Song Vũ: Tháng Tư năm ấy

Những ngày tháng sau hiệp định Paris năm 1972 ở các đơn vị tác chiến là khoảng thời gian dở khóc dở cười. Cuộc chiến vẫn còn nguyên nếu không muốn nói còn tàn khốc hơn trước nhưng mang giả danh hòa bình thay cho chính danh xưng chiến tranh trước đó. Những thương thảo giữa các phái đoàn bốn bên VNCH/ Hoa Kỳ/ Cộng sản Bắc Việt/ Mặt trận Giải phóng Miền Nam (MTGPMN), sau những thủ đoạn mánh lới đã sản sinh ra được một bản hiệp định mà các bên tham gia đều cho là thắng lợi ngoại trừ VNCH – nạn nhân trực tiếp của cuộc chiến. Trên các chiến trường từ khắp 4 vùng chiến thuật, máu vẫn đổ, người vẫn chết, bom mìn súng đạn vẫn không hề ngơi tiếng nổ. Hình thái chiến tranh cũng đổi khác, cộng sản chuyển từ thế thủ lén lút xâm nhập sang công khai di chuyển trên các huyết mạch giao thông dọc theo Trường Sơn, họ tổ chức các cuộc tấn công lấn đất giành dân khắp nơi. Phía ta chuyển từ thế công sang thế thủ, phòng ngự trên các cứ điểm, thành phố, thị trấn quan yếu. Quân đội Hoa Kỳ còn tất bật thu dọn đồ đạc để rút toàn bộ lực lượng ra khỏi chiến trường bỏ lại người bạn đồng minh đã từng chung vai chiến đấu trước đó không lâu để bảo đảm rằng Hoa Kỳ đã tuân thủ ‘nghiêm chỉnh’ những điều khoản được ký trong hiệp định. Những đại đơn vị chính quy cộng sản tổng trừ bị cùng xe tăng đại pháo, hỏa tiễn từ Miền Bắc ồ ạt vượt vĩ tuyến 17 vô Nam trên những đoàn con voi chạy ngày đêm để bổ sung quân số, vũ khí cho đám lính xâm nhập trước đó đã bị tiêu hao kiệt quệ trong chiến đấu. Ngọn roi B.52 đã không còn sau đòi hỏi ưu tiên của cộng sản yêu cầu chấm dứt mới chịu ký bản hiệp định. Có lẽ trong quân sử thế giới, chưa có đạo quân nào như VNCH chúng ta đã phải chiến đấu trong một tình trạng bi thảm đến như thế. Đạn dược, quân trang dụng bị cắt xén, giảm thiểu ngoài tiền tuyến cộng với một hậu phương sôi sục biểu tình hàng ngày do đám việt cộng nằm vùng phát động. Thủ đô Sài Gòn không có ngày nào được bình yên.

Trong tình hình như thế, đòi hỏi người lính VNCH phải tác chiến có hiệu quả cao có phải là ảo tưởng không? Suy cho cùng, sự sụp đổ của Miền Nam trong ngày 30 tháng Tư 1975 là điều có thể hiểu được, hợp logic. Chỉ có điều, cho tới tận ngày nay, cuộc đổ tội lòng vòng từ dân sang lính, từ các chính khách sang các nhà lãnh đạo cuộc chiến vẫn cứ kéo dài miên man mà có vẻ chẳng ai thấy việc vong quốc ấy lại do chính mình trách nhiệm phần lớn.

Người viết nghĩ rằng cuộc chiến vừa qua là cuộc chiến tự vệ của chúng ta chống lại cuộc xâm lăng của cộng sản Miền Bắc, khi chúng ta thua trận, mất nước, toàn thể những ai nhận rằng mình là người quốc gia đều có lỗi. Lỗi nặng nhẹ tùy vào vị trí hoàn cảnh từng người trong đội ngũ cuộc chiến. 

Trong sự thất bại cay đắng Tháng Tư năm ấy, đành rằng nạn nhân là tất cả những ai từng đứng chung dưới một mầu cờ vàng ba sọc đỏ nhưng bi tráng hơn hết thẩy vẫn là những người lính VNCH. Trong chiến đấu, họ đã hy sinh xương máu thậm chí cả tính mạng mình để bảo vệ non sông, khi chiến tranh chấm dứt họ bị đối xử tàn tệ, dẫm đạp, bôi xấu bởi kẻ thù cộng sản là điều có thể hiểu được nhưng bị bôi xấu bởi chính đồng minh là điều không thể hiểu nổi.   

