Tiểu thuyết của Nguyễn Viện: Sinh ra từ trứng (Kỳ 4)

Di chúc của ông họa sĩ

Trong căn phòng tầng áp mái, phiên tòa đã diễn ra hoàn toàn im lặng. Mỗi bức tranh là một vành móng ngựa đồng thời là một quan tòa. Bị cáo vắng mặt, bởi vì ông họa sĩ đã tự sát khi tôi báo tin cho ông biết tất cả các nhân vật của ông đều là anh em tôi và được sinh ra từ trứng và tôi muốn giết ông. Ông nói, “Đã đến lúc tôi nên chết. Hãy giết tôi.”  Nhưng tôi đã không giết ông, tôi muốn để ông tự chết với các nhân vật của mình. Rồi tôi từ giã ông cùng ý định sẽ không bao giờ gặp ông nữa, cũng như một quyết định cho chính tôi, chấm dứt mọi sự viết lách hoặc đóng phim vớ vẩn. Điều này cũng có nghĩa tôi sẽ từ bỏ tất cả các cô gái đã từng mang lại những cảm xúc cho tôi. Tôi muốn trở về với mẹ. 

Khi chưa kịp đi, tôi nhận được cùng lúc hai hung tin. 

Ông họa sĩ tự sát. Người ta phát hiện ông treo cổ trên một cây xà ngang, ngoài sợi dây quấn quanh cổ, ông cũng tự quàng cho mình một cái khung tranh, đúng như di chúc của ông để lại: “Chẳng có gì để nói ngoài việc tôi tự sát như cách để tự quyết định đời mình. Một tác phẩm cuối cùng.” Và như thế, tác phẩm cuối cùng ấy đã được ông tự tay treo lên, trong căn phòng tầng áp mái. 

Cô gái đã bị bắt. Có thể cô ấy sẽ bị tù rất lâu.

Trong tù

Nhà tù không to lắm, nhưng có nhiều lớp tường bao bọc xung quanh. Giữa những lớp tường gạch là những bức tường cách âm vô hình, không một âm thanh nào có thể vọng ra ngoài. Giữa những lớp tường cách âm là màng lưới kẽm gai dày đặc không ai có thể bước qua. Giữa những màng lưới kẽm gai là những máy thu hình và quét sóng, không vật gì xuất hiện mà không bị nhận diện. 

Cô ở trong một căn phòng vừa vặn như một chiếc quan tài. Mỗi ngày cô chỉ được ra ngoài mười phút vừa để đổ bô chất thải vừa tắm rửa. 

Cô không nhìn thấy ai ngoài cái bóng tưởng tượng của chính cô. Nếu cô không tự trò chuyện với mình, sẽ không có tiếng nói của con người. Nhưng nếu cô nói chuyện, cô sẽ tự rơi vào tình trạng bế tắc, khốn quẫn. 

Ngày này qua ngày khác, cô vẫn lưỡng lự khi muốn mở miệng. Rồi đến một ngày, tự dưng cô hét lên. Một tiếng… hai tiếng… ba tiếng… Cô cảm thấy dễ chịu. Từ đó cô còn khám phá ra tiếng tru của mình có thể giải quyết được những vấn nạn về ngôn ngữ cũng như cảm xúc. Nó giải phóng cô khỏi sự trầm uất. Đôi khi cô cảm thấy vui khi nhái giọng các con thú. Cô thích nhất tiếng tru của con chó sói. Và trong sự thanh vắng gần như tuyệt đối của cả ngày lẫn đêm, tiếng tru của cô trở thành một thứ bản năng hoang dã đầy tràn khí lực của thiên nhiên. Đến lúc ấy, cô đã quên mình đang ở trong tù. 

Chị tôi

Khi chiến tranh chấm dứt vào năm 1975 cũng là lúc chị Cả rời bỏ Lực lượng Thanh Niên Xung Phong. Không khó khăn lắm, chị vận động để được điều về làm cán bộ quản lý thị trường và chị vào Nam. Được giải phóng, dân Nam ngu ngơ như đám gà con mất mẹ, cán bộ bảo sao làm vậy, không ai dám thắc mắc. Người miền Nam quen với việc buôn bán tự do, chế độ mới với luật lệ mới, thắt họng người dân, làm ăn kiểu gì cũng vi phạm pháp luật. Vì thế, chị Cả tôi như rồng gặp mây vùng vẫy uy quyền, hốt liền, hốt hết trên tay người khác mọi ưu vật của đời. Tôi đã tưởng tượng, nếu được phép, chị đủ giàu để mua hết một thành phố. Nhưng chị tôi được nhà nước cấp nhà, do chị chọn, chị bảo cũng dễ thôi mà, một căn nhà tuy không to nhưng đất rất rộng. Chị bảo, tao đánh lừa con mắt nhân dân. Ngày ấy, nhà cửa của những người di tản và bọn quan quân chế độ cũ do ta tịch thu, trưng dụng, mượn tạm là vô số kể. Cán bộ nào cũng được cấp nhà. Mấy đứa đồng bóng, chị tôi hào sảng nuôi tuốt. Chị bảo, đừng tưởng xã hội chủ nghĩa là vô sản chuyên chính nhé. Chỉ là thay ngôi đổi chủ thôi. Cứ xem chị mày đây, từ cửa hàng trưởng cửa hàng mậu dịch quốc doanh đến cán bộ quản lý thị trường, cái gì ngon nhất, quí hiếm nhất, chị đều có. Mà thừa thãi nhé. Tao nuôi một nửa nước cũng chưa hết của. Hồi ấy chưa có khái niệm đại gia, nhưng chị tôi quả là một đại gia thứ thiệt. Ở nhà tao, mày thích cái gì cứ lấy, chị bảo. Nhưng tôi không muốn lấy của chị thứ gì, bởi vì nói cho đúng sự thật, những gì chị cho là ngon nhất, quí hiếm nhất, với một người Sài Gòn như tôi, nó chỉ gợi lại những kỷ niệm, có chút ngậm ngùi, thế thôi.   

