hồ đầy ma lực
bần tăng lại nhận ra
nghệ thuật mà khoa học
y chang nụ cười ấy
người ta yêu tình đầu
chính là em nhân vật
trong trường ca nhiệm màu
vẹn toàn tài sắc trí
tam tòng tứ đức dư
nòi cách mạng con nhà
bỏ visa du học
tắp lự chiến trường xa
“ái hồng trang và cả
ái võ trang [55] nữa cơ
buổi đầu thu B3 [56]
tay lồng tay lòng mở
nhưng nàng yêu khoa học
hơn thơ và hơn ta
cưới thằng bạn đồng nghiệp
toán thần đồng quốc gia
xí giai lại lùn tịt
(c’est de la merde [57]
ôi cuộc tình tay ba
tổ tam tam chiến địa)
họ thành kỹ trị gia
chính trị gia tầm top
hôm nay công trình ra
đề tặng người ôm mộng
bùi ngùi trong xót xa
nàng thơ vô lò đốt [58]
hu hu bá ngọ cái
trò covid kit test
vỡ tim sau song sắt
em qua đời thu trước
“mình đã thảo chung bài ca Quần Đảo
anh nhớ cho mùa thu ấy chết rồi
chúng mình sẽ chả tương phùng được nữa
mộng trùng lai hổng có ở trên đời
hương thời gian hai bãi Đảo bốc hơi
và nhớ nhé Quần Đảo chờ anh đó”[59]
mẩu giấy vụn lao tù em gửi lén
đến phút này ta chép lại lời thơ
bao năm tháng từ ấy bao ngày giờ
em chỉ một nụ cười La Joconde
(rất cảm phiền bạn trẻ
đã chịu chờ lặng lẽ
nhà thơ mau nước mắt
đang tìm khăn lau mặt)
thế là nhà báo đã biết
nàng thơ Quần Đảo là ai
chết mang theo sống để bụng
on [60] máy ông cháu tiếp tục]…
Riêng với dân mình Quần Đảo
ngôn từ tâm khảm thiêng liêng
mỗi người tự ghi khắc sẽ
ánh lên vầng tự hào riêng
trình diễn đại chúng quảng trường
khi ấy hai từ cần thiết
vừa nâng hoa vừa giương nghiêng
không chỉ Quần cả Đảo nhé
tách ra chưa vẹn nghĩa riêng
và cứ để người trẻ tự ưu tư cảm nhận
mỗi người dân lứa 4.0 rồi 5.0 sẽ dành một tình yêu Quần Đảo bản thân
Thôi thôi thôi quá say sưa
vô tư cùng lớp trẻ vừa lớn lên
nhạy cảm lắm xì tốp liền
nèo thêm câu chót kẻo phiền cháu ông
(Điệp khúc)
… Bạn đã nghe về hai trận hải chiến xa xưa?
