Đỗ Quyên: Quần-đảo-tráo-tên (Kỳ 5)

Quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa của Việt Nam (Spratly and Paracel Islands)

Quần-đảo-tráo-tên
Trường ca thời sự

CHƯƠNG 9
KINH TUYẾN 

NGƯỜI RANH GIỚI

VIP nầy [1]

Nhiều lúc như một cái bùng-binh [2]

(hay một vài trong 10 

đôi khi đồng thời cả 10

tùy thời điểm, nội dung đề tài, diễn đàn đăng tải)

ở hòn ngọc viễn đông 

đệ nhất bùng binh tự do 

đệ nhị bùng binh quảng trường trang liệt nữ 

đại khái cứ thế cứ thế 

       cư dân thành phố rành

(là nói rành về các bùng binh 

chớ hổng phải rành về VIP mà trường-ca-ca đang thử tí lạm bàn)

Người phức hợp

      ra phết

Lắm khi ảnh lại giống ngã-ba-sông-huyền-thoại [3]

huyền thoại là bởi nơi con sông đỏ đổ vào làm nền Tổ quốc địa đầu 

(viết đến đây trường-ca-ca ta ngắm tấm hình [4] chụp ngày 17 tháng 2 xuân mởn chín năm trước ảnh đứng tựa cột mốc 92 [5] cùng cậu nhóc xinh giai đáo để có tên mang ý nghĩa bảo vệ đất nước phương nam là con trai đại úy liệt sĩ [6] đội trưởng đội vũ trang đồn biên phòng nơi 22 chiến sĩ anh dũng hy sinh trong khi hàng trăm phụ nữ trẻ em bị hãm hiếp bị giết dã man cùng tại địa danh huyền thoại ngay ngày đầu thảm khốc 17 tháng 2 năm 1979 sau 5 giờ 25 phút với 9 quân đoàn chủ lực bên ấy đã phản bội đê hèn khi bất ngờ khai hỏa cuộc chiến tranh [7] 16 ngày đêm dồn dập tấn công toàn tuyến biên giới giữa hai nước trong khi đa số quân chủ lực bên này đang lu bu tít mù ở tận chiến trường tây nam với đứa con quái dị của bên ấy 

vâng người đại úy đó mang họ nhà vua [8] 3 lần uýnh tóe máu dập đầu quân phương bắc và mang tên vị lãnh tụ [9] thời đương đại quyết chống bên ấy bành trướng đến cùng 

vâng người đại úy đó cũng hy sinh anh dũng vào chính cái ngày 17 tháng 2 bất tử hu hu nhưng mà 17 tháng 2 của mãi tới năm 2011 mịa [10] thế mới tức phát khóc nhưng thôi giờ tạm nín nhịn đang phải trường ca lát nữa còn vô khối lúc khóc tiếp khổ dân tộc gì mà lâm sự đến khóc cũng không thể khóc cho xong cho hết hự hự)

Đất nước lúa nước sở hữu những năm bảy ngã ba sông nức danh [11]

trải khắp ba phần nam trung bắc

(những ngã ba sông không nức danh mèng mèng lấp đi không hết)

À mà nhiều khả năng ảnh còn sắm vai các ngã ba sông khác 

thiệt tình trường-ca-ca đã thiển cận lại viễn dương chẳng thể nào thấu suốt 

Cảm thương những ngày đầu lao lý ảnh đang cần những lời mát nhất

mát như nước các con sông quê hương nhất là sông gianh ắt hẳn ảnh là người yêu tha yêu thiết

đến như thi sĩ trường ca hạng ba ta còn yêu hơi bị tha bị thiết nữa là mấy ảnh đang trong ấy nhập kho [12]

(thì cứ so sánh khập khễnh thế đi hễ chết cô cậu tây lông nào đây chịu hết)

Tính đến bữa nay 

chẵn 10 cái thiên thu tại ngoại [13]

rồi đấy 

  giời đất nhỉ

cùng hôm nay 23 trên 25 tỉnh thành toàn đất bắc đang lãnh đủ nóng bức

14 địa phương nắng gay nắng gắt những trên 37 độ C

quả này thủ đô lại gương mẫu đầu tàu 39,5 độ C tót vót

trong ảnh nóng quá chừng [14]

       là cái chắc

      bạn đọc ơi

Ô kê xứ miềng (xin lỗi pha tiếng chút cho ảnh bớt nỗi nhớ nhà) 

giờ phủ sóng tận cùng ngõ vắng đồng xa sông sâu non thẳm

thì biết rành về ảnh có lẽ tính phần trăm chỉ khoảng không phẩy không mấy 

                là cùng 

đổ đầu dân số cả nước 99.469.961 người vào ngày 15 tháng 6 

theo số liệu mới nhất từ Liên hợp quốc (bác Gúc-Gồ mà điêu mời leo thang máy lên cậy Chú Cuội cho chắc)

thưa vâng 

thế cũng đỉnh rồi

ngần ấy phần trăm

hay dở 

  đúng sai

              yêu ghét

               vô can trọng tội [15]

bla bla bla [16]

tùy nhãn quan chủ kiến 

mỗi phe 

    mỗi phái

             mỗi nhóm

        mỗi người

duy cái vầy phải nhất trí cao quá ngọn cau thôi

Ấy là

Hai tá năm qua (trước đó cũng na ná vậy)

giữa ngót hai tá (ang áng thế) bình luận viên 

kinh tế chính trị xã hội 

chính thống và phản biện 

có hồn có phách

ước vọng khai dân trí 

báo dưới đất và báo trên trời  

không ai – nhấn mạnh không có một ai – đạt tầm ảnh hưởng 

hơn ảnh 

người dùng bút danh tiện dân toàn cầu hóa nữ nhân giúp việc gia đình

Giọng điệu văn phong 

    nghiêm chỉnh mà rành rẽ (chủ đạo là mạnh mẽ)

    sành sỏi lại đại chúng

    (đọc phát hiểu liền không vòng vo tam quốc chí) 

kim chỉ nam thực thi 

“thúc đẩy ranh giới nhưng không vượt qua ranh giới“

cụ thể là 

“chỉ trích ôn hoà 

ủng hộ mạnh mẽ nhất quán cải cách của đảng nhà nước chính phủ”

những điểm G 

    trên hình hài chữ S đính hai chuỗi quần vàng đảo ngọc

hậu trường chóp bu nhất 

cấp độ vĩ mô nhất

Nói cho ngay 

đâu chỉ riêng VIP ấy sắm vai

ba 

    năm 

           bẩy

những điểm rẽ của đất 

các lối tụ của nước

tự bản chất nghề nghiệp định vị vậy rồi

phàm là dân viết báo làm chí

chẳng thể nào thong dong hành giả thọ trì trọn các hạnh của chữ nghĩa

Tiếp câu nữa cho lành

đất nước

    chính quyền 

     thể chế 

        chúng dân 

đâu đẩu

    nao nào

          thế thôi

  vầy vậy 

nu na nu nống 

đếm đầu ngón tay ngón chân 

được mấy nơi

đệ tứ quyền thứ thiệt

(đệ tứ quyền thứ dữ ư 

        may còn một chốn thiên đàng

        niết bàn chẳng rảnh bao sân vụ này)

