Hải Di Nguyễn: Giáo hội Phật giáo Việt Nam trở thành công cụ khống chế Phật giáo như thế nào

Một trong những cách nhà nước Việt Nam khống chế và đàn áp tôn giáo nhưng vẫn (phần nào) che mắt được thế giới là qua hệ thống đăng ký tôn giáo và các tổ chức do nhà nước dựng lên hoặc kiểm soát. 

Trong Phật giáo, đó là Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN). Vậy họ trở thành công cụ của nhà cầm quyền ra sao? 

Lịch sử hình thành GHPGVN

Bà Loan Võ, thuộc nhóm Tinh thần Đoàn kết Phật giáo (Buddhist Solidarity Association), nói “Sau khi chiếm miền Nam Việt Nam, nhà nước Việt Nam triệt tiêu tất cả các tôn giáo, trong đó có Phật giáo, vì tôn giáo là một mối đe dọa đối với chính quyền toàn trị của Đảng Cộng sản. Tuy nhiên, đến cuối thập niên 1970 thì kinh tế Việt Nam bị khủng hoảng trầm trọng. Để cứu vãn nền kinh tế đó, nhà nước Việt Nam bắt đầu mở cửa và cầu cạnh đến các quốc gia giàu mạnh, tự do, dân chủ. Muốn vào sân chơi “quốc tế”, nhà nước Việt Nam phải chứng minh là Việt Nam có tự do tôn giáo. Để che mắt quốc tế và để kiểm soát tín đồ, nhà nước Việt Nam thành lập các tổ chức tôn giáo “quốc doanh”. Năm 1981, Giáo hội Phật giáo Việt Nam được thành lập.”

Ông Việt Thanh Ngô, một trong những người có trong nhóm nghiên cứu, cũng nói GHPGVN được thành lập vì “chính quyền e ngại về ảnh hưởng rộng lớn của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (GHPGVNTN) trong quần chúng,” tổ chức khai sinh năm 1964 tại miền Nam Việt Nam (Việt Nam Cộng Hòa). 

GHPGVN, ông nói, “nằm dưới sự điều hành của Mặt trận Tổ quốc thuộc Đảng Cộng sản Việt Nam và chịu sự kiểm soát chặt chẽ của Ban Tôn giáo Chính phủ. Mọi sự bổ nhiệm các chư Tăng/Ni có vai trò lãnh đạo các chùa hay giáo hội quốc doanh đều phải thông qua Đảng và Nhà nước.”  

GHPGVN tiếp tay đàn áp Phật giáo như thế nào? 

Bà Loan Võ cho biết “Sau khi thành lập GHPGVN, nhà nước Việt Nam trưng dụng một số cơ sở của GHPGVNTN cho GHPGVN như Việt Nam Quốc Tự, chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Xá Lợi… và áp lực các tu sĩ Phật giáo Thống nhất và Phật giáo Khmer Krom tham gia GHPGVN. Nếu không tham gia thì bị ám hại (như Hòa thượng Thích Thiện Minh), tra tấn (như Hòa thượng Thích Thanh Tịnh, Hòa thượng Thích Nhật Ban), hoặc bỏ tù (như Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ, Hòa thượng Thích Quảng Độ, Hòa thượng Thích Không Tánh).”

Ông Việt Thanh Ngô nói “GHPGVN mua chuộc, khuyến dụ và đe doạ, nếu cần, để ép buộc các vị trụ trì gia nhập Phật giáo quốc doanh: 

“Các vị cao tăng của GHPGVNTN bị chính quyền tù đầy, quản thúc và cô lập không cho tiếp xúc với bất cứ ai, như đối với hai vị cựu Tăng Thống GHPGVNTN: Hòa thượng Thích Huyền Quang và Hòa thượng Thích Quảng Độ. Chính quyền cầm tù và sát hại Hòa thượng Thích Thiện Minh, gốc miền Trung, nguyên Tổng Vụ Trưởng thuộc GHPGVNTN.

“Chính quyền giam giữ rất nhiều năm như trường hợp của Hòa thượng Thích Thiện Minh, gốc miền Nam (tỉnh Bạc Liêu), nguyên trụ trì chùa Vĩnh Bình 1 và 2, với hai án tù chung thân vào năm 1980 và 1987, và Hòa thượng Thích Không Tánh, trụ trì chùa Liên Trì tại Thủ Thiêm, Thành Phố Hồ Chí Minh (TPHCM) với án tù trên 10 năm.

“Chính quyền tịch thu các chùa lớn của GHPGVNTN tại TP.HCM và giao cho GHPGVN.

“Lấy lý do thiết kế đô thị hay ích lợi cho quần chúng, chính quyền tịch thu chùa và đất của chùa và không bồi thường hoặc bồi thường rất ít, chỉ với khoảng 1/100 giá thị trường;

“Chính quyền không cấp giấy phép sinh hoạt hay tu bổ cho các chùa thuộc GHPGVNTN hay các chùa độc lập;

“Cô lập hóa các chùa không gia nhập GHPGVN; vào các dịp lễ lớn, công an chặn các ngả đường dẫn đến các chùa này nhằm ngăn cản không cho Phật tử vào chùa.