Còn lại chăng trong những giờ phút bi tráng nhất của lịch sử dân tộc, chúng ta còn thấy được gương tuẫn tiết hy sinh của các tướng lãnh Nguyễn Khoa Nam, Trần văn Hai, Phạm văn Phú, Lê văn Hưng, Lê Nguyên Vỹ, một số sĩ quan, cùng hạ sĩ quan binh sĩ khác trong ngày 30 tháng Tư năm ấy. Tấm gương tiết liệt ấy là bằng chứng xác thực nhất chứng minh sự hào hùng dũng cảm của một đạo quân đã lập nên bao chiến công trong suốt chiều dài cuộc chiến. Riêng người viết, cứ mỗi lần tháng Tư đến lòng lại bùi ngùi xúc động hồi tưởng tới những vị anh hùng vị quốc vong thân. Đời sống con người là hữu hạn, dù cho ở bất cứ địa vị nào trong xã hội, cao thấp sang hèn, tiền muôn bạc đống cũng chẳng thể kéo dài tuổi thọ ra mãi mãi, nhưng ngược lại có thể làm cho cuộc đời ngắn hơn qua những chọn lựa cá nhân mình tùy theo hoàn cảnh mình đang sống. Lẽ sống chết, tử sinh trong cuộc đời một người cầm súng rất khác với những người bình thường khác trong xã hội. Có những quyết định hiện đến rất tình cờ chi xẩy ra trong chớp mắt nhưng cũng có những quyết định được nhen nhóm trong lòng từ rất lâu sau khi mặc bộ quân phục và nguyện thề một lòng trung chính phục vụ đất nước. Tôi vẫn nghĩ, các vị anh hùng tuẫn tiết vừa nêu trên, những quyết định sống chết cùng non sông đất nước ở trong trường hợp thứ hai. Chắc hẳn khi lựa chọn cái chết cho bản thân, quý vị ấy chẳng hề nghĩ rằng sự ra đi của mình sẽ được hậu thế tưởng nhớ hoặc theo gương mà đơn thuần chỉ là biểu hiện lòng trung thành với tổ quốc, trách nhiệm với công việc không hoàn thành và sự thủy chung với đồng đội, và đặc biệt là các vị đã ý thức rõ rệt việc bảo toàn danh dự danh dự của chính mình thà chết không chịu sa vào tay giặc. Trong quân sử thế giới gần gũi với chúng ta nhất là quân đội Nhật Bản trong Thế chiến thứ Hai. Khi nghe tin Nhật Hoàng chấp nhận đầu hàng vô điều kiện để cứu dân thoát khỏi bị tiêu diệt bằng bom nguyên tử, rất đông sĩ quan và binh sĩ Nhật đã tự mồ bụng mình tuẫn tiết. Chỉ có điều khác biệt, thời gian sau đó là một quốc gia Nhật Bản đứng lên từ đổ nát tan hoang xây dựng thành công một đất nước rạng danh thế giới chỉ ít chục năm sau. Còn chúng ta thì không, dân chúng vẫn tiếp tục bị kìm kẹp áp bức tù đầy, chỉ một thiếu số đảng viên cộng sản sống xa hoa đàng điếm trước một đại đa số dân chúng sống trong nghèo khó đói rách.

Tháng Tư năm nay lại về. Vừa tròn 50 năm kể từ Tháng Tư năm ấy. Biển dâu biến đổi, những đổi thay trong tình hình thế giới khiến cho tôi lại nhớ tới tháng Tư năm ấy một lần nữa. Tôi muốn nói tới đất nước Ukraine. Cuộc xâm lăng tàn bạo của Nga sô mới đó mà cũng đã hơn 3 năm kể từ ngày 24 tháng 2. 2022 tới nay. Những cuộc chém giết dân lành tàn bạo của cộng sản Nga chẳng khác chút nào với việt cộng trong chiến tranh Việt Nam trong quá khứ. Sự khác biệt duy nhất là lòng dũng cảm và quyết tâm bảo vệ đất nước của dân tộc Ukraine có quyết liệt hơn và dứt khoát hơn. Sự giúp đỡ của EU và đặc biệt của Hoa Kỳ đã khiến cho cuộc xâm lăng của Nga thất bại sau khi cuộc tấn công phủ đầu của họ bị đánh tan tác. Về lâu dài, với tài nguyên phong phú, quân đội hùng cường của Nga có khả năng chấp nhận được một cuộc chiến tranh tiêu hao hơn là phía Ukraine. Hai mươi phần trăm lãnh thổ Ukraine đã bị Nga kiểm soát. Tổn thất của cả hai bên đều trầm trọng. Ba lần kêu gọi tổng động viên của Putin cuối cùng đành phải muối mặt cầu viện quân Bắc Hàn giúp sức. Tôi cứ nghĩ rằng ở vị thế chiến lược của mình, Hoa Kỳ có rất nhiều khả năng chấm dứt cuộc chiến này trong danh dự được bảo tồn của đồng minh. Nào ngờ từ khi tổng thống Trump lên nhậm chức, cuộc chiến đảo chiều, thậm chí Ukraine còn có thể bị ép buộc phải đầu hàng địch quân nếu không có sự hỗ trợ tích cực từ phía EU.