Ngoài tù

Tôi không chắc mình có thật sự ở ngoài tù hay không, cho dù tôi không bị giam giữ theo cách quản lý hành chánh. Người ta hay nói về nhà tù lớn và nhà tù nhỏ, cho rằng trong chế độ độc tài thì ở đâu cũng chỉ là một cách tù. Nhưng tôi tin rằng, nhà tù không chỉ là một trại giam mà nó còn là một cảm thức, vì thế nó không hoàn toàn lệ thuộc vào việc anh ở đâu. 

Cô ở tù năm năm. Chính xác là bốn năm mười một tháng. Ngày cô ra tù, không ai đón. Địa chỉ mà giấy ra tù cô ghi là của ông họa sĩ. Ông ấy đã chết. Căn hộ đã bị nhà nước tịch thu vì không người thừa kế. 

Cô đủ thông minh để moi ra địa chỉ một hãng phim mà tôi từng cộng tác. Và cô tìm được tôi. Cô không trách tôi đã quên cô trong suốt thời gian cô ở tù. Bởi vì cô hiểu tôi đơn giản chỉ là một gã lông bông. Và một gã lông bông như tôi tất nhiên biết cách phải làm gì để giúp một người vô gia cư và vừa mới thoát tù như cô. 

Tôi bảo cô đi tắm. Trong lúc đó tôi đi mua một tô phở và pha cho cô một ly cà phê nóng. 

Tôi bảo cô: Nếu em không ngại, cứ ở đây cho đến khi tìm được việc làm. 

Tôi không thể nuôi cô mãi. Dù sao, tôi cũng cần làm cho cô an tâm. Cô chỉ nhìn tôi gật đầu thay cho lời cám ơn. Trong tận cùng thâm tâm, tôi cảm thấy có lỗi với cô, với sự hy sinh của cô. 

Việc tưởng như vụn vặt nhưng lại trở nên quá nhiêu khê cả với tôi và cô. Đăng ký tạm trú. Tôi không bao giờ cảm thấy ổn. Với cô, sự bấp bênh trong tính cách pháp lý quá mơ hồ và đầy chất cảm tính ở cơ quan công an. Nghĩa là cô có thể bị đuổi ra khỏi nhà tôi bất cứ lúc nào mà không phải do quyết định của tôi. Nói một cách khác, vấn đề tùy thuộc việc cô có “ngoan” hay không, để cô có thể được chấp nhận cho tạm trú tại địa chỉ của tôi. 

Những khó khăn kiểu này không thể giải quyết bằng các chầu nhậu và gái gú hay chi tiền. Tôi đành để sự vụ ì ra theo kiểu bựa. Tôi không sợ cùi, cô ấy không sợ hủi. Cô cứ ở nhà tôi bất chấp có được cơ quan công an chấp thuận hay không. Phạt hành chánh tôi không đóng, tôi bảo tôi thất nghiệp không có tiền. Xem ra tính cách ma cà bông, trên răng dưới dái như tôi không phải hoàn toàn vô tích sự. 

Em gái tôi

Em gái tôi không đẹp nhưng trông hay hay, lôi cuốn. Có lẽ nó thu hút người khác bởi một cá tính đặc biệt, yêu chuộng truyền thống nhưng lại không thích sự đồng nhất, mặc dù nó bao giờ cũng là cháu ngoan Bác Hồ. Nó nhất định trở thành một người con gái của xứ bốn ngàn năm văn hiến. Nhưng thú thật là tôi không chịu nổi cái vẻ điệu đàng của nó. Cách nói chuyện đãi bôi, làm duyên làm dáng, văn hoa nghe phát mệt. Tất nhiên nó rất thông minh và không giấu tham vọng trở thành một cái gì đó mà chính nó cũng không biết chắc chắn. Có lẽ vì thế cho đến khi lấy chồng, nó vẫn chưa làm gì ra hồn. 

Lấy chồng Mỹ, cái vẻ lịch lãm khoa trương của nó càng đậm đà bản sắc bốn ngàn năm văn hiến. Tôi nghĩ, nếu phải sống chung một nhà với nó, chắc tôi phát điên.

Cũng may, ngay cả trong những lúc khó khăn nhất của thời bao cấp, chưa bao giờ nó muốn vào Nam với anh. Nó coi tôi như kẻ xa lạ, mặc dù chúng tôi sinh đôi. Có vẻ như tôi và nó là con của hai người đàn ông khác nhau. Điều giống nhau duy nhất giữa tôi và nó là trong tận cùng thâm tâm, người mẹ chung của chúng tôi chỉ được coi như cái tử cung mà chúng tôi quá giang vào đời. 

Tôi không hiểu điều gì khiến nó ghét mẹ. Nhưng tôi, tôi biết vì sao tôi oán hận mẹ, bà đã rũ bỏ tôi khi tôi mới ba tháng tuổi. 

Chúng tôi muốn sống

Tôi đối diện với thực trạng trước mắt, làm thế nào tôi và cô có ít nhất hai bữa cơm một ngày. Đôi khi tôi cũng không hiểu bằng cách nào tôi vẫn sống mà không thật sự làm gì một cách chính thức. Đây là lúc tôi cần phải khai tử cái lý lịch ma cà bông của mình, không phải vì tôi giác ngộ cách mạng hay gì gì mà chỉ vì tôi không muốn thấy cô phải áy náy hay xấu hổ. Tôi gặp một gã đạo diễn thân thiết, bảo hãy ứng cho tôi một ít tiền và tôi sẽ viết kịch bản cho hắn. 