Thêm câu nầy cho vuông

giữa dăm bộ môn dùng ngôn ngữ làm công cụ

hên nhất cánh văn chương

      (he he thơ trường ca ta trong trỏng)

còn có vài cơ duyên

ruổi rong

theo những nhánh sông riêng

đường đất tự mình khơi mở

Biết đâu 

  biết đâu

kinh qua bùng binh thứ 11 đang hành [17]

Phật độ trì

      (thêm nhà sư đồng hương đầu đà hộ phụ)

ảnh sẽ thành người-của-văn-học [18]

    thực sự

trên con thuyền cỗ xe 

                                 báo chí chính luận 

bản thân mình

Phật độ Phật độ 

sư hộ sư hộ…

*

… Nhìu chuyện quá 

  nhức đầu (nghĩ suy) nhức mắt (quan sát)

nào thì chuyển qua cái Phụ lục cho xong

(cũng gọi là Vĩ thanh cho vang cho sang)

về VIP 
ranh-giới 
phức-hợp 

một trong các nhân vật trữ tình trường ca biển đảo đang ca…

… Đất nước trải qua bao đại sự 

kể từ khi nhất thống sơn hà

ảnh hy hữu nhà-báo-thật-sự

báo giấy báo mạng lại trang phây 

chính tông trước thì trong khuôn khổ 

sau hóa tự do luôn và ngay

trường-ca-ca rinh vào đây theo mẹo mọn 

đưa rước người quan trọng 

     chữ nghĩa thêm sắc long lanh

     hiệu quả có màu sóng sánh

Mời bạn ráng coi cho đủ

hai chủ đề phụ đính [19] này

*

Phụ đính 1

Nói cho thật đúng

biết rành về ảnh 

con số phần trăm người dân 

         không phẩy không mấy 

kể trên 

phải tăng vọt lên

         không phẩy mấy

khi tính đến một sự nhớn ơi là nhớn

VIP ấy còn là 

tác gia sách [20] khủng

(định danh 3 trong 1

     văn sĩ 

     sử gia 

     phóng viên điều tra)

khủng là về đề tài tư liệu thủ pháp

nhất ở khoản chăm chăm nhắm đích

bới tìm sự thật lịch sử ấm nóng hôm kia hôm qua

mà kênh chính thống công khai chưa hoặc chẳng nói ra vì lý do lịch sử 

(hi hi lịch sử 

lưng con lạc đà đực 

 cái cóc gì cũng mang chở)

chớ còn về dung lượng sử tích

bình diện không gian thời gian

vừa phải thôi thậm chí còn thiếu vắng

vài nguyên tắc biên niên lịch sử học phân kỳ

(thì ảnh nào phải dân chuyên nghiệp

sử gia sử thịt gì đâu mà cành cao rễ sâu

cứ vừa tầm B41

      tâm trí dũng 

        tay ngang mà nã ý lộn mà viết

tiện dẫn tí tự bạch học vấn 

(của chính chủ từng khoác áo sĩ quan chiến trường khủng biên giới tây nam)

“tui là nhà báo hổng có cơ hội được qua trường lớp đi mẽo học hai bận mỗi bận một năm chỉ lo cày chính sách công đã đủ hết vốn liếng tiếng anh tiếng u tự học gần như hoàn toàn à mà tui học nghề báo bằng việc đọc và nhìn ngó các nhà báo liền chị liền anh” [21]

bộ sách đó chỉ có hai tập bọ

hai tối đọc đứng coi ngồi khỏi cần bia hơi cà phê hỗ trợ

(hàng tá tiểu thuyết trữ tình hồi ký tự sự chim hoa cá gái từ các tác gia thế giới giải thưởng này nọ đầy mình cũng chửa chắc khiến ta đọc liền tù tì như rứa à nha)

Đấy

bộ biên sử hậu chiến toàn quốc

từ mốc siêu lớn 30 tháng 4 năm 1975 tới cuối thập niên 1990 nhích qua đầu 1991 tí

sợi chỉ hồng xuyên suốt sách quấn quýt 

chính trị 

    tác động 

             ra sao thế nào từ đâu bao lâu 

tới các biến động cực khủng toàn xã hội nước nhà 

dím chùm nhiều vùng miền thế giới (tất nhiên hình chữ S ta luôn móc nối thiên hạ cơ mà) có cả một biến động mang tầm dân tộc vóc toàn cầu hàng trăm năm chưa hề thấy (nhắc đến đây đố ai cầm lòng nổi về một sự ra-biển-lớn tang thương)

đó

những là cải tạo tư sản công thương nghiệp những là đổi tiền những là vấn đề nhà cửa đất đai những là bê bối tham nhũng tiêu cực độc đoán những là băng nhóm giang hồ những là chiến dịch bài người gốc bển những là trại học tập cải tạo những là vượt biên những là phá rào đồng loạt của nông dân [22] tiểu chủ tiểu thương giành quyền tự lo áo mặc cơm ăn những là hai cuộc chiến với bển nhỏ 1978-1979 rồi bển bự 1979 hai cái những là cuối ôi sao mà thảm khốc hu hu

Sách đấy

độc nhất vô đối 

       cực oách

người viết hướng dẫn độc giả 

cái nhìn rành mạch mới mẻ của riêng mình

về sự-thật của sự-kiện

bằng ngôn từ báo chí

phong cách chính luận

phương pháp phỏng vấn phóng sự 

rặt những VVIP [23] (à quả này thì công nhận hơi bị lấy lưỡi nhân chứng đè óc người đọc đấy tác giả lớn à)

Thử tạt nhanh 

điểm một ngón nghề 

(các anh bên lãnh vực nhà hàng ẩm thực gọi là 

dao thớt chiên xào chế biến bày biện) 

“sách cả trăm chủ điểm chủ đề

mỗi điểm mỗi đề ôm ấp hàng núi tư liệu hàng rừng nhân vật 

mà vẫn đâu vào đấy chỉn chu

cứ vắt tay lên mũi nghĩ mãi 

chả biết ảnh 

  tổ chức tư liệu 

      thế nào ra sao từ đâu

mà tòi ra được bộ sách 

         như răng như rứa

như thể một mình ảnh mà viết nên cái hệ điều hành Windows vậy

mọi thứ chạy ro ro

tài thật

  tài thật

    tài đến thế là cùng [24]

không

không nhà báo nào sánh nổi 

dùng chữ ‘nhà báo lớn’ vẫn còn chưa xứng” [25]