Vẫn là một Hoa Kỳ can thiệp vào cuộc chiến và đề ra giải pháp chủ bại cầu hòa. May mắn là tổng thống Zelensky đã không dễ dàng bị khuất phục sau cuộc” phục kích” ngày 28 tháng 2, 2025 của Nhà Trắng thất bại. Nước Mỹ hiện ra trong con mắt thế giới Tự Do là một quốc gia rất khác so với trước đó. Một tổng thống con buôn lập ra một chính phủ thương gia phối hợp với một trọc phú mắc bịnh hoang tưởng nặng đã khiến cho tình thế ngày càng bất lợi cho dân tộc Ukraine. Thực tâm tôi không hiểu kết cuộc sẽ xẩy ra theo kịch bản nào nhưng có thể chắc chắn Ukraine sẽ không đầu hàng cho dù bị thúc ép tới mức độ nào đi nữa. 

Tháng Tư năm ấy còn gợi lại trong tôi những suy nghĩ về tình hình thế giới hiện nay. Sau thế chiến thứ 2 mọi người đã tưởng vũ khí nguyên tử sau khi hoàn thành cuộc thử nghiệm thực địa ở hai thành phố Nhật Bản Hiroshima ngày 6 tháng 8,1945 và Nagasaki  ba ngày sau đó khiến Nhật bản phải đầu hàng ngày 15 tháng 8 sẽ chỉ còn được trưng bầy trong viện bảo tàng. Lý do đơn giản, khi các cường quốc lúc đó chỉ có 2 là Hoa Kỳ và Nga sô là những nước sở hữu loại vũ khí này với số lượng hữu hạn. Chỉ cần vài chục năm sau số đầu đạn hạt nhân đã quá dư thừa để tiêu diệt cả thế giới nếu họ mang ra sử dụng. Thời gian trôi qua, số quốc gia hiện nay sở hữu đã tăng lên ngoài Hoa Kỳ và Nga là Pháp, Anh, Israel, Ấn Độ, Trung Quốc, Pakistan, Bắc Triều Tiên, Do Thái và có thể kể tới Iran trong tương lai gần*. Câu chuyện lại trở nên rôm rả hơn sau khi Nga xâm lược Ukraine, Nga tuyên bố sẵn sàng sử dụng vũ khí này khi cần thiết! Vũ khí nguyên tử giờ đây trở thành một thứ “hàng nóng” dùng để bảo kê của các tay côn đồ. Thế giới đang yên lành trở thành một kiểu xã hội đen. Tình hình lại càng đen tối hơn khi một số quốc gia mới có cũ có lại cúi đầu thuần phục những thủ lĩnh độc tài ngang ngược lèo lái đất nước. Những tên lãnh tụ độc tài mới được hình thành trong một xu thế mới của lịch sử nhân loại không chỉ lập lại hình ảnh những tên tội đồ từng gây ra các cuộc chiến tranh thế giới trước đây mà có vẻ còn lợi hại hơn qua lối mị dân dân túy hiện đại qua các hệ thống thông tin với những khả năng truyền tải rộng lớn hữu hiệu gấp nhiều lần trước đây. Các tin giả (fake news) được hỗ trợ qua các ứng dụng AI tiên tiến đã làm mờ mịt ranh giới giữa cái đúng và cái sai, chẳng biết đường nào mà lần. Hậu quả hiện tiền, những khuấy đảo về kinh tế, chính trị đã làm cho thế giới bất an gia tăng từng ngày. Thì ra thời điểm này, anh hùng tạo thời thế là có thật. Trước đây tôi vẫn nghĩ, thời thế tạo anh hùng, điều này ở thời điểm hiện tại có lẽ cần xem xét lại. Thêm vào đó có lẽ chúng ta cũng phải suy nghĩ về quan niệm sở hữu vũ khí hạch tâm cổ điển nữa. Trước đây các cường quốc e ngại nếu vũ khí hạt nhân được nhân rộng, nguy cơ sử dụng loại vũ khí này bừa bãi sẽ khiến cho thế giới chết chùm oan mạng. Thời gian trôi qua êm ả và luận điểm này có vẻ hợp logic. Cho tới khi một số quốc gia khác tự mầy mò tự chế tạo ra vũ khí cho mình cùng lúc với những đe dọa kiểu côn đồ rằng nếu các quốc gia nhỏ yếu hơn không chịu đầu hàng như Putin từng làm với Ukraine  thì rõ ràng luận điểm trên trở thành phi-logic. Các nước nhỏ sẽ nghĩ rằng các anh lớn cậy có ‘ đồ chơi nóng’ rồi đòi tôi phải chịu làm tôi tớ cho các anh thì các anh để yên còn nếu chúng tôi không chịu thì anh đem ra sử dụng. Kiểu trấn lột bắt nạt này ở mức độ cá nhân thì vì hèn yếu tôi có thể khuất phục, nhưng trên diện rộng một tập thể cộng đồng, một quốc gia thì xin lỗi anh chơi kiểu này không đẹp và chúng tôi sẵn sàng đáp trả. Từ đó mọi quốc gia, để bảo vệ đất nước mình đều nên sẵn sàng thủ đắc vài trái bom hạt nhân làm bùa hộ mạng là hợp lý. Cái kết vẫn là, nếu anh xâm lấn tôi, tôi sẽ xài hàng nóng nếu tôi không thể ngăn cản được biển người biển tài nguyên của các anh. Chết là chết chung vì trước sau gì thì chúng tôi cũng chết và các anh phải trả giá cho hành động côn đồ của mình.