Gã đạo diễn cười độ lượng: “OK. Tôi có thể ứng cho ông một ít tiền. Còn kịch bản thì có cũng được, không có cũng không sao.”

Tôi bảo: “Ông hiểu tôi đấy. Nhưng hãy tin tôi. Tôi muốn có tiền sống một cách đàng hoàng. Ông cần kịch bản phim truyền hình nhiều tập hay phim điện ảnh?”

Hắn nói: “Cái nào cũng cần.”

Tôi nói: “Ông cho tôi mượn trước hai mươi triệu.”

Hắn bảo: “Được, ngày mai tôi đưa. Nghe tôi dặn này, ông biết thị hiếu quần chúng cũng như các nhà sản xuất thế nào rồi, đúng không? Tôi không làm nghệ thuật. Tôi cũng cần tiền sống như ông.”

Quả thật, tôi không thể quỵt tiền của kẻ cũng cần sống như mình. Tôi và cô làm việc cùng nhau.

Mẹ tôi

Có một điều tôi không bao giờ biết, lý do mẹ đã bỏ tôi khi tôi mới ba tháng tuổi. Những người lính Pháp cuối cùng trước khi rút khỏi Việt Nam đã khuyên mẹ tôi và gia đình nên di cư vào Nam. Nhưng mẹ tôi không đi chỉ vì bà nghĩ rằng bà được sinh ra từ trứng. Bà cần ở lại với cái ổ ấp ủ của mình. Bà sợ sự xa lìa. Tuy nhiên với tôi, bà sẵn sàng cho đi vì tôi là con của Tây và tôi cần được tự do. 

Sau này, khi về miền Bắc tìm mẹ, tôi đã hỏi: “Tại sao mẹ bỏ con?”

Mẹ tôi, đôi mắt ráo hoảnh, hỏi lại: “Không phải con đã được sống tự do như con muốn sao?”

Tôi sững sờ nhìn mẹ. Tôi không tin có một thứ tình yêu như thế, sẵn sàng vứt con mình vào sự bất trắc. Nhưng khi chứng kiến những bà mẹ đã trao con mình cho biển cả để tìm tự do nơi xứ lạ, tôi hiểu sự quyết liệt của mẹ. Lúc ấy, tôi chỉ nói: “Mẹ không sợ con bị bạc đãi à?”

Mẹ tôi cười: “Không có sự bạc đãi nào lớn hơn (cái sự) bị tước đoạt tự do.”

Bất giác tôi ôm mẹ. Bà cũng ôm tôi bằng một tay và bàn tay còn lại xoa mặt tôi. 

Mẹ tôi nói: “Con là con của mẹ.”

Tôi nói: “Con yêu mẹ.”

Từ đó, tôi gần mẹ và muốn hiểu mẹ hơn. 

Kịch bản

NỘI – TRÊN GIƯỜNG – ĐÊM

MẸ

Con bóp chân cho mẹ.

Người con không nói gì, từ mép giường anh đưa hai chân lên chiếu và ngồi quay vào nhìn mẹ đang nằm úp mặt xuống gối, tay anh bóp từ bàn chân lên đùi người mẹ. Lần lượt hết hai chân. Ba lần.

Người mẹ xoay người nằm ngửa. Anh tiếp tục bóp chân.

CON

Mẹ đỡ chưa?

MẸ

Mẹ nhức lắm.

CON

Để con lấy dầu xoa cho mẹ.

Người con đứng lên đi khuất.

Người mẹ thở dài. 

Người con quay lại.

Anh lên giường và kéo hai ống quần người mẹ lên.

Anh xoa dầu từng chân và bóp tiếp.

CON

Mẹ thấy dễ chịu hơn không?

MẸ

Con định ở lại với mẹ lâu không?

CON

Con phải đi sớm.

MẸ

Sao thế? Bao nhiêu năm mới gặp con, sao con không ở lại với mẹ?

CON

Còn công việc nữa mẹ ạ.

MẸ

Hay con chê mẹ nghèo, nhà quê?

CON

Sao mẹ lại nói vậy? Nghèo hay nhà quê thì mẹ cũng là mẹ của con mà.

MẸ

Vẫn biết vậy, nhưng sao con không ở lại với mẹ?

CON

Con nói rồi. Con còn công việc mà mẹ.

Bất chợt anh nhận thấy tay mình đang ở trong tay mẹ và được đặt trên cái mu giữa hai đùi người mẹ. 

Anh còn đang phân vân không hiểu mẹ muốn gì…

MẸ

Ở đây, ở đây mẹ đau nhức lắm.

CON

Hay là mẹ bị ung thư?

MẸ

Mẹ không biết.

Người mẹ cầm tay con xoa lên mu mình.

CON

Đau ở đây thì không chữa được đâu.

MẸ

Bốn ngàn năm rồi con ạ…

CON

Thêm bốn ngàn năm nữa cũng không chữa được.

Người con đứng dậy.

Phòng làm việc

Cô ấy bưng lên hai ly cà phê nóng. Và châm thuốc.

“Anh có yêu mẹ không?” Cô ấy hỏi.

Tôi nói: “Khi lần đầu ra Bắc tìm mẹ, anh rất háo hức mặc dù trong lòng vẫn tự dằn vặt về câu hỏi tại sao mẹ lại bỏ mình. Khi gặp mẹ, lời giải thích về tự do không làm anh bớt oán hận mẹ. Anh thấy nó không thật. Anh nghĩ, sự có mặt của anh sẽ làm cho bố mẹ mất hạnh phúc. Và đấy mới là lý do anh phải vào Nam với ông chú.”