định vị thế vầy coi bộ ổn chăng

 “một trong những nhà báo điều tra thực sự đẳng cấp thế giới của đất nước

có nhẽ là nhà báo điều tra đẳng cấp thế giới duy nhất” [26]

              góc trời nam

Vậy nên cũng phải thôi

nhiều   

        cực nhiều 

đánh giá bình bàn tranh biện cãi cọ 

           trái chiều 

                   tóe khói triền miên

cả tá năm chưa ngớt

phe khen ngợi ca tụng 

      bung nở như hoa lá xuân

đôi khi tâng cao 

phần đông quý cô bác anh chị vô tình hữu ý mang trên lưng mình tấm phản

(động 

kháng 

biện) 

cùng các bạn trẻ trâu 4.0 rùi cả 5.0 trước ngại dính chuyện nhạy cảm chính trị chiến tranh chiến trường chiến địa nay buông trâu nâng eBook [27]

phe phê phán dìm hàng công kích 

hơi bị nhiều chỉ là từ quý báo chí trang mạng cứng cáp chính thống lề phải thì cũng tất yếu lịch sử thôi

à vui là không hiếm trang lề phai phải bài vở khách quan phết

phe trung dung lề giữa ắt là số cao nhứt 

tiếc quý vị thượng đế này cóc có diễn đàn bộc bạch mà có cũng qué biết xài xể IT [28] để diễn để đàn (mó cái điện thoại thông minh lò mò leo lên lét [29] cũng hãi ngộ nhỡ nó kích chim vọc bướm dù đã buồn thiu [30]) 

thế nhưng đến với phe này quả là không phí rượu xin lỗi nói nhịu không phí sách 

vẻ như ít phê bình khảo cứu ra tấm ra miếng từ các nhà sử học chuyên nghiệp tâm tầm [31]

quý hơn cả vẫn từ những sử gia độc lập [32]

         khỏi đề huề tây ta cần tuốt…

*

Phụ đính 2

(xong cái này sẽ hết chương

cái chương nhạy cảm vô lường bạn ơi

“thời gian và thủy triều chả đợi ai” [33]

Bạn đã nghe về hai trận hải chiến xa xưa? 

Bạn đã biết ai đã thua cả hai lần giữ đất [34]?… 

Nếu hổng có phần hai nầy

đâu dễ rước ảnh vô đây

trường ca nhớ thương hải phận

quần đảo bị phỗng trắng tay

(Tiện vui hài tội các bác

trí khò trí ngủ trí thức

trí mơ việc nhà thì nhác

bao đồng vườn chùa hốt rác

mang tiếng ăn hại đái nát [35])

Cùng khởi xướng đồng điều hành

phây của ảnh động thủ nhứt

chương trình [36] nghe đã muốn khóc

nhịp cầu từ thiện mang tên 

quần đảo bị cướp bị mất 

không chỉ hỗ trợ gia đình 

tử sĩ thương phế hải chiến 

quần-đảo-bị-tráo-tên năm 

1974 mà tất

cả thân nhân liệt sĩ cựu 

chiến thương binh đảo đang còn

xây nhà tiền quà phụ giúp

tất tật bất kể bên nào 

cộng hòa cộng sản cộng hết

vô một nhịp cầu thống nhất

còn ối việc xã hội nữa

tay nhà báo lớn cứ vung 

quảng bá bán sách văn hữu  

giữ môi trường trồng cây rừng

Sớm xuất kho thôi Phật độ 

người như ảnh sao Phật đì

chớ ngạc nhiên nha độc giả

vừa khi cầm giấy được thả 

luôn và ngay quẹo vô tiệm 

ảnh ôm ruột nồi cơm điện

kiếm sư [37] tòng hạnh chân trần

đận này nợ đời trả hết                                       

quê choa miềng vọng đồng hương

thầy ô kê ngay và luôn

sẵn căn cước oách vừa nhận

hai thầy trò một hành hương

đất Phật trực chỉ đảnh lễ 

bốn thánh địa tứ động tâm 

có ảnh ký giả cực xịn

cửa khẩu thông dịch hanh thông

Hoặc tỷ như anh giai tre xanh

xanh tự bao giờ phán hơn thánh

“chú vô tội là vô tội nhá

chớ có cầu ân xá gần xa

khi mô mãn án thì ra

thì đi trồng nốt vài ba cánh rừng” [38]

Hí hí ta trường-ca-ca

bao đồng ở không nhìu chuyện

cầm đèn chạy trước ô tô

só ri [39] bạch thầy Nam Mô…

… Nào chốt chương hồi hóc nhất

chuỗi liên hoàn bài [40] cực sát 

nách sườn tim óc Tổ quốc

ảnh viết 

    bố ai dám viết

như cuốn sách trắng mini 

(quan điểm cá nhân lắm khi

hay dở chưa chấp tùy nghi 

cứ la đúng và tức khắc        

mỗi khi bị thịt đè người

không thì bển đì chết ngắc)

về văn hóa về chiến trận

truyền đời liền núi liền sông 

bên ấy bên này thù bạn

khôn lường lãnh hải biên cương   

15 bài đó xác quyết

ảnh được biển đảo xướng tên

tỷ như câu nơi chú thích [41]

dân tình đồng nhất tức uất… 

… Trường-ca-ca phiền VIP nhỉ

chúc dành sức khỏe trụ kho

Phật duyên nhiều sắp lại cho

giờ ta lo nồi cơm điện…

CHƯƠNG 10
TỌA ĐỘ     

ĐỊNH LUẬT QUẦN ĐẢO ĐOẠN TRƯỜNG QUẦN ĐẢO 

… Năm rồi

trường đoạn Quần Đảo

mà cũng là đoạn trường sử thi tráng lệ và âu yếm trong bản trường ca lớn suốt nửa thế kỷ của Đất Nước (nhưng hơi tiếc mấy năm đầu nó chỉ thuộc về nửa Đất Nước và đó lại chính là nền tảng của tác phẩm ấy

   thôi cho qua chuyện trong nhà 

   kìa người hàng xóm thụt ra thụt vào

   chuyện trong nhà thôi đi nào

   kia hàng xóm người thụt vào thụt ra)

đã làm nên đề thi học sinh giỏi Văn cấp chót toàn quốc (có nhẽ na ná thi Hương thi Hội ngày xưa nhể)

cực oách 

thì cũng phải

vì là cái để đời của một trường ca gia tầm hạng nhất về mọi phương diện 

trẻ đến trường văn chương xuyên chiến trường tới chính trường về cố hương già

(tiện thể hình dung khập khễnh 

tỷ như trường-ca-ca ta hạng ba nôm na hạng bét

ưa ăn theo ham nói bảnh chỉ được trò liên văn bản tí tài lanh hi hi nghỉ mệt vô chương hồi cuối lòng thòng nhất nhọc nhằn nhất chém gió phát xả xupap)…

… Mau mắn 

nhà báo nọ đã phỏng vấn hai điều

một là thưa ông 

thiên hạ đang hóng tác giả lớn chia sẻ quan tâm bự tâm tư to ngoài bản hùng ca lãng mạn khủng sau nửa đời nhòm lại

thưa ông hai là 

cớ sao khắp trích đoạn trường ca hai chữ Quần Đảo đã viết hoa lại còn in nghiêng nữa ạ

