Hải Di Nguyễn: Anh Lù A Da, một người H’mông tỵ nạn ở Thái Lan bị bắt, để lại vợ và hai con nhỏ

Chiều ngày 7/12/2023 vừa qua, anh Lù A Da thuộc tổ chức Xã hội dân sự  H’mông Human Rights Coalition đã bị cảnh sát
Thái Lan bắt ngay tại cổng nhà, để lại vợ và hai con—9 tuổi và 4 tháng tuổi.

Hai vợ chồng sang Thái Lan năm 2020 vì bị đàn áp tôn giáo ở Việt Nam,
và hiện đang xin tỵ nạn, chưa có quy chế chính thức của Cao ủy Tỵ nạn Liên Hiệp
Quốc.

Chỉ mới ngày 29/11/2023—tức một tuần trước đó—trước phiên rà soát nhà
nước Việt Nam về việc thực thi Công ước Quốc tế Xóa bỏ Mọi Hình thức Kỳ thị Chủng
tộc, anh Lù A Da đã xuất hiện và phát biểu về sự đàn áp một cách có hệ thống với
cộng đồng người H’mông.

Trong buổi phỏng vấn anh cho biết hàng chục ngàn người H’mông ở Việt
Nam không được cấp giấy tờ tùy thân, giấy khai sinh, giấy chứng nhận kết hôn.
“Không có những giấy tờ này, trẻ em không được đi học, người lớn không thể đi
làm, người già không được hưởng các chính sách hỗ trợ về sức khỏe như đồng bào
người Kinh.”

Vì sao sang Thái
Lan tỵ nạn?

Trước đây, anh Lù A Da và vợ, chị Giàng Thị A, sống ở xã Sàn Phàng Thấp,
xã Khun Há, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu.

Chị Giàng Thị A cho biết họ thuộc Hội thánh Tin lành Việt Nam miền Bắc.
Năm 2019, anh Lù A Da và hai người bạn có sinh hoạt tôn giáo tại nhà ở thành phố
Lai Châu. Đó là một nhóm “thờ phượng và học Kinh Thánh hàng tuần” cho các em
thanh niên.

“Đang thờ phượng, khoảng 8 giờ sáng, thì công an xông vào nhà và không
cho thờ phượng. Công an đã tịch thu 22 quyển Kinh Thánh rồi đưa mọi người xuống
đồn công an để lập biên bản và ép ký cam kết, còn nếu tiếp tục hoạt động sẽ bị
đuổi khỏi địa bàn thành phố Lai Châu.”

Chị nói “Sau sự kiện đó thì chồng tôi luôn luôn bị chính quyền địa
phương theo dõi. Chồng tôi đi đâu phải báo cho chính quyền địa phương biết.”

Khi họ tới căn nhà đó ở thành phố Lai Châu, họ cũng bị công an tới đuổi
đi.

Vì bị đàn áp tôn giáo, bị tịch thu Kinh Thánh, bị theo dõi gò bó, hai
vợ chồng cùng con gái sang Thái Lan năm 2020.

Công việc cho cộng
đồng người H’mông

Tại Thái Lan, anh Lù A Da hiện nay là nhóm trưởng của tổ chức Xã hội
dân sự  Hmong Human Rights Coalition và cộng
tác viên của BPSOS—là một trong những cầu nối giữa BPSOS và cộng đồng người
H’mông ở Việt Nam và ở Thái Lan. Theo anh cho biết, công việc của anh thứ nhất
là để kết nối cộng đồng, thứ hai là giúp làm bài tập trong các khóa huấn luyện
về Xã hội dân sự.

Hmong Human Rights Coalition chính là tổ chức giúp thu thập bằng chứng
và cung cấp thông tin cho các bản báo cáo gửi đến Ủy ban Xóa bỏ Kỳ thị Chủng tộc
(CERD) vừa qua về vấn đề kỳ thị một cách có hệ thống của nhà nước Việt Nam với
người H’mông, đặc biệt về ngôn ngữ, tôn giáo, đất đai, và giấy tờ tùy thân, khiến
hàng chục ngàn người H’mông ở Tiểu khu 179, Tiểu khu 181, một số địa phương ở tỉnh
Lai Châu… rơi vào tình trạng vô quốc tịch trên chính đất nước mình.