Cô gật đầu. Người mẹ ích kỷ. 

“Nhưng cuối cùng có chuyện gì xảy ra giữa anh và mẹ không?”

Tôi im lặng. Và quẳng điếu thuốc đang hút dở ra sân.

Em gái tôi

Dù em tôi da vàng mũi tẹt, nhưng nó biết nó là con một người lính Lê Dương. Bố tôi cũng không thích nó vì nó có mùi khét của dòng giống châu Phi. Nhưng mẹ tôi yêu nó, vì bà nghĩ đến thân phận đàn bà. Nó không chia sẻ điều ấy với mẹ. Nó cho rằng nó là một đứa con lạc loài. Cái việc nó luôn tỏ ra yêu truyền thống và bản sắc dân tộc chẳng qua chỉ vì nó muốn chứng tỏ rằng nó là người Việt thuần chủng. Nó ghét mẹ vì một cách nhìn khác về thân phận đàn bà, sự cam chịu. Nó bảo, không dạng chân ra và chảy nước thì ai hiếp được mình. 

Khi mười bảy tuổi, trong một cơn điên thù hận, nó cầm dao lam định cắt xẻo âm vật. Nhưng mẹ đã đánh nó và cứu vãn hạnh phúc cho nó sau này. Nó không bao giờ thôi ghét mẹ.

Kịch bản

NỘI – TRÊN GIƯỜNG – ĐÊM

Người con trai quay trở lại ngồi bên mép giường với ly rượu. 

Người mẹ cầm tay con đưa lên ngực mình. 

MẸ

Ở đây cũng đau.

CON

Đau ở đây cũng không chữa được.

MẸ

Gần suốt một thế kỷ, ngay từ khi mẹ sinh ra.

CON

Cắt nó đi thì còn hy vọng.

MẸ

Không, mẹ không cắt. Mẹ thà chết.

Người mẹ kéo đầu con xuống.

Anh ta không chống cự.

Nước mắt người mẹ nhòe nhoẹt.

MẸ

Mẹ sẵn sàng chết. Hãy yêu mẹ.

Người con cởi cúc áo mẹ. 

Anh ta hôn ngực mẹ và bú vú mẹ bù cho những ngày ấu thơ thiếu sữa.

Bất cứ ở đâu, bất cứ khi nào

Chẳng phải Chúa nói có một thứ bánh hằng sống sao. Vì thế, tôi nghĩ con người có thể sống được chỉ bằng không khí. Như huyền thoại. Nó là một bầu vú đầy mật ngọt, tôi bú mút như cây cỏ bú mút bầu trời. 

Tôi được sinh ra từ người đàn bà sinh ra từ trứng. Tôi vẫn khao khát được bú sữa mẹ như dưỡng chất của huyền thoại. Khi bé, tôi đã không có diễm phúc được làm điều ấy. Giờ đây, qua bao thăng trầm, tôi vẫn cần sữa mẹ để được tái tạo trong huyền thoại. Nếu không có huyền thoại, đời sống sẽ trở nên trơ trụi, nghèo nàn. Vì thế, tôi đã đi tìm mẹ cho dù trong lòng tôi oán giận. Và tôi không thể xa mẹ. Tôi biết tôi cần phải, một lần nữa, khám phá những quả trứng đã sinh ra dân tộc này. Không chỉ vì nó ở trong tôi mà nó còn ở ngoài tôi. Qua mẹ, tôi muốn đến gần với anh em của mình, vòng tay ôm lấy họ và cùng họ chia sẻ cái sinh mệnh u ám của trứng, nhưng tôi đã thất bại. Tôi vẫn là một kẻ lạ. 

Ngày này tháng nọ

Đôi khi, tôi vẫn nhìn trộm vú cô ấy, nhất là những khi cô không mặc áo lót. Khi chúng tôi tranh luận với nhau về phân cảnh người con bú vú mẹ già trong kịch bản, cô ấy bảo hơi cường điệu.

Tôi nói, “Không chỉ là một biểu tượng hay ẩn dụ, bất cứ người đàn ông nào cũng tìm thấy nơi bộ phận sinh dục của phụ nữ một nỗi nhớ nguồn cội sinh thành ra mình. Vì thế, nó hoàn toàn tự nhiên. Em không thấy bản năng làm mẹ của mình trong hành động của người con trai đó sao?”

Cô nói “Không”, một cách bất thường. Và thế là, tôi không tránh được sự sàm sỡ nhìn vào ngực cô. Có thể cô có một liên tưởng nào đó không thể nói ra. 

Tôi nói: “Dù sao cảnh đó cũng ăn tiền.”

Cô bảo: “Không rẻ tiền đấy chứ?”

Tôi nói: “Rẻ tiền hay không do thằng đạo diễn.”

Cô cảm thán: “Một thực tại mang tính bản thể?!”

Tôi cười: “Đại loại vậy.”

Giữa chúng tôi hầu như không có những tranh cãi gay gắt, cô thường chiều ý tôi vì cô chấp nhận tôi có nhiều trải nghiệm hơn về cuộc sống, mặc dù cô biết điều ấy không phải bao giờ cũng đúng. 

Chị tôi

Nếu như trước đây chị tôi vẫn quan hệ với những phụ nữ khác một cách lén lút, thì giờ đây, chị tôi đã công khai sống với một bà cùng đứa con riêng của bà ấy. Đứa con ấy không bao giờ có cha, vì mẹ của nó phủ nhận tất cả mọi đàn ông trên cõi đời này. Bà ấy tự cho mình là cái xương sườn của chị tôi, vì thế họ sống với nhau như một cặp vợ chồng. Đứa nhỏ thay vì có một ông bố, nó có hai bà mẹ và gọi chị tôi là Má Hai. Đây là một bí mật quốc gia khác, nếu chị tôi không nói thì chính tôi cũng không tin.