“Trong vài năm gần đây, các sư thuộc GHPGVN đã chính thức ra mặt tố cáo (1) hình sự các tu sĩ Phật giáo độc lập thuộc Thiền Am Bên Bờ Vũ Trụ, tỉnh Long An và Viện Kiểm sát đã đưa ra Toà các tu sĩ và một tín đồ nữ của Thiền Am; tháng 7, năm 2022 Toà tuyên án tổng cộng 23 năm tù cho các vị này, và (2) cuối năm 2023 và đầu năm 2024 GHPGVN tố cáo và công an đã bắt giữ sư Thạch Chanh Đa Ra, trụ trì chùa Đại Thọ tại tỉnh Vĩnh Long thuộc Phật giáo Khmer Krom, và trục xuất vị này ra khỏi GHPGVN mặc dù sư Chanh Đa Ra chưa từng gia nhập GHPGVN.” 

Trong bài viết trước, tôi đã viết về vụ đàn áp gần đây với chùa Đại Thọ của cộng đồng người Khmer Krom: công an tỉnh Vĩnh Long bắt giữ sư trụ trì Thạch Chanh Đa Ra cùng ba nhà sư khác là Dương Khải, Thạch Quí Lầy, Kim Sa Rương và Thạch Chóp, và ba Phật tử Kim Khiêm, Thạch Ve Sanal, Thạch Nha. Công an đập phá giảng đường, và GHPGVN đưa trở lại làm sư trụ trì Sư Thạch Xươnl, trước đó không được sự ủng hộ của các chư tăng và Phật tử tại chùa Đại Thọ vì mâu thuẫn liên quan đến cây sao 700 tuổi trong khuôn viên chùa. 

GHPGVN có ảnh hưởng thế nào tới đạo Phật ở Việt Nam? 

Như đã viết trong bài viết về chùa Đại Thọ, Sư Trương Thạch Dhammo lo sợ chùa Đại Thọ sẽ bị khống chế bởi GHPGVN và nhà nước Việt Nam, thông qua sư trụ trì mới, và điều đó “sẽ làm mất đi sự tinh khiết và cái nguyên thủy của Phật giáo Theravada.”

GHPGVN không chỉ góp phần đàn áp Phật giáo và các tổ chức và tín đồ Phật giáo độc lập, mà còn có tác động tới đạo Phật nói chung ở Việt Nam. 

Ông Việt Thanh Ngô nói “Theo gương Trung Cộng, các chùa lớn được GHPGVN xây dựng sau năm 1975 đều nhằm biến các nơi này thành các thắng cảnh du lịch để thu lợi; và một số viên chức cao cấp và các thương gia đã giúp vốn đầu tư để xây dựng chùa và các thắng cảnh trên đất chùa. Dĩ nhiên với mục đích đó thì chùa không còn là nơi thờ phụng Đức Bổn Sư và không còn là nơi hoằng pháp Phật giáo nữa. Làm như vậy, chính quyền có thể đã gián tiếp làm giảm đi sự tin tưởng của dân chúng vào các tôn giáo, hầu dễ lèo lái dư luận theo chiều hướng “duy vật” của Đảng Cộng sản.  

“Sự mê tín của người dân đã làm lu mờ những câu kinh tiếng kệ của nhà Phật; bằng chứng là cứ đến tháng Giêng âm lịch hàng năm gần mùa Tết, dân chúng đã chen lấn đi trẩy hội tại các đền, chùa để dâng sớ cúng sao giải hạn; đó là mối lợi khá lớn cho các sư quốc doanh!”

Bà Loan Võ cũng có suy nghĩ tương tự, cho rằng “GHPGVN là cánh tay nối dài của cộng sản Việt Nam, họ đã nhuộm đỏ Phật giáo. GHPGVN đào tạo tu sĩ không phải để truyền tải giáo pháp của Phật mà để lừa bịp, bóc lột tín đồ (như Thượng tọa Thích Trúc Thái Minh, chùa Ba Vàng), tuyên truyền cho đảng cộng sản (như Thượng tọa Thích Chân Quang, Thượng tọa Thích Nhật Từ), và để theo dõi các tu sĩ trung kiên với GHPGVNTN hoặc Phật giáo độc lập. Nền tảng đạo đức của tín đồ Phật giáo nói riêng và người dân Việt Nam ngày càng xuống dốc. Họ chỉ biết mê tín dị đoan, đút lót, cầu cạnh và cúng bái chứ không tu tâm và trau dồi trí tuệ.”

Ông Việt Thanh Ngô cũng nói “Để kết luận, tôi nhận thấy sự tuyên truyền và hướng dẫn dư luận quần chúng của các nước theo XHCN thật là tinh vi và khéo léo – khi vị Thượng Phụ (Supreme Patriarch) của Chính Thống giáo Nga (Russian Orthodox) xuất hiện cùng với Tổng thống Putin trong buổi diễn văn khích động dân chúng Nga tham gia vào cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine! Tại các nước Cộng sản trong thời gian quá khứ, hiện tại và tương lai, tất cả các tổ chức lớn nhỏ, trong đó có tôn giáo, đều trở thành công cụ của Đảng!” 

Hải Di Nguyễn