Chính vì thế, ngày 29-30/11/2023, nhà nước Việt Nam đã phải giải trình
ở Liên Hiệp Quốc về sự đàn áp của họ với các cộng đồng người bản địa hoặc sắc tộc
thiểu số ở Việt Nam như người H’mông, người Thượng, người Khmer Krom…

Bị bắt như thế
nào?

Hình chụp hôm
7/12 (chúng tôi đã làm mờ ảnh để bảo vệ cô con gái 9 tuổi).

Theo chị Giàng Thị A, chiều ngày 7/12/2023, anh Lù A Da bị cảnh sát
Thái Lan tới bắt khi đang rửa xe máy trước nhà.

“Lúc đó tôi đang nấu ăn trong phòng bếp nên không nghe rõ. Lúc tôi
nghe họ nói chuyện rất to và con gái khóc rất to thì tôi xông ra ngoài, tôi thấy
có hai [cảnh sát] đang sắp đưa chồng đi… Con gái muốn đi theo nhưng họ không
cho đi theo.”

Chị nói “Con nói là cảnh sát muốn bắt bố đi, con cứ khóc to, con ôm bố
không cho đi, nhưng họ cứ bắt đi thôi.”

“Lúc đó tôi rất hoảng sợ”, chị nói. “Theo như tôi biết thì chắc chắn
cái này là do chính quyền Việt Nam muốn bắt chồng đưa về Việt Nam. […] Nếu anh
bị trục xuất về Việt Nam thì sẽ nguy hiểm đến tính mạng.”

Dấu hiệu trước đó

Chị Giàng Thị A nói khoảng tháng 8 “có người lạ đến theo dõi nhà” vài
lần và chụp hình.

Sau khi nghe vợ nói
có người lạ đến theo dõi, anh Lù A Da lắp máy quay trong nhà

Vài ngày sau đó, ngày 24/8, cảnh sát Thái Lan đến nhà và hỏi cô con
gái 9 tuổi về anh Lù A Da, khi đó không có nhà.

“Họ đưa hình ảnh của chồng tôi và hỏi đây có phải là bố không. Con bảo
là đúng rồi.”

Sợ hãi, họ rời đi và chuyển đến chỗ ở hiện nay. Họ gần như không dám
ra ngoài vì sợ bị bắt.

Cảnh sát Thái Lan để
tìm hỏi ngày 24/8/2023. 

Tình hình người tỵ nạn tại Thái Lan hiện nay

Người Việt tỵ nạn đã cảm thấy không an toàn từ khi blogger Đường Văn
Thái bị bắt cóc ở Thái Lan và đưa về Việt Nam vào tháng 4/2023. Một số người
cho biết vài tháng gần đây ở Thái Lan có nhiều vụ truy quét, lùng bắt người tỵ
nạn.

Sáng 24/11, cảnh sát Thái Lan bố ráp và bắt giữ 11 người Thượng, trong
đó có bốn người thuộc tổ chức Người Thượng vì Công lý. Theo thông tin có được,
cảnh sát Thái Lan truy tìm đích thân bốn cá nhân này, cho thấy đó không phải là
bắt giữ ngẫu nhiên những người sinh sống bất hợp pháp ở Thái Lan.

Chuyện gì sẽ xảy
ra với anh Lù A Da?  

Cho tới nay, chị Giàng Thị A vẫn chưa được liên lạc với chồng mình.

Theo luật sư văn phòng CAP (Centre for Asylum Protection) nói với chị,
anh Lù A Da hiện đang ở nhà tù địa phương và sẽ phải nộp 10,000 baht (khoảng
280 USD), vì nhập cư bất hợp pháp, để được chuyển sang IDC (Immigration
Detention Centre, trại giam của Sở Di trú Thái Lan). Tuy nhiên chuyện gì sẽ xảy
ra sau khi chuyển sang IDC, chị không biết.

Chị Giàng Thị A hiện đang sống một thân một mình ở Thái Lan, với một đứa
con 9 tuổi và một đứa 4 tháng tuổi.

Hải Di Nguyễn