Ngân Xuyên: Nhà văn trên đồng tiền Ucraina

Đó là Lesya Ukrainka, một trong những nhân vật văn học xuất sắc nhất của vùng Dnieper và là một trong những nhà văn chủ nghĩa hiện đại quan trọng nhất của châu Âu. 

Bà sinh năm 1871 tại Novohrad-Volynskyi với tên gọi Larysa Petrivna Kosach-Kvitka, trong một gia đình địa chủ khá giả có truyền thống trí thức, nghệ thuật và xã hội (mẹ bà, Olena Petrivna Kosach, cũng là một nhà văn và nhà phê bình, trong khi cha bà là một luật sư). Tuổi thơ của Lesya không chỉ được đánh dấu bằng sự phát triển trí tuệ và sáng tạo toàn diện (bà xuất bản bài thơ đầu tiên ‘Hy vọng’ vào năm 9 tuổi), mà còn bằng một căn bệnh hiểm nghèo – bệnh lao đã hủy hoại phổi, xương và thận của bà. Không thể chữa khỏi vào thời kỳ đó nên bà thường đến các khu nghỉ dưỡng sức khỏe ở Ba Lan và nước ngoài, bao gồm Ai Cập, Hy Lạp, Gruzia và Ý.

Có thể những chuyến du lịch nhẹ nhàng đến những nơi ấm áp và khô ráo hơn đó đã góp phần vào sự phát triển kỹ cả năng ngôn ngữ của bà cũng như sự quan tâm ngày càng tăng của bà đối với các nền văn hóa khác. Nhờ thông thạo tiếng Pháp, tiếng Latinh, tiếng Hy Lạp, tiếng Ý, tiếng Đức và tiếng Anh, bà đã có thể nắm vững quy phạm của văn học châu Âu và quen thuộc với đời sống văn học đương đại. “Những hoàn cảnh đó đã ảnh hưởng lớn đến hình thức nghệ thuật trong tác phẩm của nhà văn, người ngoài Ivan Franko, đã có đóng góp lớn nhất vào việc hiện đại hóa văn học Ucraina, phát triển nó và đưa nó vượt ra ngoài những quy ước hạn hẹp mang tính địa phương và khu vực”. Đó là đánh giá của nhà văn nổi tiếng Ba Lan Tadeusz Chrościelewski (1920 – 2005). Ông cũng mô tả Larysa Kosach “vừa là người Ucraina vừa là người châu Âu”.

Larysa Kosach viết cả thơ, kịch và văn xuôi với bút danh Lesya Ukrainka. Bút danh này bà dùng lần đầu năm 13 tuổi theo gợi ý của người mẹ vì khi ấy ở Đế quốc Nga việc dùng tiếng Ucraina bị cấm. Bà mất năm 1913. Trước khi được in lên đồng tiền Ucraina mệnh giá 200 hryvnia (tên đồng tiền) năm 2011, chân dung Lesya Ukrainka đã từng mấy lần được in trên tem bưu chính thời Liên Xô. Tượng bà đã được dựng ở Moskva, Canada và tất nhiên ở Ucraina. Bức tượng Lesya Ukrainka dựng năm 1975 ở High Park (Toronto, Canada) có khắc câu nói của bà: “Người nào tự giải thoát mình sẽ được tự do. Người nào để những người bị giam cầm khác giải thoát sẽ vẫn bị cầm tù” (“Whoever liberates themselves shall be free. Whoever is liberated by others captive shall remain”)

Ngân Xuyên 

(theo báo nước ngoài)