Bạn đã biết ai đã thắng cả hai lần cướp đảo? [61] …
Quần Đảo cái mảng miếng địa-chính trị vô cùng nhạy cảm khắp châu thân địa cầu chớ đâu riêng hình hài chữ S đính hai chuỗi quần vàng đảo ngọc khổ chứ nhục lắm vừa đau đớn vừa chua xót nhưng thương lắm” [62]
chữ Quần Đảo trời cao biển rộng
nỗi đoạn trường còn sống còn đau [63]
trường ca gióng tới đời sau
hai miền Đảo mất ngang đầu trắng tang
*
Đây
toàn bài
khúc trường ca
vào khuôn thi chọn quốc gia văn tài
nào cùng ngâm ngợi ngẫm soi
… QUẦN ĐẢO
Khi ta lớn lên trên đất liền Quần Đảo đã có rồi
Quần Đảo có trong những cái “ngày xửa ngày xưa” cha đi bể mẹ thường hay kể
Quần Đảo bắt đầu với miếng tép bể bây giờ bà ăn
Quần Đảo lớn lên khi dân mình biết làm ghe thuyền mà đánh hải tặc
tóc mẹ thì bới sau đầu
cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn
cái chèo cái buồm thành tên
con cá phải một sóng hai gió đánh bắt ướp phơi
Quần Đảo có từ ngày đó
Quần là nơi anh đến sa trường
Đảo là nơi em ngóng
Quần Đảo là nơi ta hò hẹn
Quần Đảo là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
Quần là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”
Đảo là nơi “con cá ngư ông móng nước biển khơi” [64]
Thời gian trùng dương đằng đẵng
Không gian sóng bão mênh mông
Quần Đảo là nơi dân mình bám trụ [65] để Đất Nước đoàn tụ
Quần là nơi Chim về
Đảo là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và Âu Cơ
đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
100 người con…
[Trữ tình ngoại đề
Chuyện riêng tư tình cảm dẫn đến hình thành quốc gia khởi thủy
hai cụ thủy tổ ăn ở mí nhau lâu mà chả hợp tẹo nào
thời đó đã có tổ hòa giải dân phố đâu
bèn tự nhất trí khỏi cần biểu quyết
chia 50 con theo mẹ lên non
làm gì ra sao trường-ca-ca đang lu bu không đủ thời gian bàn thảo
50 con theo cha xuống bể
gây dựng duy trì bảo vệ cương vực hải đảo đại dương
số con cái này hẳn sức dài vai rộng thông lẹ kiên cường
hậu sinh hòa hợp hòa giải Binh chủng đặc công nước và Lực lượng người nhái cũng chỉ xách phao bơi theo mệt nghỉ
Phật độ lãnh hải cơ ngơi mọi sự khá chuẩn và ổn
suốt mấy ngàn năm ngót trăm triều đại hậu vua Hùng
phỉ phui xui là mới gần đây thôi từ nửa sau thế kỷ trước thiên hạ tranh chấp mấy cái bãi rạn đá chìm phân chim còn thúi hoắc hóa thành mỏ vàng hơi
những giếng dầu trụ vững giữa khơi xa
dầu là máu thắp trên thềm lục địa [66]
chuyện này cũng chả lạ gì
máu tham hễ thấy hơi đồng thì mê [67]
yêu Quần thương Đảo nỗi chi
rách việc hơn cả là sự sinh với cái địa lục khủng mạn bắc xưa xa vốn chửa biết gì về dương với hải về biển với bể [68]
(ngoài một việc phải công nhận là siêu khủng
vạn lý trường thành điểm cuối của đại lục nhô hẳn ra biển [69])
nhắc lại thêm phát uất
thôi trường-ca-ca tiếp
khúc lãng mạn phồn sinh]
… những ai đã khuất
những ai đang còn
yêu nhau và sinh con đẻ cái
gánh vác phần người đi trước để lại
dặn dò con cháu chuyện mai sau…
[úi chao úi chao
nhân bảo thần bảo [70]
chả còn chuyện nào
hơn là mất Đảo
ai gọi cứu Đảo
có ngay có ngay [71]
hét vang cả nước
bằng chú thích đây [72]
sếp lớn tuy chưa cực lớn
xác quyết công khai tây ta chứng kiến
giữa diễn đàn chính sự chính tông
báo mạng đăng tải cũng có vóc có tầm
bàn dân thiên hạ nhào vô còm [73] tưng bừng hoa lá
nói ngoa tí y chang hội nghị siêu mini diên hồng
cũng oách]
hằng năm ăn đâu làm đâu
cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Đảo
(19 tháng 1
14 tháng 3
dương lịch hai ngày
hai miền Đảo mất)
trong anh và em hôm nay
đều có một phần Quần Đảo
khi hai đứa cầm tay
Quần Đảo trong chúng mình hài hoà nồng thắm
khi chúng ta cầm tay mọi người
Quần Đảo vẹn tròn to lớn
mai này con ta lớn khôn
con sẽ mang Quần Đảo đi xa
đến những tháng ngày mơ mộng
em ơi em Quần Đảo là máu xương của mình
phải biết bảo vệ [74]
không thể san sẻ cho kẻ cướp
phải biết hoá thân cho dáng hình Đất Nước
làm nên Quần Đảo muôn đời [75] …
(còn nữa)
Đỗ Quyên
————–
Chú thích:
[1] “Huy Đức”, vi.wikipedia.org 7/6/2024.