[Nữ ký giả hẳn là gen Z 

lễ phép chỉn chu sắc sảo phết

lăn tăn bao quát tới chi tiết

lão gia quả nầy thích bằng chết

à mà dưới đây đăng trường đoạn

trình bày in nghiêng cả toàn bài 

thành ra ngược lại hai chữ oách

chỉ nâng hoa chả được giương nghiêng]

Thi sĩ lớn đầu 3X vốn dòng tứ đại văn đàn ái quốc cố đô nơi giang san quặn thắt chiều ngang chỉ 45 kilômét lưng tựa dãy núi hiểm cao sau lại là quốc gia khác bụng chạm biển cả mù khơi 

vuốt râu cả cười 

đả thông lý giải khẳng quyết

là ông cố tình hữu ý chủ tâm 

nhấn mạnh thật lực đó à nha

nghiêng hoa Quần Đảo thật ra

quẩn quanh 8 chữ quả là tréo ngoe

ghi tạm nhớ lẹ thế nhe

tà tà ta giảng mọi bề sẽ thông

Đọc 

      Xờ nhẹ lớn xờ nhẹ bé Sờ nặng lớn sờ nặng bé 

Viết 

       Xx Ss

Nghĩa
Xa xôi Sát sườn

Giảng
các quốc gia sở hữu Quần Đảo rành 4 chữ vàng ấy lắm

Tiếp 

Cờ lớn cờ bé Bờ lớn bờ bé

Cc Bb

Chung chung Biện biệt 

danh từ chung Quần Đảo phân định dễ dàng lân bang biển tốt xấu bạn thù 

Nghe này

sau biết bao nhiêu khảo sát bở hơi tai

những sự kiện quân sự biến động thế giới cực kỳ kỳ khu

các trường hợp địa lý hoàn cảnh chính trị khác nhau tít mù

những quốc gia đại dương lằng nhằng liên đới

(dẫn đến các 

hàm số 

tham số 

đối số  

Q Đ X x S s C c B b 

   đồng loạt cùng khác nhau theo 

chưa kể ở đây không vội hiển lộ tọa độ x y z và thời gian t vốn là cặp biến số mà tạo hóa xảy việc gì chúng cũng đòi nhào vô)

ôi ê nhức cái đầu nhưng khoái tỉ con tim

từ đó ông từ tốn khởi xướng rồi từ tâm chỉ đạo để suy ra

điều được gọi là Định luật Quần Đảo nó thế này này cháu ạ

= (Xx + Ss) – h(Cc + Bb)

Đọc chậm và chú ý chính tả tiếng ta 

Quờ lớn nhân Đờ lớn bằng mở ngoặc Xờ nhẹ lớn nhân xờ nhẹ cộng Sờ nặng lớn nhân sờ nặng bé đóng ngoặc trừ h mở ngoặc Cờ lớn nhân cờ bé cộng Bờ lớn nhân bờ bé đóng ngoặc

Cậy nhờ ký giả cùng bổn báo (à nhớ rồi tờ báo cháu đang mần hợp đồng vào thời đó nó đã nổi như sóng cồn mỗi khi sinh sự khiến ông phải xuống tay xử lý mà thôi ba cái chuyện cũ mèm bỏ đi tám [42] nào tập trung chuyên môn hè)

ông giảng tới đâu rồi ta

à nhớ nhắc độc giả giùm các đồng tác giả rằng

một chi tiết rắc rối ít thấy ở các định luật toán lý thông thường

đó là

h tuy nhìn qua cứ như hằng số

ấy thế mà trong một số triển khai cụ thể h sẽ rất khác nhau thế mới phiền hà

vấn đề là ở chỗ nó

phụ thuộc vào đối tượng lịch sử 

hiện trạng ra sao 

tranh chấp tùm lum hay yên thân một cõi

cụ thể 

đấy là Quần Đảo nguyên thủy của chính chủ sở tại nhờ lộc trời phước biển ban trao hay bởi tham tàn xâm lăng bành trướng vô độ mà nên

(thật hên 

đó chính là điểm nhấn ở trích đoạn trường ca ta mần nửa thế kỷ vừa qua ha ha)

E hèm 

chịu khó cầm phone giữ zalo giùm nha nhà báo trẻ giỏi

cảm ơn trước nữa thật nhiều

chờ chút xíu ta đang tìm chai nước suối 

chuốt cái giọng già thêm mượt và nghiêm 

nước trắng không dễ nhận ra như bia rượu coca-cola trà tàu trà ta

ồ cái kính lão một bên tròng hổng biết rớt chốn nao khi nào

thây kệ (dùng lại chữ ưa xài khi tán chuyện nước non của lão bạn danh ca vừa đi về cõi vô thường để lại đời những đóa hoa)

Nhà báo trẻ quê nơi nao

giọng như đồng tháp ngọt ngào ngân nga

này dễ hiểu lắm cháu à

Quần Đảo ngấm vào ta

           đơn sơ

như Tháp Mười không điểm trang đầy im lặng” [43]

Phải 

      chí phải

ký giả giỏi théc méc chí phải

tất nhiên tại đây trình làng sơ lược giản đơn

quảng đại bạn đọc bổn báo tiếp nhận dễ hơn

mong quý bạn chớ vội hồ hởi phản biện 

muốn chính xác chuyên môn khoa học ư ráng chờ đón đọc

một siêu tạp chí liên ngành toán-lý-địa-sử-chính trị-quân sự tùm lum

dĩ nhiên còn phải sau cuộc hội thảo quốc tế cấp khu vực xuyên hai đại dương đang chờ trên duyệt từ lâu ơi là lâu nhưng đây vững tin như đinh đóng cột sẽ chẳng bao xa 

khắc chờ khắc đến

thời gian và thủy triều phải đợi ta [44]

Định luật biểu diễn quan hệ 

nhạy cảm phức tạp triền miên 

tương quan lãnh hải chủ quyền

quyền chủ quyền nữa chớ quên

từ thực thể địa lý biển 

chẳng giống thẳng băng định nghĩa 

Liên hiệp quốc chúa quan liêu [45]

có mà leo tận cung trăng

đề huề chú Cuội cô Hằng

họa may đại đồng thế giới… 

… (Tranh thủ ông chém gió

mất gì của bọ [46] nào

cháu biết không thích nhứt 

nghiên cứu này là sao

là hai ca đặc biệt 

nghiệm cực đúng với công 

thức kể trên viết lại

thêm phát nữa cho thông

= (Xx + Ss) – h(Cc + Bb)

ca một chính nước ta

chả còn đâu hơn được

ca hai là quốc gia

cũng cùng trong khu vực

xê xế vùng nam cực

tức cười cái nước í

cả lò chui một Quần 

Đảo lớn nhất thế giới

xứ vạn Đảo [47] lẫy lừng 

nếu chỉ tính về Đảo

tạm cho qua chuyện Quần

quốc gia Quần Đảo ấy

là muỗi thôi so với

ba xứ băng cực bắc

dẫu thế nhưng mà chẳng

xét ca đặc biệt 

với quốc gia vô địch [48]

lão gia càng vô tư

nhà báo nhất trí chăng

vì ta đâu thèm lụy

nâng bi [49] hàn lâm viện

nước chủ giải thưởng bự [50]

