Ngô Nhân Dụng: Người già làm tổng thống được không?

Tôi có cảm tưởng mình bắt đầu già. Bữa trước, đi ngang qua cái máy truyền hình thấy một người đang trả lời phỏng vấn, tôi hỏi: “Ông Trump nói gì vậy?” Bà xã tôi đáp: “Ông Biden đang nói về biên giới Mexico.”

Tôi tự nhủ: Mình già rồi, lẫn lộn ông Biden thành ra ông Trump thì khó tưởng tượng nổi! Tôi thường không coi ti vi cho nên bước qua đi luôn, không ngó lại. Nhưng một hồi sau tôi chợt nhớ, tự hỏi: Mình lầm? Hay bà ấy lầm? Rất có thể đó chính là ông Trump mà bả nhớ tên lầm, gọi ra tên Biden! Hoặc bà ấy biết đó là ông Trump, định nói tên Trump, nhưng buột miệng thành tên Biden?” Hay bà ấy nói tên Trump nhưng tai tôi nghe lầm ra tên Biden?

Đó là những dấu hiệu của người “có tuổi.” Tai nghe có khi lầm. Mắt nhìn cũng có thể lầm. Đầu nghĩ tên người này nhưng “nói nhịu,” phát âm thành tên người khác. Và hay quên; nhất là quên tên người, tên đất, đến tên cây cỏ, tên chim muông. Người cao tuổi thường hay quên những điều mới biết, mới nghe, mà vẫn nhớ những chuyện cũ thời Nixon hay Gorbachev.

Trừ nhà tôi, khi đi chợ. Bà có thể truy cập ra các dữ liệu mới cài đặt gần đây nhất, để so sánh và quyết định: “Không mua! $2.49 đắt quá! Bên SK nó bán chỉ có $1.99!” Trong chuyện này, không những trí nhớ bà còn tốt mà óc phán đoán vẫn sắc sảo như hồi trẻ. Trong một “na nô” giây đồng hồ, cái đầu bả đã nghĩ rất nhanh: Tiết kiệm là một đức tính trong truyền thống dân tộc! Mua giá $1.99 lợi hơn mua giá $2.49! Phải biết giá trị đồng tiền, nhất là trong chuyện ăn uống! Ông bà, tổ tiên đã dạy từ mấy ngàn năm qua: Miệng ăn núi lở! Điều này cho thấy người già có thể hay quên, hay nói lẫn, nhưng trí óc vẫn hoạt động không thua thời còn trẻ.

Vấn đề tuổi tác ảnh hưởng đến trí nhớ và óc phán đoán đang được nêu lên trong cuộc tranh cử tổng thống Mỹ năm nay. Ai cũng đoán chắc hai ứng cử viên sẽ là Joe Biden và Donald Trump. Một người 81, một người 77. Tính ra họ còn trẻ hơn chúng tôi, ở tuổi 84, 85. Nhưng họ phải làm tổng thống, chúng tôi không!

Cả hai ứng cử viên đều đã có lúc quên tên, nhớ lộn người này thành người khác. Ông Joe Biden đã gọi lầm tên thủ tướng Đức và tổng thống Pháp, nhắc đến tên những người tiền nhiệm của họ; rồi có lần gọi lộn tên tổng thống hai nước Egypt và Mexico. Ông Donald Trump thì nói trước công chúng, “Tôi rất lấy làm vinh dự về một người, Viktor Orban, có ai nghe tên ông không? Ông ấy coi như là một trong những nhà lãnh đạo mạnh nhất thế giới. Ông lãnh đạo nước Thổ Nhĩ Kỳ.” Thực ra ông Viktor Orban là thủ tướng Hungary.

Tháng 11 năm ngoái, nói đến thủ lãnh Bắc Hàn, trong một cuộc tập họp ở Florida, ông Trump bảo Kim Jong Un cầm đầu 1 tỷ 400 triệu dân, tất cả phải thần phục. Thực ra Bắc Hàn chỉ có 26 triệu dân, con số 1 tỷ 400 triệu là dân Trung Quốc, hay Ấn Độ.

Học sinh ở Mỹ thường rất lười khi học môn Địa Dư, lầm tên hai nước Hungary và Turkey, hoặc lầm dân số Trung Quốc với Bắc Hàn, là chuyện bình thường, có thể bỏ qua được. Nhưng ông Trump còn lẫn lộn chính trị gia Mỹ rất nổi tiếng, bà Nikki Haley với bà Nancy Pelosi. Bà Haley, đảng Cộng Hòa, đang giành vai trò ứng cử viên tổng thống cho đảng nhưng chắc chắn sẽ thua ông Trump. Trong lúc đả kích bà Haley, ông Trump kể lại những hành động sai lầm của bà. Ông nói, ngày 6 tháng 1 năm 2021, bà Haley đã từ chối không cho gọi Vệ binh Quốc gia vào Washington bảo vệ điện Capitol dù ông Trump đã ngỏ ý hỏi bà có cần ông giúp giải vây trụ sở quốc hội hay không. Thực ra, ngày hôm đó ông Trump đã trao đổi ý kiến với bà Nancy Pelosi, đảng Dân Chủ, chủ tịch Hạ viện, đang bị vây hãm cùng với các đại biểu và nghị sĩ khác.