[2] “Tuyệt tác: 10 bùng binh sống động nhất Sài Gòn về đêm“; Nguyễn Thế Dương, giaoduc.net.vn 11/11/2011.
[3] “Ngã ba sông huyền thoại”; Quốc Việt, tuoitre.vn 21/9/2008.
[4] “Người Việt có thực sự hiểu Trung Quốc”; baotiengdan.com 6/12/2023.
[5] “Cột cờ Lũng Pô – Nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt“; qdnd.vn 14/11/2019.
[6] “Trao nhà mới cho vợ của liệt sĩ Trần Văn Duẩn ở đồn Biên phòng A Mú Sung”’; Dạ Miên, cand.com.vn 16/2/2016.
[7]”Chiến tranh biên giới Việt-Trung 1979” (vi.wikipedia.org 17/6/2024); “Quyển sách trĩu nặng trên tay” (Tuệ Nhân, nongnghiep.vn 13/8/2024 – giới thiệu sách “Những mảnh ký ức 1979-1989: Chuyện kể từ biên giới phía Bắc”; “Đọc ‘Vấn đề biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc’”, (luatkhoa.com 3/9/2024); “Chỉ trong 14 năm, Bắc Kinh đã ba lần xâm lược nước ta – Ba mùa xuân đau thương, mất mát“, Cù Mai Công, baotiengdan.com 17/2/2021.
[8]“Nhà Trần”, vi.wikipedia.org 17/6/2024.
[9] “Lê Duẩn” (‘Dân tộc độc lập”, vi.wikipedia.org 17/6/2024); “Đồng chí B nói về âm mưu chống VN của bè lũ phản động TQ” (Priscilla Roberts / Christopher E. Goscha 2006; Bùi Xuân Bác dịch 2010, nghiencuuquocte.org 17/4/2016).
[10] Tlđd.
[11] “Trao giải cuộc thi ‘Chuyện của những dòng sông’”, vietnamnet.vn 25/9/2024.
[12] Thành ngữ hiện đại.
[13] “Nhất nhật tại tù thiên thu tại ngoại” (Tục ngữ).
[14] “Có lẽ trong Anh nóng quá chừng” (Thơ Tố Hữu, bài Một Con Người).
[15]“Nâng cốc thỉnh cầu Huy Đức”; Thơ Nguyễn Duy, vanviet.info 22/9/2024.
[16] Tlđd.
[17] “Huy Đức đi đâu?” (Phạm Xuân Nguyên, baotiengdan.com 3/6/2024); “Bắt ông Trương Huy San (Osin Huy Đức) và ông Trần Đình Triển“ (tuoitre.vn 7/6/2024); “Huy Đức” (Mạnh Kim, diendan.org 3/6/2024); “Thiên thu định luận” (Dương Quốc Chính, baotiengdan.com 2/6/2024); “Huy Đức, anh chết cũng được rồi!” (Nguyễn Thị Tịnh Thy, boxitvn.blogspot.com 8/6/2024); “Huy Đức” (Nguyễn Thông, baotiengdan.com 6 kỳ – 6, 9 ,11, 25/6 & 4/7/2024); “Huy Đức” (Đỗ Hoàng Diệu, baotiengdan.com 25/6/2024); “Huy Đức” (Huỳnh Văn Hoa, baotiengdan.com 2/6/2024); “Sao lại hồ hởi với việc Osin bị bắt?” (Đặng Đình Mạnh, baotiengdan.com 2/6/2024); “Ngày Quốc khánh Hoa Kỳ nhớ về Huy Đức”, & “Hôm nay 20-8, nhà báo Huy Đức tròn 62 tuổi” (Phạm Xuân Nguyên, baotiengdan.com 