ủa mi cười chi dữ

hè hè hổng dzậy sao

mà còn hơn dzậy nữa

phát hiện đây tầm cỡ

hai Nô Beo cộng vào

thôi ngưng chém ngưng giỡn

mần bài vở ngon nào)…

… Hỡi nữ sinh viên năm nhất văn khoa 

hồi học phổ thông các môn toán lý thầy cô nào dạy nhỉ

điểm trung bình hẳn không quá tệ 

văn hay toán đều mộng tưởng ngang nhau

“Một định luật vật lý cần đẹp về mặt toán học” [51] cháu ơi

có vật lý gia tầm toàn cầu suốt thế kỷ qua phán vậy

nữ ký giả 4.0 liếc thấy đẹp ngay và luôn là thi sĩ kiêm nghiên cứu gia già yên tâm

cái Đúng phải là cái Đẹp 

nếu biểu diễn toán học ta vừa nêu chưa đẹp mà lại bị đèm đẹp

thì chưa ổn rồi hỡi ơi hai chữ Quần Đảo trông thế thôi đâu dễ tìm ra quy luật đã thuận thiên lại còn hợp nhân rõ khổ cái thân Đất Nước tôi

Đó

    Định luật Quần Đảo

kết quả bao khổ não lão gia mầy mò tuổi hưu lui góc vườn ông cha để lại khi tay mần thơ xuống xề vài chục niên rồi 

hên sao Phật độ tổ hộ 

tư duy khoa học tự nhiên bỗng nhiên biện chứng thăng hoa

đặng cùng nhóm bạn đồng chí hướng trẻ già

điều chỉnh cái nhìn chuẩn hơn sơn hà thế thái

nan đề Quần Đảo góc hiểm thiên địa nhân quần

Chốt lại ở quyền tác giả

dễ sinh lắm chuyện phiền hà

ráng giành đất đăng cho đủ 

kẻo tổn thương các bạn ta

khà khà khà 

chưa nói ra độc giả đã rành như 6 câu vọng cổ

rằng công trình ấy 

vâng siêu công trình ấy 

là óc pha tim (hay tim pha óc tùy mỗi thành viên) 

từ một siêu tập thể tác giả quốc tế ba khu vực hai đại dương

lẽ tất nhiên thôi 

thời đại 4.0 với Ai sắp chuyển qua 4.5 với siêu Ai

loài người đâu còn những siêu nhân khổng lồ túi càn khôn ẵm gọn

tỷ như vị danh họa chủ nhân ông của một lô xích xông các sĩ sư gia 

oh là là [52] họa sĩ điêu khắc gia kiến trúc sư nhạc sĩ bác sĩ kỹ sư giải phẫu gia toán học gia hoá học gia vật lý gia thiên văn gia văn sĩ thi sĩ nhạc công ca sĩ phát minh sáng chế gia triết học gia 

chỉ còn thêm Quần Đảo gia là 

trọn vẹn thiên tài toàn năng nhất lịch sử chúng sanh 

Đức Thích Ca Mâu Ni cũng nên gọi bằng anh

ông đây sức mọn tài hèn

may mà Bụt cho hưởng sái

mấy vần thơ thời trẻ trai 

nên duyên công trình phát kiến 

được nhóm tác giả trao quyền

chức Chỉ đạo viên đường hướng

kiêm Phát ngôn nhân 

    cũng oách… 

… [Buồn lắm bật tí mí 

cháu tạm off [53] máy đi 

khi hành nghề ký giả

nhiều điều nhớ chớ ghi 

ta mãi bị mê hoặc

giữa bao nhiêu tạo tác

phủ sóng mọi lãnh vực

bởi Siêu nhân hạng một

nụ cười La Joconde [54]

đa số bá tánh thấy

mơ hồ đầy ma lực

bần tăng lại nhận ra

nghệ thuật mà khoa học

y chang nụ cười ấy

người ta yêu tình đầu 

chính là em nhân vật

trong trường ca nhiệm màu

vẹn toàn tài sắc trí

tam tòng tứ đức dư

nòi cách mạng con nhà

bỏ visa du học 

tắp lự chiến trường xa 

“ái hồng trang và cả

ái võ trang [55] nữa cơ

buổi đầu thu B3 [56]

tay lồng tay lòng mở

nhưng nàng yêu khoa học

hơn thơ và hơn ta

cưới thằng bạn đồng nghiệp

toán thần đồng quốc gia

xí giai lại lùn tịt

(c’est de la merde [57]

ôi cuộc tình tay ba

tổ tam tam chiến địa)

họ thành kỹ trị gia 

chính trị gia tầm top

hôm nay công trình ra

đề tặng người ôm mộng

bùi ngùi trong xót xa

nàng thơ vô lò đốt [58]

hu hu bá ngọ cái 

trò covid kit test 

vỡ tim sau song sắt

em qua đời thu trước

“mình đã thảo chung bài ca Quần Đảo

anh nhớ cho mùa thu ấy chết rồi

chúng mình sẽ chả tương phùng được nữa

mộng trùng lai hổng có ở trên đời

hương thời gian hai bãi Đảo bốc hơi

và nhớ nhé Quần Đảo chờ anh đó”[59]

mẩu giấy vụn lao tù em gửi lén

đến phút này ta chép lại lời thơ

bao năm tháng từ ấy bao ngày giờ 

em chỉ một nụ cười La Joconde

(rất cảm phiền bạn trẻ

đã chịu chờ lặng lẽ

nhà thơ mau nước mắt

đang tìm khăn lau mặt)

thế là nhà báo đã biết 

nàng thơ Quần Đảo là ai

chết mang theo sống để bụng 

on [60] máy ông cháu tiếp tục]… 

Riêng với dân mình Quần Đảo 

ngôn từ tâm khảm thiêng liêng 

mỗi người tự ghi khắc sẽ 

ánh lên vầng tự hào riêng

trình diễn đại chúng quảng trường 

khi ấy hai từ cần thiết 

vừa nâng hoa vừa giương nghiêng 

không chỉ Quần cả Đảo nhé

tách ra chưa vẹn nghĩa riêng 

và cứ để người trẻ tự ưu tư cảm nhận 

mỗi người dân lứa 4.0 rồi 5.0 sẽ dành một tình yêu Quần Đảo bản thân

Thôi thôi thôi quá say sưa

vô tư cùng lớp trẻ vừa lớn lên

nhạy cảm lắm xì tốp liền

nèo thêm câu chót kẻo phiền cháu ông

(Điệp khúc)

… Bạn đã nghe về hai trận hải chiến xa xưa? 

