Đọc lại thơ Viên Linh

Nhà thơ, nhà văn, nhà báo Viên Linh (20/1/1938—28/3/2024)
Ký họa Đinh Trường Chinh

Sang trang


Lật qua trang sách lưu vong
Thấy lòng biển trắng, còn không thấy gì
Thấy rồi
Thuyền chữ
Li ti
Chữ đi còn nghĩa
Thuyền đi thuyền lìa.

Chữ trôi dừng lại sau bìa
Thuyền trôi bốn bể, thuyền về bể dâu.
Có đêm gấp sách gối đầu
Vẳng nghe chữ nghĩa gọi tầu sang trang.

**

Đêm Trường


Nhớ em rồi Cúc Hoa xưa

Đêm nay dưới ngói trời mưa tầm tầm

Nhớ em vèo cái thu âm

Hồn theo bóng ngoại phân thân chín từng.

Nhớ em ly rượu còn lưng

So đôi đũa mộc cười bừng cơn say

Phải anh rồi phải anh đây

Bữa cơm hai bóng một ngày phần dương.


Nhớ anh chưa Cúc mắt vàng

Cúc xanh mi Cúc biếc hường trái tim

Cúc đen đâu đó Cúc mềm

Vùi anh trong bụng Cúc hiền như dao.


Năm năm đời trú mái sầu

Thời gian phai nhạt những màu yêu đương

Nhớ em lần lữa chiếu giường

Đêm nay lại một đêm trường như xưa.


**

Sinh Nhật


Hôm nay năm tận, Sài Gòn

Tôi nghe khiếp hãi tâm hồn già nua

Giật mình con quỉ ban trưa

Tiếc mùa hoan lạc hái chưa đủ hời.


Hôm nay trời đất có tôi

Trên ba mươi tuổi làm người lãng quên

Xuân hồng, một góc thiếu niên

Năm năm mê mải những miền hoài nghi.


Trên ba mươi tuổi ù lỳ

Đêm về kéo cửa ngày đi kiếm mình

Cảnh đời, một cõi u minh

Cảnh tôi thấp thoáng bóng hình những ai.


U mê hết tháng năm dài

Chân trong lối kiệt hồn ngoài bến không

Hôm nay năm tận, bàng hoàng
Giục thêm tiệc rượu ngồm ngoàm đĩa vơi.


Nhìn ra cảnh cỗi, riêng tôi

Trong hiên viễn phố thấy đời buồn lây.


**

Yêu


Hôm nay anh thấy em rồi

Một bông hoa muộn trên đồi xanh non.

Yêu em, yêu những cái còn

Yêu luôn cái đã hao mòn từ xưa.

Yêu từ thời đại hoang sơ

Yêu sang man dại, yêu chờ u mê

Yêu đi chẳng ngại yêu về

Yêu em

Như thể

Lời thề

Ma vương

Yêu em trời có một phương

Vườn sau, Ngõ trước, Bên đường,

Dưới hoa

Yêu em

Vô định là nhà

Yêu em

Yêu những cái là của em.


Đêm qua anh hỏi ngọn đèn

Từ đây trăng có tới miền thùy dương

Đèn soi hai ngả yêu thương

Trăng kia chỉ rọi nửa đường u minh.

Nửa này trôi nổi phù sinh

Nửa kia chìm đắm mối tình hoài mong

Lại đây anh hỏi chuyện lòng

Đã bao sương khói vào trong mắt này.

Sương rằng khói đã mù bay

Khói rằng sương đã phủ đầy biển dâu.

Cho anh đôi mắt bồ câu

Tâm tư Hợp Phố / Mối sầu Đồng Đăng

Cho anh êm ái giọng vàng

Dáng đi chân sóc điệu nằm mèo ươn.

Cho anh dòng lệ u buồn
Nhỏ to tiếng gọi ngoan tròn lời xin.

Cho anh em nhé lòng tin.

(Khởi Hành số 161 tháng 3.2010)

**

Biên Niên Vô Độ


Khởi từ hiện tại

Qua bao kỷ nguyên

Nghìn thu nhìn lại

Cõi người vô biên.


Dưới đèn một bóng

Tấc lòng thanh niên

Cổ kim mấy độ

Lên đường xuân xanh.

Bóng câu cửa sổ

Hiên đời mong manh.


Khởi từ hiện tại

Ngược đường xuân thu

Trăm năm tìm lại

Đâu thần linh xưa?