4/7/2024 & 20/8/2024); “Nguyễn Duy nhớ Huy Đức nhân dịp lễ 2-9” & “Nâng cốc thỉnh cầu Huy Đức” (Nguyễn Duy, baotiengdan.com 6/9/2024, diendan.org 7/9/2024 & Tlđd); “Thư ngỏ gửi các nhà lãnh đạo Việt Nam phản đối việc bắt giam Trương Huy San (còn gọi là Huy Đức“; (91 học giả, nhà báo, viên chức ngoại giao và nhà nghiên cứu luôn quan tâm đến Việt Nam, vanviet.info 22/9/2024); “Giáo sư Mỹ nói về thư ngỏ kêu gọi Việt Nam thả nhà báo Huy Đức” (Peter Zinoman / RFA, rfa.org 21/9/2024); “Gần 100 trí thức kêu gọi trả tự do cho nhà báo Huy Đức” (bbc.com 22/9/2024); cho nhà báo Huy Đức” (bbc.com 22/9/2024); “Kiến nghị trả tự do cho nhà báo Huy Đức” (diendan.org 24/9/2024); “510 người ký kiến nghị trả tự do cho nhà báo Huy Đức” (boxitvn.blogspot.com 1/10/2024), “Chợt nhớ một kỷ niệm với Huy Đức…” (Tuấn Khanh, baotiengdan.com 7/12/2024).
[18] “Anh là một con người của văn học”; Phan Thúy Hà, boxitvn.blogspot.com 3/6/2024.
[19] “Phụ đính: văn bản có nội dung để bổ sung hoặc điều chỉnh nội dung vào tài liệu trước đó”, vi.wiktionary.org.
[20] “Bên thắng cuộc”; Huy Đức, vi.wikipedia.org 15/6/2024.
[21] Theo bài “Nhà báo”; FB Truong Huy San / Osin HuyDuc, Tlđd.
[22] “Nông dân”, Diễn ca của Mạc Văn Trang, Tlđd.
[23] Nhân vật rất rất quan trọng, cực kỳ quan trọng; quan trọng hơn cả VIP (“A very very important person or personage”, duyetfashion.com.
[24] Tlđd.
[25] Theo Tú Trung Hồ bình luận (“Huy Đức [Kỳ 5]”; Nguyễn Thông, baotiengdan.com 26/6/2024.
[26] Theo Peter Zinoman, Tlđd.
[27] Sách điện tử (Electronic book).
[28] Công nghệ thông tin (Information Technology).
[29] Net / Internet (Mạng).
[30] Chữ dùng của Phạm Thị Hoài.
[31] “Không tuyệt đối hóa Bên Thắng Cuộc” (Dương Trung Quốc & Quốc Phương bbc.com 25/1/2013); “Giáo sư Mỹ nói về thư ngỏ kêu gọi Việt Nam thả nhà báo Huy Đức”, (Tlđd)
[32] “Bên Thắng Cuộc là sách gây biến đổi“; Lê Sỹ Long, bbc.com 22/2/2013.
[33] Theo Eleanor Roosevelt (1884 – 1962; Chính khách, Đệ nhất phu nhân Hoa Kỳ).
[34] Theo “Bạn đã nghe về trận hải chiến xa xưa? / Bạn đã biết ai đã thắng dưới ánh trăng sao đêm ấy?” (W. Whitman, Tlđd).
[35] Các thành ngữ.
[36] “Nhịp Cầu Hoàng Sa”, nhipcauhoangsa.com.
[37] Theo Thích Minh Tuệ, wikipedia.org 16/6/2024.
[38] Theo thơ Nguyễn Duy, Tlđd.
[39] Xin lỗi (Sorry).