Bạn đã biết ai đã thắng cả hai lần cướp đảo? [61] … 

Quần Đảo cái mảng miếng địa-chính trị vô cùng nhạy cảm khắp châu thân địa cầu chớ đâu riêng hình hài chữ S đính hai chuỗi quần vàng đảo ngọc khổ chứ nhục lắm vừa đau đớn vừa chua xót nhưng thương lắm” [62] 

chữ Quần Đảo trời cao biển rộng

nỗi đoạn trường còn sống còn đau [63] 

trường ca gióng tới đời sau

hai miền Đảo mất ngang đầu trắng tang   

*

Đây 

      toàn bài

         khúc trường ca

vào khuôn thi chọn quốc gia văn tài

nào cùng ngâm ngợi ngẫm soi 

QUẦN ĐẢO

Khi ta lớn lên trên đất liền Quần Đảo đã có rồi

Quần Đảo có trong những cái “ngày xửa ngày xưa” cha đi bể mẹ thường hay kể 

Quần Đảo bắt đầu với miếng tép bể bây giờ bà ăn

Quần Đảo lớn lên khi dân mình biết làm ghe thuyền mà đánh hải tặc

tóc mẹ thì bới sau đầu

cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn

cái chèo cái buồm thành tên

con cá phải một sóng hai gió đánh bắt ướp phơi

Quần Đảo có từ ngày đó

Quần là nơi anh đến sa trường

Đảo là nơi em ngóng

Quần Đảo là nơi ta hò hẹn

Quần Đảo là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm

Quần là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”

Đảo là nơi “con cá ngư ông móng nước biển khơi” [64]

Thời gian trùng dương đằng đẵng

Không gian sóng bão mênh mông

Quần Đảo là nơi dân mình bám trụ [65] để Đất Nước đoàn tụ

Quần là nơi Chim về

Đảo là nơi Rồng ở

Lạc Long Quân và Âu Cơ

đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng

100 người con… 

[Trữ tình ngoại đề

Chuyện riêng tư tình cảm dẫn đến hình thành quốc gia khởi thủy 

hai cụ thủy tổ ăn ở mí nhau lâu mà chả hợp tẹo nào

thời đó đã có tổ hòa giải dân phố đâu 

bèn tự nhất trí khỏi cần biểu quyết

chia 50 con theo mẹ lên non 

làm gì ra sao trường-ca-ca đang lu bu không đủ thời gian bàn thảo

50 con theo cha xuống bể 

gây dựng duy trì bảo vệ cương vực hải đảo đại dương

số con cái này hẳn sức dài vai rộng thông lẹ kiên cường 

hậu sinh hòa hợp hòa giải Binh chủng đặc công nước và Lực lượng người nhái cũng chỉ xách phao bơi theo mệt nghỉ

Phật độ lãnh hải cơ ngơi mọi sự khá chuẩn và ổn

suốt mấy ngàn năm ngót trăm triều đại hậu vua Hùng 

phỉ phui xui là mới gần đây thôi từ nửa sau thế kỷ trước thiên hạ tranh chấp mấy cái bãi rạn đá chìm phân chim còn thúi hoắc hóa thành mỏ vàng hơi

những giếng dầu trụ vững giữa khơi xa

dầu là máu thắp trên thềm lục địa [66]

chuyện này cũng chả lạ gì

máu tham hễ thấy hơi đồng thì mê [67]

yêu Quần thương Đảo nỗi chi

rách việc hơn cả là sự sinh với cái địa lục khủng mạn bắc xưa xa vốn chửa biết gì về dương với hải về biển với bể [68]

(ngoài một việc phải công nhận là siêu khủng

vạn lý trường thành điểm cuối của đại lục nhô hẳn ra biển [69])

nhắc lại thêm phát uất

thôi trường-ca-ca tiếp

khúc lãng mạn phồn sinh]

những ai đã khuất

những ai đang còn

yêu nhau và sinh con đẻ cái

gánh vác phần người đi trước để lại

dặn dò con cháu chuyện mai sau…

[úi chao úi chao

nhân bảo thần bảo [70]

chả còn chuyện nào

hơn là mất Đảo 

ai gọi cứu Đảo

có ngay có ngay [71]

hét vang cả nước

bằng chú thích đây [72]

sếp lớn tuy chưa cực lớn

xác quyết công khai tây ta chứng kiến 

giữa diễn đàn chính sự chính tông

báo mạng đăng tải cũng có vóc có tầm

bàn dân thiên hạ nhào vô còm [73] tưng bừng hoa lá

nói ngoa tí y chang hội nghị siêu mini diên hồng

cũng oách]

hằng năm ăn đâu làm đâu

cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Đảo

(19 tháng 1 

14 tháng 3

dương lịch hai ngày 

hai miền Đảo mất)

trong anh và em hôm nay

đều có một phần Quần Đảo

khi hai đứa cầm tay

Quần Đảo trong chúng mình hài hoà nồng thắm

khi chúng ta cầm tay mọi người

Quần Đảo vẹn tròn to lớn

mai này con ta lớn khôn

con sẽ mang Quần Đảo đi xa

đến những tháng ngày mơ mộng

em ơi em Quần Đảo là máu xương của mình

phải biết bảo vệ [74]

     không thể san sẻ cho kẻ cướp

phải biết hoá thân cho dáng hình Đất Nước

làm nên Quần Đảo muôn đời [75]

(còn nữa)

Đỗ Quyên

————–

Chú thích:

[1] “Huy Đức”, vi.wikipedia.org 7/6/2024.

[2] “Tuyệt tác: 10 bùng binh sống động nhất Sài Gòn về đêm“; Nguyễn Thế Dương, giaoduc.net.vn 11/11/2011.    

[3] “Ngã ba sông huyền thoại”; Quốc Việt, tuoitre.vn 21/9/2008.   

[4]  Người Việt có thực sự hiểu Trung Quốc”; baotiengdan.com 6/12/2023.

[5] “Cột cờ Lũng Pô – Nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt“; qdnd.vn 14/11/2019.

[6] Trao nhà mới cho vợ của liệt sĩ Trần Văn Duẩn ở đồn Biên phòng A Mú Sung”’; Dạ Miên, cand.com.vn 16/2/2016.

[7]”Chiến tranh biên giới Việt-Trung 1979” (vi.wikipedia.org 17/6/2024); “Quyển sách trĩu nặng trên tay(Tuệ Nhân, nongnghiep.vn 13/8/2024 – giới thiệu sách “Những mảnh ký ức 1979-1989: Chuyện kể từ biên giới phía Bắc”; “Đọc ‘Vấn đề biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc’”, (luatkhoa.com 3/9/2024); Chỉ trong 14 năm, Bắc Kinh đã ba lần xâm lược nước ta – Ba mùa xuân đau thương, mất mát“, Cù Mai Công, baotiengdan.com 17/2/2021.

[8]“Nhà Trần”, vi.wikipedia.org 17/6/2024.

