Anh Nguyễn Xuân Quang: Ở Ukraine không ai muốn cuộc chiến này xảy ra cả. Nhưng khi xảy ra rồi thì người Ukraine không run sợ…

Lời giới thiệu: Trước đây, Khi cuộc chiến Nga xâm lược Ukraine vừa nổ ra hơn một năm, trên DĐTK đã có đăng bài của tác giả Nhật Hiên phỏng vấn anh Nguyễn Xuân Quang (1), một người Việt đã sống tại Ukraine suốt hơn 30 năm nay và tiếp tục ở lại khi chiến tranh xảy ra. Kỷ niệm 3 năm cuộc chiến, Nhật Hiên lại phỏng vấn anh Xuân Quang để biết tâm trạng, những suy nghĩ của anh trong những ngày này. 

***

*Thưa anh, đã đến ngày 3 năm quân đội Nga theo lệnh của Putin đưa quân xâm lược toàn diện Ukraine (24/2/2022-24/2/2025), tâm trạng của anh như thế nào? Và khi đọc báo, nghe tin tức của báo chí truyền thông Ukraine hoặc gặp gỡ, tiếp xúc với người Ukraine, anh cảm nhận tâm trạng chung của người dân Ukraine ra sao?

Anh NXQ: Thưa chị,thấm thoát vậy mà đã 3 năm kể từ ngày quân đội Nga của Putin xâm lược toàn diện Ukraine. Tâm trạng của tôi cũng như của người dân Ukraine nói chung là mong cho cuộc chiến kết thúc nhanh vì mọi người đã quá mệt mỏi rồi.

*Cho đến giờ phút này, số người Việt còn ở lại Ukraine khoảng bao nhiêu anh?

Anh NXQ: Số người Việt còn ở lại Ukraine tôi không rõ cụ thể như thế nào. Theo tôi thì áng chừng khoảng 500 -600 người.

*Tại sao anh vẫn quyết định trụ lại ở Ukraine? Cuộc sống của anh như thế nào trong 3 năm qua?

Anh NXQ: Tôi đã không đi khỏi Ukraine từ những ngày đầu của cuộc chiến. Đây là nơi mình đã sống hàng chục năm trời nên không muốn đi đâu cả. Và khi Kyiv yên ổn một chút thì có rất nhiều việc phải làm. Cùng sát cánh với người dân Ukraine giúp đỡ những người từ những vùng chiến sự di tản về vùng tự do. Rồi lo công ăn việc làm để ổn định cuộc sống trong tình trạng chiến tranh. 

*Anh có thể kể một vài câu chuyện về sự tàn bạo, dã man của quân Nga hoặc sự đau thương, mất mát của người dân Ukraine mà anh trực tiếp chứng kiến? 

Anh NXQ: Ở Kyiv và tuyến sau đường giới tuyến thì chúng tôi phải hứng chịu hàng ngày các đợt tấn công bằng drone tự sát cùng tên lửa hành trình,tên lửa đạn đạo,tên lửa siêu thanh… của quân nga bắn phá khủng bố. Trong 3 năm qua không biết bao nhiêu lần trải qua những giây phút nguy hiểm khi tên lửa của quân xâm lược nó rơi gần nhà. Thông thường thì quân Nga tấn công bằng drone khoảng từ 22 h đến sáng sớm. Tầm 3-4 h sáng thì chúng tấn công bằng các loại tên lửa. Đây là thời gian giấc ngủ đang sâu và nhiều người không kịp hoặc không muốn chạy xuống nơi trú ẩn. Có gia đình gồm năm người bị tên lửa bắn vào nhà, người vợ cùng 3 đứa con bị thiệt mạng chỉ còn lại mình người chồng sống sót. Và nhiều trường hợp đau thương khác.

*Trong tuần qua có những thay đổi rất rõ ràng trong chính sách đối với Ukraine và cuộc chiến tranh Nga xâm lược Ukraine của chính phủ Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump, anh nghĩ gì về điều này?

Anh NXQ:  Tôi nghĩ người Mỹ họ có những tính toán riêng có lợi cho họ chứ họ không tính đến lợi ích của Ukraine, nhất là dưới thời Tổng thống Trump. Ông Trump có lẽ muốn gặt lúa non vì tính đến thời điểm hiện nay mục tiêu làm yếu Liên bang Nga cũng coi như đã đạt yêu cầu, các nước Châu Âu đã rục rịch tăng ngân sách quốc phòng, các tổ hợp sản xuất vũ khí của Mỹ có đơn đặt hàng cho cả chục năm tới, ép Ukraine nhượng quyền khai thác khoáng sản, quản lý các cầu cảng, đường ống dẫn dầu, khí để thu lợi nhuận trang trải chiến phí. Cho Putin cơ hội rút khỏi cuộc chiến với tâm trạng chiến thắng.  

*Tổng thống Trump cáo buộc Tổng thống Zelenskyy là nhà độc tài không qua bầu cử (a dictator without elections), chỉ được có 4% tỷ lệ ủng hộ, đổ lỗi cho Ukraine lẽ ra không bao giờ nên bắt đầu cuộc chiến (Ukraine “should never have started” the war) v.v…Anh nghĩ gì về tất cả những điều này? 