Vào đúng ngày hòa bình, 30 tháng 4 năm 1975, chị tôi chịu một cơn đau quặn đẻ trong cái tử cung trống rỗng, chị nói, giống như có kẻ lột da mình. Và trong lúc hoảng loạn kinh khiếp ấy, quả trứng mà chị vẫn mang theo, do một cô bạn từ thời Thanh Niên Xung Phong trao lại, đột ngột vỡ tung. Một đứa bé trai ra đời với hình dạng ngôi sao. Chị giải thích, cái đầu nó nhọn hoắt như hình tam giác, hai tay giang ra, chân dạng háng, thành hình một ngôi sao năm cánh lộng lẫy như một anh hùng. Theo mô tả của chị, quả thật không phải tranh cãi về tính hư thực của nó. Chị không thể nuôi đứa bé. Vì thế chị mang trả về cho cô bạn. Nhìn thấy đứa bé, cô bạn biết ngay là con mình. Cô nhận nuôi và đó cũng là lý do sau này họ đã sống chính thức với nhau. 

Kịch bản

NỘI – TRÊN GIƯỜNG – ĐÊM

Bóng tối che mờ dáng người con trai đang nằm ngủ.

Anh ta xoay người. 

Có tiếng động lịch kịch ở phía trong.

Tiếng nói của người mẹ và ông bố vọng vào tai người con.

MẸ

Đừng…

Đau…

Ối, đau quá…

BỐ

Sao mày chịu được những thằng khác?

MẸ

Tôi xin ông.

BỐ

Chiều tao một tí không được à?

MẸ

Nó khô. Đau lắm.

BỐ

Khô hay ướt thì cũng do mày thôi chứ.

MẸ

Nhưng tôi già rồi.

BỐ

Mả bố mày… con đĩ.

Tiếng giằng co rồi tiếng hì hục hòa nhịp với âm thanh tiếng rên của người mẹ như tiếng lụa xé.

Người con trai lồm cồm bò dậy, cố gắng không gây ra tiếng động và bước ra ngoài.

Bố tôi

Xa cha mẹ từ khi còn trứng nước, hơn nữa, người mà tôi gọi bằng bố vốn không sinh không dưỡng tôi ngày nào, nên việc tôi không biết gì về ông cũng là đương nhiên. Nhưng sẽ không công bằng nếu tôi chẳng kể gì về ông bố đó.

Lần đầu về Bắc tìm gia đình sau ngày đất nước thống nhất, cũng là lần đầu tôi biết mặt cha mẹ và chị em mình. Tôi rất đau buồn khi biết mình có một gia đình khác gia đình ông chú. Không bao giờ tôi nguôi trông ngóng có ngày được gặp mặt những người thân yêu. Và tôi càng đau buồn hơn khi cả gần một năm sau hai miền thông thương mà không một ai trong gia đình đi tìm tôi. Nhưng không phải vì thế mà tôi nguôi mong chờ ngày đoàn tụ. Tôi đã xin được giấy giới thiệu đi đường của hãng phim để ra Bắc. Dù thế nào, tôi cũng muốn gặp họ ít nhất một lần. Và tôi lên đường.

Ông bố, không tỏ ra úy kỵ gì tôi, chỉ có vẻ đãi bôi. Ít nhất ông cũng hồ hởi phấn khởi với đôi giày tôi lột từ chân ra biếu ông. Ông nói: “Chúng tôi vẫn có ý chờ anh ra. Chúng tôi thật sự không biết anh ở đâu để tìm. Mong anh hiểu cho, không phải chúng tôi tệ bạc với anh. Cứ hỏi mẹ anh xem, bà ấy đứt ruột vì anh đấy.”

Trong bữa ăn, ông rót rượu cho tôi. Ông nói: “Trong ấy, chắc các anh chỉ uống rượu Tây thôi nhỉ.”

Tôi cười: “Thật ra, rượu nào cũng uống. Riêng thịt cầy thì cũng uống rượu đế thôi.”

Ông nói nhỏ: “Mẹ nó, cứ thịt cầy rượu đế với nhau thì chiến tranh làm gì cho phí xương máu nhỉ.”

Tôi nhìn ông: “Nói thế, bố không sợ à?”

Ông bố cười: “Sợ chứ. Nhưng tôi tin anh. Người miền Nam thì không sợ.”

Ái chà. Tôi thấy ông bố này được. Tôi cầm ly rượu lên bảo: “Cốc này con mời bố. Bố thật xứng đáng là bố con.”

Ông quay sang mẹ tôi: “Bà nghe con bà nói chưa? Nó khen bố xứng đáng như thể nó là ông nội bố vậy.”

Mẹ tôi đỡ lời: “Ấy là nó thành thật mới nói thế. Ông bắt bẻ nó làm gì.”

Ông nâng ly bảo: “Tôi cũng mong anh coi tôi là bố.”

Tôi nói: “Cám ơn bố. Con lúc nào cũng coi bố là bố của con.”

Kiếm cơm

Kịch bản hoàn tất sau ba tháng lao động miệt mài, tôi giao cho gã đạo diễn đã đặt hàng tôi.

“Hy vọng ông sẽ chào hàng được”, tôi nói.

“Tôi cũng mong vậy.” Hắn nói. “Về số tiền nhuận bút còn lại, ông ráng chờ khi tôi bán được kịch bản cho nhà sản xuất.”

Tôi nhảy nhổm: “Làm sao tôi sống?”