[9] “Lê Duẩn(‘Dân tộc độc lập”, vi.wikipedia.org 17/6/2024); “Đồng chí B nói về âm mưu chống VN của bè lũ phản động TQ(Priscilla Roberts / Christopher E. Goscha 2006; Bùi Xuân Bác dịch 2010, nghiencuuquocte.org 17/4/2016).

[10] Tlđd.

[11] “Trao giải cuộc thi ‘Chuyện của những dòng sông’”, vietnamnet.vn 25/9/2024.

[12] Thành ngữ hiện đại.

[13] “Nhất nhật tại tù thiên thu tại ngoại” (Tục ngữ).

[14] “Có lẽ trong Anh nóng quá chừng” (Thơ Tố Hữu, bài Một Con Người).

[15]“Nâng cốc thỉnh cầu Huy Đức; Thơ Nguyễn Duy, vanviet.info 22/9/2024.

[16] Tlđd.  

[17] Huy Đức đi đâu?” (Phạm Xuân Nguyên, baotiengdan.com 3/6/2024); Bắt ông Trương Huy San (Osin Huy Đức) và ông Trần Đình Triển (tuoitre.vn 7/6/2024); Huy Đức(Mạnh Kim, diendan.org 3/6/2024); “Thiên thu định luận” (Dương Quốc Chính, baotiengdan.com 2/6/2024); “Huy Đức, anh chết cũng được rồi!” (Nguyễn Thị Tịnh Thy, boxitvn.blogspot.com 8/6/2024); “Huy Đức (Nguyễn Thông, baotiengdan.com 6 kỳ – 6, 9 ,11, 25/6 & 4/7/2024); “Huy Đức(Đỗ Hoàng Diệu, baotiengdan.com 25/6/2024); “Huy Đức” (Huỳnh Văn Hoa, baotiengdan.com 2/6/2024); Sao lại hồ hởi với việc Osin bị bắt?(Đặng Đình Mạnh, baotiengdan.com 2/6/2024); Ngày Quốc khánh Hoa Kỳ nhớ về Huy Đức”, & “Hôm nay 20-8, nhà báo Huy Đức tròn 62 tuổi(Phạm Xuân Nguyên, baotiengdan.com 4/7/2024 & 20/8/2024); “Nguyễn Duy nhớ Huy Đức nhân dịp lễ 2-9& “Nâng cốc thỉnh cầu Huy Đức (Nguyễn Duy, baotiengdan.com 6/9/2024, diendan.org 7/9/2024 & Tlđd); Thư ngỏ gửi các nhà lãnh đạo Việt Nam phản đối việc bắt giam Trương Huy San (còn gọi là Huy Đức“; (91 học giả, nhà báo, viên chức ngoại giao và nhà nghiên cứu luôn quan tâm đến Việt Nam, vanviet.info 22/9/2024); Giáo sư Mỹ nói về thư ngỏ kêu gọi Việt Nam thả nhà báo Huy Đức” (Peter Zinoman / RFA, rfa.org 21/9/2024); Gần 100 trí thức kêu gọi trả tự do cho nhà báo Huy Đức” (bbc.com 22/9/2024); cho nhà báo Huy Đức” (bbc.com 22/9/2024); Kiến nghị trả tự do cho nhà báo Huy Đức” (diendan.org 24/9/2024); 510 người ký kiến nghị trả tự do cho nhà báo Huy Đức(boxitvn.blogspot.com 1/10/2024), Chợt nhớ một kỷ niệm với Huy Đức…” (Tuấn Khanh, baotiengdan.com 7/12/2024).   

[18] “Anh là một con người của văn học”; Phan Thúy Hà, boxitvn.blogspot.com 3/6/2024.

[19] “Phụ đính: văn bản có nội dung để bổ sung hoặc điều chỉnh nội dung vào tài liệu trước đó”, vi.wiktionary.org.

[20] “Bên thắng cuộc”; Huy Đức, vi.wikipedia.org 15/6/2024.

[21] Theo bài Nhà báo”; FB Truong Huy San / Osin HuyDuc, Tlđd.

[22] “Nông dân”, Diễn ca của Mạc Văn Trang, Tlđd.

[23] Nhân vật rất rất quan trọng, cực kỳ quan trọng; quan trọng hơn cả VIP (“A very very important person or personage”, duyetfashion.com.

[24] Tlđd.

[25] Theo Tú Trung Hồ bình luận (“Huy Đức [Kỳ 5]; Nguyễn Thông, baotiengdan.com 26/6/2024

[26] Theo Peter Zinoman, Tlđd.

[27] Sách điện tử (Electronic book).

[28] Công nghệ thông tin (Information Technology).

[29] Net / Internet (Mạng).

[30] Chữ dùng của Phạm Thị Hoài.

[31] “Không tuyệt đối hóa Bên Thắng Cuộc(Dương Trung Quốc & Quốc Phương bbc.com 25/1/2013); Giáo sư Mỹ nói về thư ngỏ kêu gọi Việt Nam thả nhà báo Huy Đức”, (Tlđd)

[32] “Bên Thắng Cuộc là sách gây biến đổi; Lê Sỹ Long, bbc.com 22/2/2013.

[33] Theo Eleanor Roosevelt (1884 – 1962; Chính khách, Đệ nhất phu nhân Hoa Kỳ).

[34] Theo “Bạn đã nghe về trận hải chiến xa xưa? / Bạn đã biết ai đã thắng dưới ánh trăng sao đêm ấy?” (W. Whitman, Tlđd).

[35] Các thành ngữ.

[36] “Nhịp Cầu Hoàng Sa”, nhipcauhoangsa.com.

[37] Theo Thích Minh Tuệ, wikipedia.org 16/6/2024.

[38] Theo thơ Nguyễn Duy, Tlđd.

[39] Xin lỗi (Sorry).

[40] Huy Đức; FB Truong Huy San và các trang mạng đã dẫn: Biên giới tháng Hai [2009-1979]” (9/2/2009 viet-studies.net); “Biên giới cứng, biên giới mềm” (diendan.org 23/2/2009); “Thông điệp “Bình Minh II” (diendan.org 1/6/2011); “Mồi lửa và Đống củi” (bbc.com 19/5/2014); “Giá của máu xương (baotiengdan.com 12/7/2021); Hà Nội – Bắc Kinh và việc gọi đúng tên cuộc chiến” (baotiengdan.com 24/07/2021); Biên giới tháng Hai và phương Bắc” (baotiengdan.com 16/2/2022); “Những người chống Trung quốc bằng máu của chính mình (II) (viettin.de 17/2/2023); Gạc Ma và Chiến tranh (baotiengdan.com 14/3/2022); Điện và Trung Quốc(baotiengdan.com 8/6/2023); Những đài hương dân lập [17-2-2023](baotiengdan.com 18/2/2023). Người Việt có thực sự hiểu Trung Quốc” (Tlđd); Có ai biết “Tiếng vọng đèo Khau Chỉa” là cuốn sử liệu đầu tiên về cuộc chiến tranh 17-2-1979(baotiengdan.com 15/2/2024);Hoàng Văn Hoan và những “nước đi” của Bắc Kinh” (baotiengdan.com  17/2/2024); “Muốn dân biết sử nào”.    