Anh NXQ: Giờ ông Trump nói gì mà chẳng được. Như nói một cô gái bị kẻ khác hiếp dâm, làm nhục là tại sao cô lại ăn mặc hở hang lại đi một mình, vậy là cô có lỗi chứ không phải là tên khốn nạn kia.

*Người Ukraine nghĩ gì về chuyện nhiệm kỳ của Tổng thống Zelenskyy đã hết hạn? Họ có muốn có một cuộc bầu cử để chọn người khác, trong giai đoạn này? Và nếu có, thì theo anh, ông Zelenskyy có thắng cử hay một ai khác?

Anh NXQ: Chuyện nhiệm kỳ của ông Zelensky đã hết hạn từ năm 2024 thì ở Ukraine ai người ta cũng biết. Nhưng đất nước đang có chiến tranh và thiết quân luật đã được Quốc hội ban ra, theo Hiến Pháp Ukraine thì trong thời gian này không có cuộc bầu cử nào được tiến hành. Chỉ khi nào hết tình trạng thiết quân luật thì sẽ bầu cử. Ai ra tranh cử và ai thắng thì rất khó đoán. Phụ thuộc rất nhiều vào tình hình lúc đó.

*Anh có nghĩ rằng Nga và Mỹ, cụ thể là Trump và Putin sẽ tìm cách thay thế Zelenskyy vì ông không bao giờ chấp nhận bất cứ thỏa thuận nào sau lưng Ukraine và bất lợi cho Ukraine? Và nếu có thì kịch bản này có thành công không?

Anh NXQ: Tôi nghĩ hiện nay ông Zelensky đang là người gây ra nhiều điều khó chịu cho ông Trump và Putin. Cả hai đang muốn tìm cách thay thế ông Zelensky bằng một nhân vật nào đó dễ bề sai khiến. Nhưng tại thời điểm hiện tại kịch bản này chưa thành công. Người Ukraine đang thấy ông Zelensky ‘ương bướng” không chịu nhượng bộ quyền lợi đất nước cho ngoại xâm.

*Anh có tin là Trump sẽ đem lại hòa bình lâu dài, bền vững cho Nga, tại sao có, tại sao không? 

Anh NXQ: Ý chị muốn hỏi là đem lại hòa bình bền vững cho Ukraine? Ông Trump là doanh nhân. Có thể ông ta ép Ukraine ký các điều khoản về việc khai thác khoáng sản quý, doanh nghiệp Mỹ nắm giữ các khu vực trọng điểm của nền kinh tế, gắn liền lợi ích thiết thực của Mỹ tại Ukraine. Khi đó bảo vệ hòa bình tại Ukraine chính là bảo vệ nguồn thu nhập của Mỹ. Nhưng nghe chừng có vẻ đơn giản quá. 

* Với tình trạng Mỹ phủi tay trong cuộc chiến Ukraine, thậm chí bắt tay với Nga như hiện nay, anh nghĩ châu Âu và Ukraine có đủ sức tiếp tục cuộc chiến hay kịch bản nào sẽ xảy ra cho Ukraine? 

Anh NXQ: Về ngắn hạn thì Ukraine vẫn đủ sức tiếp tục chiến đấu trong năm 2025.Những sau đó sẽ không vũ khí, đạn dược vì không có sự cho phép của Mỹ làm sao Châu Âu cung cấp được cho Ukraine những mặt hàng này.  

*Người dân Ukraine có chấp nhận mất một phần lãnh thổ để được hòa bình? 

Anh NXQ: Không ai muốn mất lãnh thổ cả. Nhưng khi đã cố gắng hết sức,hết khả năng thì cũng phải chấp nhận thực tế. 

*Điều cuối cùng, anh muốn nói gì về cuộc chiến này, về quê hương thứ hai Ukraine của anh? 

Anh NXQ: Ở Ukraine không ai muốn cuộc chiến này xảy ra cả. Nhưng khi xảy ra rồi thì người Ukraine không run sợ và dũng cảm chống trả lại quân xâm lược mạnh gấp hàng chục lần. Dù kết cục của cuộc chiến có như thế nào thì người Ukraine hiện tại cũng không hổ thẹn với bản thân, với con cháu khi dám đương đầu với kẻ địch hùng mạnh để giữ gìn độc lập, tự do cho dân tộc. Chúng tôi yêu đất nước xinh đẹp này và hy vọng hòa bình sẽ sớm được lập lại. 

*Cảm ơn anh về cuộc trò chuyện này. Mong rằng một nền hòa bình vững chắc, lâu dài và một tương lai tốt đẹp, dân chủ, thịnh vượng sẽ đến với đất nước, dân tộc Ukraine bởi vì đất nước này, dân tộc này xứng đáng được như thế.

Nhật Hiên thực hiện.

Nhật Hiên: Hỏi chuyện một người Việt đang sống tại Kyiv, Ukraine, Diễn Đàn Thế Kỷ