Gã đạo diễn bình thản bảo: “Đấy là việc của ông. Không lẽ ông viết gì tôi cũng phải trả tiền ông sao? Ứng trước cho ông như thế là tôi đã tử tế quá rồi.”

Gã nói cũng có lý. Tôi chưa phải là tác giả đáng tin cậy. 

Quả đúng như gã nói, không một hãng phim nào trong nước chịu mua kịch bản của tôi. Nhưng gã không chịu thất bại, vì tiếc số tiền đã bỏ ra. Gã giới thiệu dự án làm phim cho các tổ chức phi chính phủ và các trung tâm văn hóa nước ngoài để xin tài trợ. 

Cuối cùng một tổ chức chuyên giới thiệu các tác giả mới của Pháp đồng ý tài trợ. Việc ấy kéo dài gần ba năm. Phải mất hai năm nữa, tác phẩm điện ảnh mới ra đời. Tuy nhiên, nó cũng không được phép công chiếu ở trong nước cho đến khi đã tạo được ít tiếng vang ở nước ngoài. 

Trong suốt thời gian ấy, tôi và cô vừa viết kịch bản phim truyền hình nhiều tập vừa mua bán hầm bà lằng mọi thứ trên mạng để kiếm cơm. Ơn trời, chúng tôi vẫn chưa chết đói. 

Chị tôi

Không biết bằng cách nào chị tôi đã trở thành một đại gia. Tất nhiên, tôi không tin một cán bộ quản lý thị trường dù tham nhũng cướp bóc đến đâu có thể trở thành đại gia được. Có thể chị đã gặp may. Miếng đất được nhà nước cấp của chị đột nhiên có giá, nhưng đấy cũng chưa phải là cách chị ăn may, nhưng nó đã có giá trị như một cơn thức tỉnh. 

Người miền Bắc tràn vào miền Nam ngày càng đông, và họ dễ dàng tìm kiếm cho mình những khu đất đắc địa. Cũng như họ, chị nhìn ra ngay những vùng đất tiềm năng. Có hai khu vực mà quĩ đất có thể nói là mênh mông mà giá cả thì rẻ mạt. Một là quĩ đất nông nghiệp, hai là quĩ đất quốc phòng. Công nghiệp hóa hoặc thành thị hóa đất nông nghiệp là tiếng gọi của thời đại. Các căn cứ quân sự trong nội thành cần được giải tỏa để kiến tạo một bộ mặt hòa bình đáp ứng cho sự phát triển. Chưa bao giờ cái từ “dự án” lại trở nên đẹp đẽ thơm tho đến thế trong thời kỳ lịch sử được gọi là “kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa”, nó là chìa khóa vạn năng mở ra những điều kỳ diệu, biến tấc đất thành tấc vàng, thay ngôi đổi chủ, kẻ khóc người cười. Dự án nào cũng hoành tráng và góp phần phát triển đất nước. Chị tôi lúc nào cũng có công với cách mạng. 

Như mọi đại gia khác, chị tôi cũng có một chút ngông cuồng rất thời thượng. Một ít, chị làm cái quĩ từ thiện để tích đức. Nhiều hơn, chị phóng tay tài trợ cho thú vui của muôn nhà, xây dựng nền bóng đá xã hội chủ nghĩa. Mỗi năm gần trăm tỉ. Đẹp lòng Đảng, hợp lòng dân. 

Tôi nói với chị: “Chỉ cần chị giao em 1% cái thú vui của chị, em sẽ làm cho chị sáng danh đến muôn đời sau.”

Chị cười: “Cậu muốn làm gì?”

Tôi nói nghiêm túc: “Một giải văn học nghệ thuật mang tên chị. Cả Đông Nam Á sẽ phải ngước nhìn.”

Chị cười lớn: “Cậu tấu hài được đấy.”

Hồi đó

Là tất cả những thăng trầm trong một khoảng thời gian rất ngắn, chưa tới một thế kỷ, những biến chuyển thời cuộc và cuộc sống xã hội điên đảo đến từng thân phận người dân. Những biến chuyển ấy dường như có một gia tốc từ những năm đầu thế kỷ 20 vắt qua thế kỷ 21, càng lúc càng dồn dập. Lẫn lộn bạn – thù. Giai đoạn lịch sử đặc biệt sinh ra những con người đặc biệt, hoặc ngược lại. Bạn có thể bị dốc ngược hay dựng đứng. Dù trong tư thế nào, thực phẩm bạn ăn vào hay được tháo đáy vẫn luôn luôn được định vị theo đúng qui luật của nó. Trọng lực của cuộc sống hay ý nghĩa sinh tồn. Và bạn sẽ không ngừng truy vấn về tự do cũng như tính đạo đức của con người. Thật ra điều ấy cũng chẳng để làm gì ngoài việc bạn muốn được quyết định tự dốc ngược hay dựng đứng. Tuy nhiên, có một ý lực bên ngoài bạn, sẵn sàng treo bạn lên. Bạn có thể gọi đó là thánh giá hay cái xích đu. Lúc nào bạn cũng là người thua cuộc. Vì thế, bạn tha hồ ca cẩm hay chửi thề. Đó là khe hở của sáng tạo nghệ thuật. Có lẽ dân tộc này có một niềm vui lớn vì tất cả sinh lực và sinh mệnh của các bạn chỉ dành để đấu đá nhau. 

Kịch bản

NỘI – TRÊN GIƯỜNG – NGÀY

Người mẹ nằm trên giường bệnh.

Bà có những biểu hiện của một người đau bụng đẻ, tuy rằng bụng bà không lớn và đã ngoài 50 tuổi. 

Người con trai ngồi bên mép giường.

MẸ

Cho mẹ cầm tay con.

