Vũ Đức Khanh: “Bình an ở cùng anh chị em”: Thông điệp khai mạc đầy khiêm nhường và hy vọng của Đức Giáo hoàng Leo XIV

Vào ngày 8 tháng 5 năm 2025, Hồng y Robert Francis Prevost đã được bầu làm Giáo hoàng thứ 267 của Giáo hội Công giáo La Mã, trở thành người Mỹ đầu tiên đảm nhận cương vị này trong lịch sử 2.000 năm của Giáo hội. 

Ngài đã chọn danh hiệu Leo XIV, gợi nhớ đến Giáo hoàng Leo XIII, người nổi tiếng với thông điệp xã hội Rerum Novarum về quyền lợi của người lao động và vai trò của Giáo hội trong xã hội hiện đại.

Tiểu sử và hành trình đức tin

Sinh ngày 14 tháng 9 năm 1955 tại Chicago, Hoa Kỳ, Robert Prevost là thành viên của dòng Augustine. Ngài đã dành phần lớn sự nghiệp của mình tại Peru, nơi ngài phục vụ như một nhà truyền giáo và sau đó là Tổng Giám mục của Chiclayo. 

Năm 2023, Đức Giáo hoàng Francis đã bổ nhiệm ngài làm Tổng trưởng Thánh bộ Giám mục, cơ quan có vai trò quan trọng trong việc đề cử các giám mục trên toàn thế giới.

Một lựa chọn mang tính biểu tượng

Việc bầu chọn một Giáo hoàng người Mỹ là một bước ngoặt lịch sử, phá vỡ truyền thống lâu đời của Vatican. 

Mặc dù từng có sự dè dặt về việc chọn một Giáo hoàng từ Hoa Kỳ do ảnh hưởng chính trị toàn cầu của quốc gia này, nhưng việc ngài Prevost có quốc tịch Peru và kinh nghiệm mục vụ sâu rộng ở Nam Mỹ đã giúp giảm bớt những lo ngại đó.

Thông điệp đầu tiên của Đức Giáo hoàng Leo XIV

Trong bài phát biểu đầu tiên từ ban công của Vương cung thánh đường Thánh Phêrô, Đức Giáo hoàng Leo XIV đã nhấn mạnh đến sự đoàn kết, lòng thương xót và cam kết đối thoại với thế giới hiện đại. 

Ngài kêu gọi một Giáo hội gần gũi với người nghèo, người di cư và những người bị gạt ra bên lề xã hội, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và thúc đẩy hòa bình toàn cầu

Vào lúc 6:09 chiều ngày 8 tháng 5 năm 2025 (giờ Rome), làn khói trắng bốc lên từ ống khói Nhà nguyện Sistine báo hiệu một sự kiện lịch sử: lần đầu tiên trong lịch sử 2.000 năm của Giáo hội Công giáo, một người Mỹ, Hồng y Robert Francis Prevost, được bầu làm Giáo hoàng, với tông hiệu là Leo XIV. 

Sự kiện này không chỉ là một khoảnh khắc mang tính biểu tượng cho một Giáo hội ngày càng toàn cầu hóa, mà còn là khởi đầu của một triều đại giáo hoàng mới được kỳ vọng sẽ đối mặt với những thách thức sâu sắc của thế kỷ XXI.

Thông điệp đầu tiên: Bình an, phục sinh và niềm hy vọng

Ngay sau khi xuất hiện trên ban công Vương cung thánh đường Thánh Phêrô, Đức Giáo hoàng Leo XIV đã gửi tới thế giới một thông điệp ngắn gọn nhưng sâu sắc:

“Bình an ở cùng tất cả anh chị em. Đây là lời chào đầu tiên của Đức Kitô phục sinh. Tôi mong lời chào này chạm đến trái tim của mỗi người trong anh chị em… Tội lỗi sẽ không chiến thắng; chúng ta đều ở trong tay Thiên Chúa.”

Dù chỉ vài câu, thông điệp của ngài đã gói trọn ba trụ cột căn bản của đức tin Công giáo: hòa bình, sự phục sinh và ân sủng cứu độ. 

Khác với những diễn văn chính trị cầu kỳ hay tuyên bố cải tổ đầy hào nhoáng, Leo XIV chọn sự giản dị của Tin Mừng. 

Trong thời đại mà thế giới bị bao phủ bởi xung đột, bất công, và sự chia rẽ, việc Đức Giáo hoàng lặp lại lời chào “Bình an ở cùng anh chị em” ba lần có giá trị như một hành vi mục tử: chữa lành và mời gọi trở về với cốt lõi của Tin Mừng.

Sự chọn lựa tên gọi: Tín hiệu cải cách thầm lặng

Tông hiệu “Leo XIV” gợi nhớ trực tiếp đến Giáo hoàng Leo XIII, người từng công bố thông điệp Rerum Novarum (1891) – văn kiện khởi đầu cho học thuyết xã hội Công giáo hiện đại. 

Nhắc lại quá khứ không phải để bảo thủ, mà để tiếp nối truyền thống cải cách và nhập thể Tin Mừng vào đời sống xã hội. 

Trong bối cảnh hiện nay – nơi mà sự phân cực giàu nghèo, khủng hoảng môi trường, và xung đột sắc tộc ngày càng leo thang – tên gọi ấy có thể được hiểu như một lời cam kết về một Giáo hội không đứng ngoài cuộc, mà dấn thân vào đời sống của những người yếu thế.

Sự trầm lặng đáng chú ý: Một lối tiếp cận mục tử thay vì chính trị

Nếu Đức Giáo hoàng Benedict XVI từng nhấn mạnh lý trí và thần học, Đức Thánh Cha Francis lựa chọn lòng thương xót và hành động xã hội, thì Leo XIV – ít nhất qua thông điệp khai mạc – có vẻ chọn con đường trầm lặng, mục tử và thiêng liêng. 

Ngài không nói về Vatican, không nói đến cải cách bộ máy, không bàn đến vai trò của Giáo hội trong trật tự chính trị toàn cầu – thay vào đó là lời nhắn nhủ cá nhân, thiêng liêng: “Tội lỗi sẽ không chiến thắng.”

Phải chăng đây là một lời đáp lại những khủng hoảng nội bộ kéo dài của Giáo hội – từ lạm dụng tình dục đến suy giảm tín nhiệm? 

Một lời thừa nhận rằng không phải quyền lực, mà là ân sủng và hoán cải cá nhân mới cứu được Giáo hội?

Sự khởi đầu của một hành trình chữa lành

Thông điệp đầu tiên của Đức Giáo hoàng Leo XIV không phải là một tuyên bố cải cách hành chính hay chiến lược toàn cầu, mà là một hành động mục tử: ngài ban bình an. 

Trong một thế giới đầy rạn nứt và mất phương hướng, hành vi ấy – tuy nhỏ bé – lại mang sức mạnh chữa lành sâu xa.

Chúng ta chưa thể biết triều đại của Leo XIV sẽ đi theo hướng nào. 

Nhưng nếu thông điệp khai mạc là chỉ dấu đầu tiên, thì có thể tin rằng: đây sẽ là một triều đại của lắng nghe, cầu nguyện và khiêm tốn, đúng như tinh thần Tin Mừng mà ngài đã khởi sự bằng ba từ thiêng liêng: “Bình an cho anh chị em.”

Chúa ở cùng anh chị em. Amen.

Vũ Đức Khanh