Lỡ một sân ga

Đổi một con tầu

Cá ra hải đảo

Chim vào hang sâu.

Một hồn miếu cổ

Hương lửa bay cao

Một thân tượng đổ

Trôi về mai sau

Chốn nào Hợp Phố

Nơi nào Doanh châu

Uống ly thuốc độc

Ta lìa xa nhau

Hắt hiu mái lá

Sầm sập mưa mau

Bến bờ quạnh quẽ

Bao la sóng sầu.

Yêu em tan tác

Mối tình Sông Ngâu

Quỉ thần chung bến

Đội đá thiên lao

Nhang tàn anh thắp

Câu kinh nguyện cầu

Bay lên hương khói

Gọi người thiên thâu.

Hồn không quốc độ

Thuyền em chốn nào.

Utopia Utopia

Utopia Utopia.

Quê nhà ta đâu?  (2006)

(Khởi Hành số 169 tháng 11.2010)


**

Sinh Thời


Tôi nhìn thấy tôi đi

Đúng giờ chuông báo chết

Tay mang theo vốn đời

Tôi từ đây khánh kiệt


Kẻ vắng mặt hôm nay

Lúc sinh thời có đó

Tuy dấu vết mỗi ngày

Phai nét cùng bia mộ


Ai cúi xuống nhìn tôi

Chân tay như dã thú

Địa phủ cũng làm người

Lìa đời tôi vẫn sợ


Sống như loài bò sát

Nhìn lệch hướng thiên đường

Niềm vui kia dẫu thấp

Nhưng lưng vốn nằm ngang


Vậy mỗi khối thịt xương

Mấy linh hồn ẩn trú

Chuông lễ đã reo inh

Hồn cúi và thân lú


[Tôi vừa kể quãng đời

Một người khi đã chết

Nhưng có khác gì tôi

Khác gì anh đổi lốt.]

(Sài gòn 1960)
Khởi Hành số 162, Tháng 4.2010)


**

Đầu Thai


Sớm nay trả lại ưu phiền

Đời ta đã nhẹ trăm miền hợp tan

Xuân hồng chỉ đỏ ngồi đan

Lưới thưa giăng một trần gian đứng chờ

Đừng khô sợi chỉ đừng khô

Trăm năm sống vội ngựa thồ xe bon

Ngón này chỉ nọ đan luôn

Lưới ơi mau rộng thân buồn sắp rơi.


Sớm nay trả lại ơn đời

Thâu canh bụi phủ thân người lãng du

Giọt mòn gieo mái thiên thu

Chân mưa dạ héo hon bù lúc vui

Sớm nay rộng đất xa trời

Trăm tay tượng đá nghe rời chỗ xưa

Lưới ơi chỉ hỡi đừng thưa

Bên kia dương thế hồn chưa chịu về.

Hóa Thân, 1964.

(Khởi Hành số 171&172 Tháng 1&2. 2011)


**

Cảm Ơn *


Cảm ơn câu hỏi đêm qua

Sáng nay giấc mộng quê nhà lại xanh.

“Hỏi rằng Bến Hải Sông Gianh

Bờ Nam bờ Bắc lòng anh bờ nào?”


– Lòng anh quanh quẩn bờ ao

Như con nhện nước ra vào lưới trong.


Cám ơn câu hỏi bạn lòng

Chí xa muôn dặm sao còn bên tôi?

– Đi đâu cũng nước non người

Gần em nghe tiếng khóc cười quê ta.


Cảm ơn tan tác lìa xa

Chân mây góc biển một nhà mà thôi.

Cảm ơn nhan sắc giết người

Yêu em em giết cho đời nhanh hơn,


Yêu em hiểu chuyện hoang đường

Vọng Phu hóa đá

Nam Xương chờ chồng,

Bôn ba trong chốn Bụi Hồng

Hiểu ra nhân thế sẵn lòng phôi phai.


Lâu nay thao thức đêm dài

Hiểu ra trăng tỏ đoái hoài đèn lu.


Cảm ơn con sóng Thần Phù

Xưa ta qua đó, bây giờ chìm đây.

Em ơi đừng hỏi đêm nay

Cho anh được sống đôi ngày yên thân.


Cảm ơn em dẫu một lần

Cho anh yên lặng hỏi thầm lòng anh.