Dư luận báo đài Mỹ đang bàn chuyện tuổi tác và trí nhớ của hai ứng cử viên tổng thống vì một bản báo cáo của Luật sư Robert Hur, người được bộ Tư pháp trao nhiệm vụ điều tra ông Joe Biden về những tài liệu mật ông còn giữ ở nhà và ở văn phòng, sau khi đã thôi làm phó tổng thống. Bản báo cáo nói sẽ không truy tố ông Biden về hành động lưu giữ các hồ sơ mật. Ông Hur cũng nói rõ việc lưu trữ hồ sơ mật của ông Biden không vi phạm luật pháp nặng nề bằng hành động tương tự của ông Trump.

Nhưng ông Hur còn nêu lên một chi tiết, cho biết ông Joe Biden là một “ông già đứng đắn với trí nhớ kém” và “khả năng đã giảm bớt vì tuổi tác” nên mới lưu giữ các hồ sơ mật. Ông Hur đưa thêm thí dụ: Ông Biden không nhớ năm nào mình làm phó tổng thống, quên cả năm mà người con trai lớn của ông tử nạn.

Bàn về trí nhớ suy yếu của Tổng thống Joe Biden, ông Robert Hur gây sóng gió. Ông có thể giải thích rằng vì muốn kết luận ông Biden không đáng buộc tội nên mới nêu tình trạng trí nhớ kém, quên mình có các tài liệu mật. Ông Trump thì khác, ông nghĩ mình có thể giữ các tài liệu mật sau khi thôi làm tổng thống.

Hậu quả là dân Mỹ đang đặt câu hỏi: Tuổi tác mỗi ngày một cao, ông Joe Biden có nên tiếp tục làm tổng thống cho đến năm 86 tuổi hay không? Hơn 70% cử tri ở các tiểu bang nghiêng ngửa nghĩ rằng ông đã già quá, khó làm tổng thống.

Ông Biden đã phản ứng ngay khi thấy bản báo cáo của ông Hur. Phóng viên M.J. Lee của đài CNN đặt câu hỏi về vấn đề tuổi ông đã già, ông Biden nói: “Đó chỉ là ý kiến của ông, ý kiến của ông thôi.” Khi có người hỏi tại sao ông nhấn mạnh mình là người duy nhất trong đảng Dân Chủ có thể thắng ông Trump, ông Biden đáp: “Bởi vì tôi có đầy đủ các đức tính cần thiết để làm tổng thống nước Mỹ và tôi sẽ làm xong công việc đó!”

Ông Joe Biden có vẻ không muốn nhắc đến tuổi tác, dù ông chỉ hơn ông Trump có ba, bốn tuổi. Nhân viên Tòa Bạch Ốc cũng không muốn nói đến tuổi tác của ông tổng thống. Nhưng đây là chuyện không thể che giấu, không thể lờ đi như không có! người Mỹ nào cũng có thể quan sát và suy nghĩ vấn đề này.

Tốt nhất là ông Biden cứ nói thẳng, công khai nhận rằng mình đã 81 tuổi và ngày càng già hơn, nhưng không coi đó là một nhược điểm. Ông có thể nói ông Trump cũng già không thua mình bao nhiêu, cả hai cùng nói lầm tên người, tên đất nhiều lần, rồi lộn tên người này với người khác. Nhưng ông yêu cầu dân chúng phán xét những gì ông đã làm, so với bốn năm làm tổng thống của ông Trump.

Ông Biden đã hợp tác được với đảng Cộng Hòa ban hành đạo luật phục hồi hạ tầng cơ sở và đạo luật phát triển các công nghiệp bảo vệ môi trường. Kinh tế nước Mỹ đang lên cao, các công ty cũ và mới phát triển mạnh, mỗi năm tạo mấy triệu công ăn việc làm; nạn lạm phát đang giảm; đó là những điều ông Biden có thể đem khoe với dân chúng.

Bàn tán và so sánh về tuổi tác, về những lời nói lầm lộn của hai ứng cử viên, không phải là cách tiên đoán khả năng thành công của họ trong bốn năm tới, nếu đắc cử! Nhưng hiện nay hầu như đó lại là đề tài được chú ý đến nhiều nhất! Đây là một thử thách cho chế độ dân chủ của nước Mỹ.

Ngô Nhân Dụng