[41] “Năm 1974, nếu người Việt chúng ta ở chung một chiến hào, chắc chắn Hoàng Sa không thể rơi vào tay Trung Quốc. Chắc chắn không có sự kiện HD 981. Chắc chắn Trung Quốc không thể khoan vào những nơi người Việt Nam rất dễ bị tổn thương.” (Huy Đức; Mồi lửa và Đống củi, bbc.com 19/5/2014).

[42] Phương ngữ.

[43] Thơ Thanh Thảo, Tlđd.

[44] Tlđd.

[45] Quần đảo là một dãy, chuỗi hoặc một nhóm đảo nằm gần nhau. Điều 46 của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển định nghĩa: “”Quần đảo” là một tổng thể các đảo, kể cả các bộ phận của các đảo, các vùng nước tiếp liền và các thành phần tự nhiên khác có liên quan với nhau đến mức tạo thành về thực chất một thể thống nhất về địa lý, kinh tế và chính trị, hay được coi như thế về mặt lịch sử.” (vi.wikipedia.org 19/1/2024).

[46] Tlđd.

[47] Indonesia, vi.wikipedia.org.

[48] “Thụy Điển nhiều đảo nhất thế giới”, vnexpress.net 23/12/2021.

[49] Thành ngữ hiện đại.

[50] “Nobel văn chương 2024 gọi tên tác giả quen thuộc với người Việt: Han Kang của Hàn Quốc”, tuoitre.vn 10/10/2024.

[51] Paul Dirac, nhà vật lý lý thuyết người Anh (1902 – 1984).

[52] Thán từ thể hiện sự ngạc nhiên (Tiếng Pháp).

 [53] Tắt.

[54]Cuộc đời Leonardo da Vinci – 9 sự thật không được dạy ở trường“, vanvn.vn 2/8/2024.

[55] Theo “Bất ái hồng trang, ái võ trang” (Thơ Mao Trạch Đông).

[56] Mặt trận Tây Nguyên của Quân đội Nhân dân Việt Nam thời trước 1975 (Khu vực Cao nguyên của Quân khu II Quân lực Việt Nam Cộng hòa).

[57] Rõ là khốn nạn! (Tiếng Pháp).

[58] “Chiến dịch đốt lò”, vi.wikipedia.org, Tlđd.

 [59] Theo bài thơ Lời Vĩnh Biệt (L’Adieu của Guillaume Apollinaire; Bùi Giáng dịch).

[60] Bật lên.

[61] Theo “Bạn đã nghe về trận hải chiến xa xưa? / Bạn đã biết ai đã thắng dưới ánh trăng sao đêm ấy?” (W. Whitman, Tlđd).

[62] Theo Nguyễn Huy Thiệp (Truyện ngắn Không Có Vua); và Huy Đức (Mồi Lửa Và Đống Củi; bbc.com 19/52014): “Sáng 1/1/2014, khi nói chuyện với chúng tôi, ông Trần Việt Phương, người giúp việc của nhiều nhà lãnh đạo Hà Nội – từng sống và làm việc bên cạnh Phạm Văn Đồng và Hồ Chí Minh từ 1949-1969 – nói: Trong lịch sử nghìn năm giữ nước, chưa có thời nào Việt Nam mất cảnh giác và chịu lệ thuộc vào Trung Quốc như ‘triều đại’ ngày nay. Sở dĩ có điều đó là vì chúng ta đã nhiều lúc ứng xử với tư thế một ông em ngoan, ngây thơ tin các ông anh cũng vì tinh thần quốc tế vô sản.”

[63] Theo “Chữ tình nghĩa trời cao, đất rộng / Nỗi đoạn trường còn sống, còn đau / Mấy lời tâm sự trước sau / Đôi vầng nhật nguyệt trên đầu chứng cho(Thơ Ngọc Hân công chúa, bài Ai Tư Vãn). 

[64] Câu hò Bình-Trị-Thiên.

[65] “Bám trụ: Bám lại, trụ lại ở một nơi nào đó, thường là nơi khó khăn, nguy hiểm, để thực hiện cho bằng được mục đích hay công việc gì.” (Tự điển tratu.soha.vn)

[66] Thơ Nguyễn Việt Chiến (Bài Tổ Quốc Ở Trường Sa, Tlđd).

[67] Truyện Kiều (Nguyễn Du).

[68]“Hải”, “dương” và “biển”; Phạm Tuấn Vũ, baobinhdinh.vn 24/07/2019.

[69] “Vì sao Vạn Lý Trường Thành điểm cuối của Trung Quốc kết thúc dưới biển?”, danviet.vn 1/9/2024.

[70] Thành ngữ.

[71] Theo bài thơ Xe Chữa Cháy (Phạm Hổ).

[72] “Hoàng Sa là của Việt Nam. Trung Quốc đã dùng vũ lực để chiếm Hoàng Sa và nhất định chúng ta phải đòi lại. Đời tôi, đời các bạn chưa đòi được thì con cháu chúng ta sẽ tiếp tục đòi lại”. Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã khẳng định như vậy tại cuộc đối thoại với các nhà khoa học Việt Nam vào sáng 17.5.[2016] (“Nhất định phải đòi lại Hoàng Sa”; Thu Hằng, thanhnien.vn 18/5/2014). 

[73] Comment (Bình luận).

[74] Bảo vệ: Chống lại mọi sự huỷ hoại, xâm phạm để giữ cho được nguyên vẹn; bênh vực bằng lý lẽ để giữ vững ý kiến, quan điểm.” (Tự điển tratu.soha.vn).

[75] Theo chương Đất Nước, trường ca Mặt Đường Khát Vọng (Nguyễn Khoa Điềm); “Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm: Hãy để người trẻ tự cảm nhận về Đất Nước” (Nhật Linh, tuoitre.vn 27/6/2024); Nguyễn Khoa Điềm – Khát vọng lặng lẽ” (VTV youtube.com 13/2/2014); “Rap Bài Thơ Đất Nước (Nguyễn Khoa Điềm) – Mạnh Hakyno (youtube.com 12/5/2024); “Đất Nước – Tác giả Nguyễn Khoa Điềm / Qua bài hát Pop” (youtube.com 1/7/2024); Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm: Chính trị và thi ca là hai phạm trù khác biệt” (Yến Thanh, vanvn.vn 24/10/2024).

*Đỗ Quyên: Quần–đảo–tráo–tên (Kỳ 1)


*Đỗ Quyên: Quần-đảo-tráo-tên (Kỳ 2)

*Đỗ Quyên: Quần-đảo-tráo-tên (Kỳ 3)

*Đỗ Quyên: Quần-đảo-tráo-tên (Kỳ 4)