Hỏi rằng trên Bến Xuân Xanh

Bờ Chân bờ Ảo lòng anh bờ nào?


Lòng anh quanh quẩn bờ rào

Như con bươm bướm bay vào bay ra.

Lòng anh không muốn chia xa

Chỉ xin quanh quẩn giữa ta với người.


Anh xin ở giữa cuộc đời

Anh xin quanh quẩn bên người anh thương.


Cảm ơn em nhé tình nương

Em đi đâu đó mười phương lại về.

Mai sau em hiểu câu thề

Anh xin bỏ gốc Bồ Đề theo em.


Cảm ơn câu hỏi bạn hiền

Hỏi ta Đất Nước mấy miền thổ ngơi?

Bạn hời bạn hỡi bạn ơi

Ba năm cóc chết, con người mấy năm?


Non cao phượng ẩn hổ nằm

Ao sâu long mạch âm thầm chuyển mưa.

Ta từ vận nước tiêu sơ

Tào Khê suối cũ trơ trơ một giòng.


Ta từ thân thế lưu vong

Chiếc hồn phiêu dạt tấm lòng mưa sương.

Cảm ơn trời đất muôn phương

Ta còn một mảnh Quê Hương điêu tàn.


Cảm ơn Thiên cổ mang mang

Ta còn chiếc cổng Tam Quan đợi chờ.


Cảm ơn tôi có bài thơ

Gửi người không biết bây giờ nơi đâu.

Thiếu Thất

(Khởi Hành số 41, Tháng 3.2000)

(*) … ngày nay nhắc lại vết thương xưa, con sông Bến Hải, nhịp cầu Hiền Lương bài thơ chúng tôi tâm đắc nhất là của Viên Linh, một nhà thơ Miền Nam, từ Bắc di cư vào Nam rồi từ miền Nam di tản sang Mỹ, hiện chủ biên tạp chí Khởi Hành tại California.

Bài thơ Viên Linh khơi lại tâm tình một thế hệ: đất nước chia đôi, lòng người cũng phân ly. Bây giờ đất nước đã thống nhất, và đã bớt người bỏ nước ra đi, nhưng lòng người vẫn ly tán; và người đi vẫn chưa thấy ngày về. Đâu đây vẫn còn những con sông Bến Hải chia cắt lòng người và cây cầu Hiền Lương mới xây chưa chắc gì đã nối lại được hết những ước mơ dở dang và tình thương nửa đời nửa đoạn. (Đặng Tiến nhận xét trong bài Cầu Hiền Lương)


**

Vọng Ý Thời Gian


Chiều xuống dơi bay nhập bóng chim

Thân mao cánh vũ có ai tìm

Sáng ra đuôi chuột còn trên mái

Nhảy bốn chân cà thọt trái tim.


Thức giấc chong đèn soi mộ thơ

Đường vào thăm thẳm lối đi ra

Đêm qua phủi bụi thời gian đọng

Tìm thấy ta nằm trong sách xưa.


Ném sách quăng ta thấy nhện buông

Chân tay níu lấy sợi tơ chùng

Tơ giăng vào sách, neo vào sách

Mở sách coi chừng hại đến thân.

Khởi Hành số 51&52, Tháng 1&2.2001


**

LỤC BÁT VIÊN LINH

Chữ Nghĩa


Đêm qua Thơ hỏi ta rằng

Người ơi vần điệu vô hằng còn không?

Trái tim người có còn hồn

Nhánh cây đau khổ có trồng vườn ai?


Trái tim ta đã ở ngoài

Vườn ta thảo mộc u hoài từng cây.

Sáng nay Chữ hỏi câu này

Người ơi Ý Tứ còn đầy hay vơi?


Chân phương Ý ở trong đời

Hoài nghi Tứ đã ra lời này kia.

Chữ ta từ nghĩa ra đi

Tâm ta chỉ hiểu phân ly là nhà.


Chập chờn trong sách là ma

Tấm chân diện mục là hoa trái mùa.


Đêm qua tầm tã cây mưa

Văn chương vô mệnh hoang sơ lắm rồi.

Hỏi ta đừng hỏi bằng lời

Một cây rụng lá vườn trời không bay.


Đêm qua giấy hỏi câu này

Tay ai cầm bút ban ngày hỏi ta?


**

Sách Xưa


Sách xưa đọc lại dăm trang

Hững hờ không hiểu ta đang đọc gì.