Người con đặt tay mình lên tay mẹ.

CON

Mẹ đau lắm à?

MẸ

Ừ, như xé ruột.

CON 

Hay mẹ đau ruột thừa?

MẸ

Không, mẹ đau đẻ.

CON

(Cười) Bởi phép Chúa Thánh Thần à?

MẸ

Không được xúc phạm tới Chúa. 

CON

Chứ làm sao mẹ đẻ được khi mẹ không có bầu?

MẸ

Bởi một huyền thoại mà con đã biết.

CON

Mẹ lẩn thẩn rồi, huyền thoại chỉ để nghe chơi thôi. 

MẸ

Đây không phải lần đầu, mẹ đã đẻ như thế này nhiều lần rồi.

CON

Thế con mẹ đâu cả?

MẸ

Mẹ chôn trong vườn sau nhà.

CON

Chúng chết hết à?

MẸ

Không, chúng không chết.

CON

(Kinh hãi) Mẹ chôn sống chúng?

MẸ

Ừ

CON

Sao mẹ làm thế?

MẸ

Còn cách nào khác hơn với những quả trứng?

Những quả trứng của mẹ tôi

Vườn sau nhà mẹ tôi có một chuồng gà. Có ít nhất năm con gà mái và một con trống. Không phải lúc nào trứng cũng được bán. Từ hôm tôi được nghe mẹ kể về những quả trứng được chôn trong vườn, tôi không dám ăn trứng nữa. Và tôi cũng thử tìm xem có thực những quả trứng của mẹ tôi được chôn sau bụi chuối không. 

Qua dấu hiệu đất được vùi lấp, tôi đào bới ở ngay chỗ đó và tìm được những vỏ trứng đã vỡ, bên cạnh những quả trứng gà là những vỏ trứng to hơn như trứng ngỗng. Nhưng bố mẹ tôi không nuôi ngỗng, cũng không nuôi vịt. 

Tôi muốn tin mẹ tôi biết bao. 

Tôi tự hỏi, trứng do rồng tiên sinh ra, ai ấp ủ chúng? Chúng được phơi nắng hay chôn xuống đất? Những quả trứng vô tội vạ như quả trứng được sinh ra bởi mẹ tôi có giống trứng của rồng tiên không và có sự di truyền không? Sinh mệnh của chúng ta liệu có khác đi khi được sinh ra không bởi sự cao quí và huyền hoặc của nòi giống tiên rồng?

Mặc dù tôi không cảm thấy có một kỳ vọng nào về sự khác thường khi chúng ta lại được sinh ra từ trứng, tôi vừa khát khao muốn nhìn thấy những quả trứng của mẹ tôi nở ra vừa chán ốm những anh em đồng bào của mình. 

Tôi lúc nào cũng là kẻ ngoại lai.

Từ trứng sinh ra

Con đường ngắn và nhỏ, la liệt bàn ghế và người. Dù uống gì thì cũng gọi là đi cà phê. Cà phê là tồn tại hay tồn tại là cà phê. Hơn cả tồn tại là một cách sống. Chúng nó muốn thể hiện. Chúng ta cần hiện thể. Sắc màu cuộc sống dường như là tự do và giống tự do vì thế được gọi là tự do. Ngoặt vào phía bên trái của con đường là một con hẻm, cũng ngắn và cụt, có một quán cà phê khác trên tầng hai của một nhà hàng chuyên về rượu chát. Winnie. Tên nước ngoài cũng là một cách thể hiện. Chúng nó tự do. Winnie giống như một quán bar hơn là một quán cà phê, nhưng tất nhiên nó không từ chối ai muốn gọi bia hay rượu. Có một bục thấp làm sân khấu. Cô đưa tôi tới một bàn phía trong cùng. Toàn người trẻ, tôi là người già hiếm hoi của một thế giới âm thầm nổi loạn trong khuôn khổ được phép, nghĩa là làm gì cũng được ngoài làm chính trị hay cổ động cho chính trị. Cô giới thiệu với tôi, cô chủ quán, một nhà thơ trẻ. Đến lượt cô chủ quán giới thiệu những người cộng sự, cũng là những nghệ sĩ. Cứ như thể sắp có một điều gì đó bùng nổ. Tôi có cảm giác ai trong quán này cũng đeo bom cảm tử. Thật thú vị nếu có một cuộc tự sát tập thể, tôi sẵn sàng là nạn nhân không khiếu nại. Nhưng sự hùng hổ chỉ là bia và những khuôn mặt phấn khích. Tôi thích những người trẻ vì họ luôn tỏ ra như sắp làm điều gì vĩ đại. Không phải thơ được trình diễn mà những thi sĩ trình bày chính họ. Tôi nghĩ đấy là tính đương đại. Và họ bước lên sân khấu, hầm hố nhưng thơ thì uốn lượn. Vì thế, thơ trượt đi không dấu vết và thi sĩ vẫn là dấu tích hầm hố. Tôi hỏi cô, “Em thích chứ?” Cô nói, “Vui.” Khán giả vẫn đeo bom cảm tử nhưng không kích nổ. Cô hỏi tôi, “Anh thấy thế nào?” Tôi đáp một cách thành thật, “Phải chi có đập phá.” Cô nói, “Anh không thấy họ đập phá sao?” Tôi nói như có lỗi, “Anh không thấy có gì bể, vỡ, sứt mẻ hay điều gì tương tự…” Cô cười, “Anh đúng là một ông lão. Họ đã vứt bỏ những người như anh vào bảo tàng. Họ có cách nhìn khác về cuộc đời.” Tôi hỏi, “Đấy là cái gì?” Cô bảo, “Họ đếch cần người khác, nhưng không có nghĩa là họ không quan tâm đến cuộc đời. Họ tương tác với những ham muốn của chính họ. Và họ không biểu thị một thái độ chính trị nào như anh mong đợi.”