[40] Huy Đức; FB Truong Huy San và các trang mạng đã dẫn: “Biên giới tháng Hai [2009-1979]” (9/2/2009 viet-studies.net); “Biên giới cứng, biên giới mềm” (diendan.org 23/2/2009); “Thông điệp “Bình Minh II” (diendan.org 1/6/2011); “Mồi lửa và Đống củi” (bbc.com 19/5/2014); “Giá của máu xương” (baotiengdan.com 12/7/2021); “Hà Nội – Bắc Kinh và việc gọi đúng tên cuộc chiến” (baotiengdan.com 24/07/2021); “Biên giới tháng Hai và phương Bắc” (baotiengdan.com 16/2/2022); “Những người chống Trung quốc bằng máu của chính mình (II)“ (viettin.de 17/2/2023); “Gạc Ma và Chiến tranh” (baotiengdan.com 14/3/2022); “Điện và Trung Quốc” (baotiengdan.com 8/6/2023); “Những đài hương dân lập [17-2-2023]” (baotiengdan.com 18/2/2023). “Người Việt có thực sự hiểu Trung Quốc” (Tlđd); “Có ai biết “Tiếng vọng đèo Khau Chỉa” là cuốn sử liệu đầu tiên về cuộc chiến tranh 17-2-1979” (baotiengdan.com 15/2/2024); “Hoàng Văn Hoan và những “nước đi” của Bắc Kinh” (baotiengdan.com 17/2/2024); “Muốn dân biết sử nào”.
[41] “Năm 1974, nếu người Việt chúng ta ở chung một chiến hào, chắc chắn Hoàng Sa không thể rơi vào tay Trung Quốc. Chắc chắn không có sự kiện HD 981. Chắc chắn Trung Quốc không thể khoan vào những nơi người Việt Nam rất dễ bị tổn thương.” (Huy Đức; “Mồi lửa và Đống củi”, bbc.com 19/5/2014).
[42] Phương ngữ.
[43] Thơ Thanh Thảo, Tlđd.
[44] Tlđd.
[45] Quần đảo là một dãy, chuỗi hoặc một nhóm đảo nằm gần nhau. Điều 46 của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển định nghĩa: “”Quần đảo” là một tổng thể các đảo, kể cả các bộ phận của các đảo, các vùng nước tiếp liền và các thành phần tự nhiên khác có liên quan với nhau đến mức tạo thành về thực chất một thể thống nhất về địa lý, kinh tế và chính trị, hay được coi như thế về mặt lịch sử.” (vi.wikipedia.org 19/1/2024).
[46] Tlđd.
[47] “Indonesia”, vi.wikipedia.org.
[48] “Thụy Điển nhiều đảo nhất thế giới”, vnexpress.net 23/12/2021.
[49] Thành ngữ hiện đại.
[50] “Nobel văn chương 2024 gọi tên tác giả quen thuộc với người Việt: Han Kang của Hàn Quốc”, tuoitre.vn 10/10/2024.
[51] Paul Dirac, nhà vật lý lý thuyết người Anh (1902 – 1984).
[52] Thán từ thể hiện sự ngạc nhiên (Tiếng Pháp).
[53] Tắt.
[54] “Cuộc đời Leonardo da Vinci – 9 sự thật không được dạy ở trường“, vanvn.vn 2/8/2024.
[55] Theo “Bất ái hồng trang, ái võ trang” (Thơ Mao Trạch Đông).
[56] Mặt trận Tây Nguyên của Quân đội Nhân dân Việt Nam thời trước 1975 (Khu vực Cao nguyên của Quân khu II Quân lực Việt Nam Cộng hòa).
[57] Rõ là khốn nạn! (Tiếng Pháp).
[58] “Chiến dịch đốt lò”, vi.wikipedia.org, Tlđd.
[59] Theo bài thơ Lời Vĩnh Biệt (L’Adieu của Guillaume Apollinaire; Bùi Giáng dịch).
[60] Bật lên.
[61] Theo “Bạn đã nghe về trận hải chiến xa xưa? / Bạn đã biết ai đã thắng dưới ánh trăng sao đêm ấy?” (W. Whitman, Tlđd).