Phải rồi thời khắc đang đi

Cái ta trong sách phân ly với đời.

Chiếc thân cuộc thế đất trời

Trăm năm luân phách. Bời bời tử sinh.

Tắt đèn trời đã bình minh

Ta ra khỏi sách. Thấy mình ở trong.


**

Chị Tôi


Tự dưng nghe tiếng tù và

Đồng chiêm nước mặn quê nhà nôn nao

Thẫn thờ vo gạo cầu ao

Áo phin quần lãnh má đào chị tôi.


**

Yêu

Yêu là chuyện của dung nhan

Yêu là có lúc bàng hoàng nhớ thương

Yêu là có lúc trên giường

Thấy người yêu vẫn soi gương ngắm mình.


**

Chuyến Xe

Tặng Trần Lam Giang

Về Nam lưu chuyển ba người

Tóc xanh đầu bạc, mắt ngời mộng đêm.

Tình xưa – Bạn mới – Thân quen

Lên xe về Bắc nặng thêm ít nhiều.


**

Thủy Nguyệt


Anh nằm gối bụng xem trăng

Thấy sông muồng tía thấy đồng xanh rêu

Thấy người lặn lội tìm yêu

Dầm thân bến nước sớm chiều bôn ba

Ẩm hoen một giải giang hà

Chan chan cõi nguyệt la đà mộng sơn

Yêu em quanh quẩn bên cồn

Gác chèo anh thấy bồn chồn sóng xô


Em yêu, anh sống từng giờ

Thuyền anh chỉ đậu bến bờ có em.


**

Thương Hồ


Lênh đênh nửa mái thương hồ

Khóc cười với nước reo hò trong mây

Cơ đồ chỉ một tầm tay

Thương yêu chỉ bến sông này có ta.

Khởi Hành số 75&76 (Xuân Quí Mùi), Tháng 1&2.2003


**

Vườn Nhân Loại


gửi cháu Thuý Anh, đâu đó trong lòng Biển Đông

Có khu vườn nhân loại

Ngày đêm mọc quanh ta

Mỗi một mầm gieo xuống

Có trăm dòng lệ sa.


Mùa nào mầm cũng mọc

Xuân hạ cùng thu đông

Nắng lửa và giông bão

Vườn càng nở thêm bông.


Thế kỷ ta đang sống

Chập trùng nhiều khúc quanh

Khu vườn đời đây đó

Càng ngày càng lan nhanh.


Mầm của mùa đói kém

Cây của mùa đao binh

Mầm của mùa chủ nghĩa

Cây của mùa điêu linh.


Có vườn mùa phong kiến

U uất hồn oan khiên

Có vườn nhân cách hiếm

Lác đác nhánh cần vương.


Có vườn thời khởi nghĩa

Cây cỏ đầy thanh niên

Có vườn mùa dân chủ

Cây cỏ toàn anh em.


Mầm của mùa dị giáo

Ma quỉ lầm nhân sinh

Mầm của mùa dân tộc

Nghĩa địa rền chân kinh.


Mầm của mùa ngụy tín

Lời nguyện cầu u minh

Cỏ cây vườn phát xít

Xe tang đầy xác dân.


Có vườn mùa cộng sản

Bia đá làm công an

Có vườn mùa cải tạo

Mồ mả làm ăng ten.


Mênh mông ngoài hải phận

Chìm đắm lòng đại dương

Có khu vườn nhân loại

Thả những mầm trơ xương.


Cửa Thần Phù mái lật

Đá Tào Khê sóng mòn

Mầm của mùa giải phóng

Nổi trôi về âm cung

Ngược thuỷ triều vĩnh biệt

Phiêu bạt vườn lưu dân

Trăm năm thành hải thụ

Giữa đời vào mồ hoang.

Mầm của mùa lưu lạc

Đời nay đã cỏ vàng.


Có khu vườn nhân loại

Ngày đêm mọc quanh ta

Mỗi một mầm gieo xuống

Có trăm dòng lệ sa.


Mầm ấy là thi thể

Được bón bằng huyết hoa

Khu vườn là nghĩa địa

Xanh đều đều mộ bia.

30.4, Santa Ana, 2000

Khởi Hành số 90, Tháng 4.2004


Viên Linh 

Thơ trích từ thi phẩm Hóa Thân và Thủy Mộ Quan (vinhhao.info)

Nguồn: Học Xá