Ở xứ sở của rồng

Không chịu nổi những âm thanh phì phò và đau đớn của ông bố cưỡng hiếp bà mẹ trong đêm, tôi lặng lẽ bước ra ngoài với côn trùng réo gọi. Tiếng côn trùng muôn loại mới khẩn thiết làm sao, tôi muốn mở bung hết quần áo để làm một thứ côn trùng khác trong đêm huy hoàng của những ánh sao và gào lên như thể trút toàn bộ cái ẩm ương tôi vào hoang dã. Nhưng tôi bó tay ôm lấy mình và co ro trong gió. Bất chợt tôi thấy những con rồng bay vút qua như đường đi của gió. Tôi định thần và nghĩ, đây không phải là “Lĩnh Nam Trích Quái” hay “Việt Điện U Linh”, nhưng lòng tôi vẫn tràn ngập cảm thức của kẻ lạc vào xứ sở của rồng. Có thể tôi đang mơ trong giấc mơ chăng? Dù gì đi nữa, tôi cũng muốn nhìn thấy rồng hoặc tiên. Khi tôi nghe có tiếng ho phía sau lưng, cũng là lúc tôi phát hiện ra đường đi của gió chỉ là dấu vết của những con dơi bay. 

Từ sinh ra trứng

Cũng ở quán cà phê giống như bar ấy, tôi được xem một cuộc trình diễn khác giống như ngoài lề. Một chàng trai trẻ, tôi căn cứ trên giọng nói và dáng vẻ mà nói thế, vì chàng đã chụp lên đầu một chiếc túi đen che kín khuôn mặt. Có thể vì chàng không muốn ai nhận dạng, cũng có thể đó là một ẩn dụ. Chàng độc diễn một màn “Rap” chính hiệu. Hoàn toàn ngẫu hứng. Và nó cho người ta thấy một nhận thức khác của lớp trẻ, đầy tính phê phán. Một thái độ chính trị dũng cảm, không hận thù hay mặc cảm và nhất là không bị ám ảnh bởi sự thắng thua trong cuộc chiến tranh 1954-1975. Tôi vẫn gọi họ là thế hệ tự thức. Họ có cách của họ để tự thể hiện. Họ nói về cái họ thấy, sự thật của cuộc sống, hôm nay. 

Một điều gì đấy đang nung nấu trong mạch ngầm.

Còn đây là bài Rap của cô ấy:

“Nếu mày biết tao là dao thì đừng đụng đến tao. Vì là dao, tao sẽ đâm theo lao vào bất kể thằng nào. Nếu mày cũng biết đau thì đừng láo. Khi chúng mày thấy lao đao thì hãy nhớ đến dao. Đấy là công lý của bọn tao. 

Không phải là tao ác, mà chúng mày không đáng sống. Vì sự sống, chúng mày phải chết. Ai bảo mày cản đường tao. Ai bảo mày cướp của tao, tự do và quyền làm người. Ai bảo mày đười ươi. Ai bảo mày trêu ngươi. 

Không phải tao là một. Tao là hai, là ba, là bốn, là năm… là mười, là mười hai… Hãy nhớ lấy điều này, nhân dân là tao. Nếu cuộc đời này có phân hai, ông chủ và nô lệ, thì cũng đừng quên tao là ai. 

Tao là ai? Sự đời vốn mỉa mai. Hôm nay tao nô lệ, ngày mai tao làm chủ. Khi tao đứng lên, không cần chúng mày phải quì, mà hãy nhớ ngày hôm nay. Đời có vay có trả. Có nhân quả luân hồi…

Tao ở trong vòng xoay, nên dù có loay hoay… Đến một ngày, tao biết thoát thai thành ngày mai. Đấy là tương lai, chuyện hồi sau sẽ rõ… 

Bạn ơi, con người sinh ra đều bình đẳng trước mọi cơ hội. Tranh đấu không phải là tội. Im lặng mới là tồi. Hãy bước ra ánh sáng, hiểm nguy sẽ ít hơn trong bóng tối. Hãy tự mở lối làm người tự do… Đừng so đo. Không ai sống thay mình, cũng không ai chết thay mình. Đừng có lo, hãy sống như người tự do…”

Vì bài Rap này, Công an phường mời cô ấy lên làm việc. Họ bảo: “Cô không biết tự giáo dục bản thân để trở thành công dân tốt, có ích cho xã hội. Cô đừng quên thời gian bị quản chế của cô vẫn còn hiệu lực. Tại sao cô cứ ngoan cố tiếp tục chống phá chính quyền?” Cô nói: “Các anh hiểu sai tôi rồi. Tôi không chống phá chính quyền. Tôi chỉ đang cố gắng làm cho xã hội tốt hơn, để con người có tự do hơn.” Họ bảo: “Cô chứng nào tật nấy. Không cải tạo giáo dục được.” Cô nói: “Tôi không cần ai giáo dục.”

Về đến nhà, cô ấy hỏi tôi: “Năm nay, mẹ anh bao nhiêu tuổi nhỉ?” 

Tôi đáp: “Đúng 85.”

Nguyễn Viện 

(*) Một số hình ảnh trong truyện này được mô tả theo tranh Nguyễn Sáng.

*Tiểu thuyết của Nguyễn Viện: Sinh ra từ trứng (Kỳ 1)

*Tiểu thuyết của Nguyễn Viện: Sinh ra từ trứng (Kỳ 2)

*Tiểu thuyết của Nguyễn Viện: Sinh ra từ trứng (Kỳ 3)