Vũ Đức Khanh: Marco Rubio và Chính Sách Đối Ngoại Mỹ Dưới Thời Trump 2.0

Ngày 15/1/2025, cuộc điều trần phê chuẩn Thượng Nghị sỹ Marco Rubio làm Ngoại trưởng Mỹ tại Thượng viện Hoa Kỳ đã làm sáng tỏ tầm nhìn chính sách đối ngoại của chính quyền Trump nhiệm kỳ hai.

Với trọng tâm là “cạnh tranh với Trung Quốc, tái cấu trúc liên minh, và củng cố chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương” (Indo-Pacific), Rubio đối mặt với thách thức cân bằng giữa tầm nhìn chiến lược của mình và phong cách lãnh đạo khó đoán của Tổng thống Trump.

Từ Cuộc Điều Trần Đến Định Hình Chiến Lược

Rubio khẳng định rằng cuộc đối đầu với Trung Quốc sẽ là “thách thức quyết định của thế kỷ,” đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của các liên minh mạnh mẽ hơn.

Ông kêu gọi châu Âu giảm sự phụ thuộc vào Mỹ trong NATO và đề cao “ngoại giao thực sự,” nơi mọi bên tham gia đều phải nhượng bộ.

Cuộc điều trần cũng cho thấy lập trường cứng rắn của Rubio với các chế độ độc tài như Cuba và Triều Tiên, song trọng tâm chiến lược của ông rõ ràng tập trung vào khu vực Indo-Pacific.

Với các liên minh truyền thống như Nhật Bản và Hàn Quốc, cùng các sáng kiến như AUKUS, Rubio đang tìm cách xây dựng một hệ thống đối trọng vững chắc nhằm kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc.

Nhật Bản và Hàn Quốc: Liên Minh Then Chốt

● Nhật Bản

Là đồng minh trung tâm của Mỹ tại khu vực, Nhật Bản đóng vai trò quan trọng trong chiến lược Indo-Pacific.

Rubio kỳ vọng Tokyo sẽ gia tăng vai trò quân sự và tài chính trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung ngày càng gay gắt.

Các vấn đề như Biển Hoa Đông, an ninh hàng hải, và công nghệ cao sẽ là trọng tâm hợp tác.

Tuy nhiên, yêu cầu từ Trump về việc Nhật Bản chia xẻ gánh nặng quốc phòng có thể gây ra những căng thẳng không nhỏ.

Rubio phải khéo léo cân bằng để đảm bảo sự hợp tác bền vững giữa hai nước.

● Hàn Quốc

Sự bất ổn chính trị tại Hàn Quốc, bắt nguồn từ việc cựu Tổng thống Yoon Suk Yeol ban hành lệnh “thiết quân luật” vào đêm 3/12/2024 và bị bắt sau đó với cáo buộc “nổi loạn và lạm quyền,” cùng với các cuộc biểu tình lớn gần đây, đã đẩy liên minh Mỹ-Hàn vào một giai đoạn đối mặt với nhiều thách thức mới.

Rubio cần tái khẳng định cam kết quân sự với Seoul, đặc biệt là trong bối cảnh Triều Tiên tiếp tục đẩy mạnh các chương trình vũ khí hạt nhân.

Tuy nhiên, xu hướng của Trump về việc rút quân khỏi khu vực để giảm chi phí có thể làm suy yếu liên minh.

Rubio sẽ phải điều chỉnh chính sách để duy trì thế cân bằng, vừa hỗ trợ an ninh khu vực, vừa đáp ứng các yêu cầu của Trump.

AUKUS: Trụ Cột Mới Của Indo-Pacific

Khối AUKUS (Mỹ-Anh-Úc) nổi lên như một liên minh chiến lược quan trọng nhằm tăng cường khả năng đối phó với Trung Quốc tại khu vực.

Rubio được kỳ vọng sẽ thúc đẩy mạnh mẽ AUKUS trong việc chia xẻ công nghệ quân sự và tăng cường hiện diện hải quân tại các vùng biển tranh chấp.

Việc hợp tác với Úc và Anh không chỉ mang lại lợi thế về chiến lược mà còn giảm áp lực cho các đồng minh châu Á khác như Nhật Bản và Hàn Quốc.

Việt Nam: Quan Hệ Tay Ba Mỹ-Việt-Trung

Trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung ngày càng căng thẳng, Việt Nam nổi lên như một nhân tố quan trọng nhưng đầy phức tạp.

Dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, một chính quyền “an ninh trị” đang tạo ra những rào cản lớn cho hợp tác sâu rộng với Mỹ.

Tuy nhiên, vị trí chiến lược của Việt Nam và xung đột lợi ích với Trung Quốc tại Biển Đông khiến Hà Nội trở thành một đối tác tiềm năng không thể bỏ qua.

Rubio có thể thúc đẩy hợp tác kinh tế và quân sự với Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực như quốc phòng và chuỗi cung ứng công nghệ cao.

Song, sự khác biệt về giá trị, đặc biệt là vấn đề nhân quyền, sẽ là thách thức lớn cho mối quan hệ song phương.

Liệu Rubio có thể tìm được sự cân bằng giữa lợi ích chiến lược và các nguyên tắc dân chủ của Mỹ, hay ông sẽ phải nhượng bộ để đạt được mục tiêu lớn hơn trong khu vực?

Đài Loan và Sự Cạnh Tranh Mỹ-Trung

Rubio coi việc bảo vệ Đài Loan là một “lợi ích cốt lõi” của Mỹ.

Ông cam kết tăng cường hỗ trợ quân sự và chính trị cho hòn đảo này nhằm đối phó với áp lực ngày càng lớn từ Trung Quốc.

Tuy nhiên, vấn đề Đài Loan không chỉ là một bài toán chiến lược mà còn là thước đo cam kết của Mỹ đối với các đồng minh khác.

Trong bối cảnh Trung Quốc gia tăng các hoạt động quân sự gần Đài Loan, Rubio phải đối mặt với bài toán kép: làm sao để bảo vệ Đài Loan mà không kích động một cuộc xung đột toàn diện.

Khả năng phối hợp giữa Rubio và Trump trong vấn đề này sẽ quyết định không chỉ tương lai của Đài Loan, mà còn cả sự ổn định của khu vực Indo-Pacific.

Thách Thức Và Cơ Hội: Định Mệnh Nào Cho Rubio?

Marco Rubio đang đứng trước cơ hội định hình lại chính sách đối ngoại của Mỹ trong thời kỳ đầy biến động.

Từ việc tái cấu trúc liên minh tại Indo-Pacific, đối phó với Trung Quốc, đến xử lý các mối quan hệ phức tạp như với Việt Nam và Đài Loan, ông phải đối mặt với những bài toán khó chưa từng có.

Thành công hay thất bại của Rubio không chỉ phụ thuộc vào năng lực cá nhân mà còn ở khả năng điều chỉnh chiến lược của ông trong một chính quyền nơi Tổng thống Trump giữ vai trò chỉ đạo tối cao.

Liệu Rubio sẽ trở thành một nhà kiến tạo chính sách đối ngoại vững chắc, hay ông sẽ chỉ là một công cụ trong tay Trump?

Thời gian sẽ là câu trả lời.

Vũ Đức Khanh