[62] Theo Nguyễn Huy Thiệp (Truyện ngắn Không Có Vua); và Huy Đức (Mồi Lửa Và Đống Củi; bbc.com 19/52014): “Sáng 1/1/2014, khi nói chuyện với chúng tôi, ông Trần Việt Phương, người giúp việc của nhiều nhà lãnh đạo Hà Nội – từng sống và làm việc bên cạnh Phạm Văn Đồng và Hồ Chí Minh từ 1949-1969 – nói: Trong lịch sử nghìn năm giữ nước, chưa có thời nào Việt Nam mất cảnh giác và chịu lệ thuộc vào Trung Quốc như ‘triều đại’ ngày nay. Sở dĩ có điều đó là vì chúng ta đã nhiều lúc ứng xử với tư thế một ông em ngoan, ngây thơ tin các ông anh cũng vì tinh thần quốc tế vô sản.”
[63] Theo “Chữ tình nghĩa trời cao, đất rộng / Nỗi đoạn trường còn sống, còn đau / Mấy lời tâm sự trước sau / Đôi vầng nhật nguyệt trên đầu chứng cho” (Thơ Ngọc Hân công chúa, bài Ai Tư Vãn).
[64] Câu hò Bình-Trị-Thiên.
[65] “Bám trụ: Bám lại, trụ lại ở một nơi nào đó, thường là nơi khó khăn, nguy hiểm, để thực hiện cho bằng được mục đích hay công việc gì.” (Tự điển tratu.soha.vn).
[66] Thơ Nguyễn Việt Chiến (Bài Tổ Quốc Ở Trường Sa, Tlđd).
[67] Truyện Kiều (Nguyễn Du).
[68]“Hải”, “dương” và “biển”; Phạm Tuấn Vũ, baobinhdinh.vn 24/07/2019.
[69] “Vì sao Vạn Lý Trường Thành điểm cuối của Trung Quốc kết thúc dưới biển?”, danviet.vn 1/9/2024.
[70] Thành ngữ.
[71] Theo bài thơ Xe Chữa Cháy (Phạm Hổ).
[72] “Hoàng Sa là của Việt Nam. Trung Quốc đã dùng vũ lực để chiếm Hoàng Sa và nhất định chúng ta phải đòi lại. Đời tôi, đời các bạn chưa đòi được thì con cháu chúng ta sẽ tiếp tục đòi lại”. Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã khẳng định như vậy tại cuộc đối thoại với các nhà khoa học Việt Nam vào sáng 17.5.[2016] (“Nhất định phải đòi lại Hoàng Sa”; Thu Hằng, thanhnien.vn 18/5/2014).
[73] Comment (Bình luận).
[74] “Bảo vệ: Chống lại mọi sự huỷ hoại, xâm phạm để giữ cho được nguyên vẹn; bênh vực bằng lý lẽ để giữ vững ý kiến, quan điểm.” (Tự điển tratu.soha.vn).
[75] Theo chương Đất Nước, trường ca Mặt Đường Khát Vọng (Nguyễn Khoa Điềm); “Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm: Hãy để người trẻ tự cảm nhận về Đất Nước” (Nhật Linh, tuoitre.vn 27/6/2024); “Nguyễn Khoa Điềm – Khát vọng lặng lẽ” (VTV youtube.com 13/2/2014); “Rap Bài Thơ Đất Nước (Nguyễn Khoa Điềm) – Mạnh Hakyno” (youtube.com 12/5/2024); “Đất Nước – Tác giả Nguyễn Khoa Điềm / Qua bài hát Pop” (youtube.com 1/7/2024); “Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm: Chính trị và thi ca là hai phạm trù khác biệt” (Yến Thanh, vanvn.vn 24/10/2024).
*Đỗ Quyên: Quần–đảo–tráo–tên (Kỳ 1)
*Đỗ Quyên: Quần-đảo-tráo-tên (Kỳ 2)
*Đỗ Quyên: Quần-đảo-tráo-tên (Kỳ 3)
*Đỗ Quyên: Quần-đảo-tráo-tên (Kỳ 4)