Hải Di Nguyễn: Vài suy nghĩ khi đi xem Bảo tàng Nạn nhân Cộng sản

Gần đây, sẵn đang ở Washington, DC sau Hội nghị Thượng đỉnh về Tự do Tôn giáo Quốc tế (International Religious Freedom Summit), tôi đến xem Bảo tàng Nạn nhân Cộng sản (Victims of Communism Museum). Một phần cũng vì họ đang có một triển lãm kéo dài 5 tháng mang tên “Vietnam: The Truth”, nhân tưởng niệm 50 năm Sài Gòn sụp đổ.

Phần triển lãm thường trực tại Bảo tàng

Xem xong, có nhiều suy nghĩ.  

Xem Bảo tàng Nạn nhân Cộng sản, tôi chỉ nghĩ phải chi cũng có cái tương tự ở Anh Quốc. Cộng hòa Séc có Bảo tàng Cộng sản. Đức có Bảo tàng Stasi. Hungary có House of Terror, về tội ác của phát xít lẫn cộng sản. Ukraine có bảo tàng về thời kỳ Soviet chiếm đóng, và bảo tàng về nạn đói Holodomor. Washington, DC có bảo tàng về nạn nhân các chế độ cộng sản nói chung. Phải chi ở Anh cũng có. Trước đây ở Na Uy và bây giờ ở Anh, tôi đã gặp nhiều người vẫn say mê chủ nghĩa cộng sản. Vẫn thần tượng Karl Marx. Vẫn mơ mộng về một thế giới không giai cấp, không giàu nghèo. 

Thế giới những người mê Chủ nghĩa Marx cũng đủ màu đủ vị. Một số muốn xã hội cào bằng, bình đẳng không chỉ về cơ hội (equal opportunities) mà còn trong kết quả (equal outcomes). Một số vẫn bênh vực Lenin, Stalin, Mao… và một loạt những kẻ “đồ tể” khác. Một số chỉ vì chống “tư bản đế quốc” mà chống phương Tây, ủng hộ Hamas, cổ vũ Houthis, ngợi ca Hezbollah… Một số có thể thừa nhận tội ác của Liên Xô, Trung Cộng… nhưng khăng khăng nói đó chẳng phải cộng sản đúng nghĩa. Một số đi theo cái gọi là fully automated luxury communism (tạm dịch cộng sản xa hoa hoàn toàn tự động), mơ tưởng về một thế giới máy móc làm hết mọi việc và con người có thể ngồi chơi và hoàn toàn bình đẳng. 

Phải chi những người đó đi xem các bảo tàng cộng sản. Phải chi họ xem thêm, đọc thêm về tội ác ở các nước Liên Xô hay Trung Quốc. Phải chi họ lắng nghe những người từng sống qua các nước cộng sản Đông Âu hay Việt Nam. 

Một trong những lý do chính, theo tôi, là giáo dục. Trường lớp phương Tây vẫn nói nhiều hơn về phát xít hơn cộng sản. Sách vở vẫn dạy về Hitler nhiều hơn hẳn Stalin, Mao Trạch Đông, hay Pol Pot. Mọi so sánh về độc tài vẫn hướng về Hitler. Hình ảnh biểu trưng cho tận cùng cái ác vẫn là phát xít Đức và Holocaust. Ngay cả khi có biết về Mao Trạch Đông hay Stalin, tôi cho là đa số người châu Âu cũng chẳng biết bao nhiêu về tội ác của Lenin, Pol Pot, hay Hồ Chí Minh, lại càng không biết tới Holodomor, Thảm sát Mậu Thân… và thường cũng không biết gì nhiều về tình trạng đàn áp tự do và nhân quyền ở các nước cộng sản vẫn còn tồn tại như Cuba hay Việt Nam. 

Nhưng đó, theo tôi, cũng là thiếu sót của Bảo tàng Nạn nhân Cộng sản. Gọi là bảo tàng tưởng nhớ nạn nhân của chủ nghĩa cộng sản nói chung, nhưng phần trưng bày thường trực (permanent exhibition) chủ yếu chỉ tập trung vào lịch sử Nga. Về Cách mạng Nga. Về Lenin. Về Stalin. Về gulag và tội ác Liên Xô. Về việc chủ nghĩa cộng sản tràn từ Nga sang các nước Đông Âu. Chỉ nhắc một chút về Trung Quốc. Một chút về Bắc Hàn. Một chút về Campuchia. Một chút về các nước châu Phi và châu Mỹ Latin. Việt Nam chỉ được khoảng một câu, và nếu tôi không lầm, mấy bức tường in hình nạn nhân cộng sản cũng không có người Việt. 

Nếu không có đoạn nhắc tới thực tế hơn một tỷ rưỡi người trên thế giới vẫn đang sống dưới chế độ cộng sản, khách tham quan có khi đã lầm tưởng chủ nghĩa cộng sản nay đã bị hủy diệt. Chỉ vì bảo tàng gần như chỉ nói về lịch sử, về quá khứ, đặc biệt về chế độ Liên Xô nay đã sụp đổ. 

Phần triển lãm tạm thời (temporary exhibition) về Việt Nam, nói một cách khách quan, có chi chít chữ nhưng khá sơ sài về hình ảnh và đồ trưng bày. Có lẽ một phần vì thiếu điều kiện, một phần vì thiếu không gian, một phần vì chỉ dùng bảo tàng vài tháng. Nhưng thôi. Ít nhất họ cũng vạch ra tội ác của chế độ cộng sản Việt Nam. Ít nhất họ cũng nói tới Thảm sát Mậu Thân, Vụ pháo kích trường tiểu học Cai Lậy, và các vụ giết chết thường dân ít người biết tới. Ít nhất họ cũng cho thấy những hành động tàn bạo của nhà nước Việt Nam từ trong quá khứ tới ngày nay.  

Chỉ mong một số thông tin và hình ảnh về Việt Nam đi vào phần trưng bày chính của bảo tàng. 

Mong Anh Quốc cũng sẽ có một bảo tàng về tội ác cộng sản.

Mong thế giới không còn mơ tưởng về chủ nghĩa Marx.  

Và hơn hết, chỉ hy vọng một ngày Việt Nam được dân chủ tự do. 

Hải Di Nguyễn