Từ tháng Tư năm ấy cho tới nay, vấn đề chiến tranh cũng lại cần xem xét lại. Trước đây, để tổ chức một cuộc hành quân thường phải qua các giai đoạn căn bản ở khâu chuẩn bị. Một cùng tập trung để tập hợp các đơn vị tham chiến trước khi xuất phát. Một hoặc nhiều trục tiến quân được hoạch định sẵn từ trước và sau cùng là đội hình xuất phát tiến vào vùng hành quân. Chiến thuật tiến quân cũ thường dùng một trục chính làm mũi đột phá đánh thẳng vào mục tiêu đã xác đinh là ưu tiên một. Trên trục tiến quân, tùy theo tình hình có thể từ trục chính tách ra một hai trục phụ tiến vào các mục tiêu phụ. Hình ảnh tiến quân của Trung cộng trong tháng 2/1979 khi tiến đánh Việt Nam và mới đây khi Nga sô tiến quân vào Ukraine là minh chứng. Chỉ có điều khác biệt, khi Trung cộng xâm lược, Tầu gọi kiểu tiến quân này là ‘đầu nhỏ đuôi dài’vì địa hình núi non hiểm trở của Miền Bắc và trực giao thông chính Quốc lộ 1 lại quá hiểm trở vì lọt giữa những rặng núi dể bị phục kích nên quân Trung cộng phải di chuyển theo các đường thông thủy mà đi. Nhưng với Nga thì khác, địa thế đồng bằng rộng mở trên các trục lộ thông suốt từ biên giới Nga dẫn tới Kiev khiến cho một đội hình dài cả trăm cây số xe tăng thiết giáp, quân xa chở lính cùng tiếp liệu di chuyển công khai trên đường. Điều bất ngờ ở đây là Ukraine đã sử dụng máy bay drone cắt đoàn convoi thành nhiều cụm rồi sử dụng phi cơ, trọng pháo tiêu diệt từng cụm một khiến cho Nga thất bại nặng nề không đạt được mục tiêu kế hoạch hành quân đã định từ trước. Từ đây chúng ta có thể suy nghĩ về những cuộc tiến quân tương lai, vai trò của drone và robot rất có thể sẽ được sử dụng tối đa thay thế cho con người bằng xương thịt. Từ đó hình thái chiến tranh tương lai chắc cũng đổi khác, những phương tiện tác chiến điện tử, do thám vệ tinh sẽ đóng vai trò quyết định chiến trường. Con người có lẽ sẽ lãnh trách nhiệm điều hành, vận dụng máy móc là chính. Hỏa tiễn sẽ thay thế đại bác súng cối, drone thay thế cho các toán trinh sát, tiền tiêu. Lực lượng tiến quân phải phân tán thành nhiều mũi tiến vào mục tiêu để tránh bị tiêu diệt trước khi giáp mặt địch quân thực thụ.

Tháng Tư năm ấy, giờ đây vừa đúng một nửa thế kỷ đã qua. Cuộc đời trôi nhanh như dòng nước chẩy dưới chân cầu. Biết bao phát minh phát kiến khoa học đã làm cho nhân loại có một cuộc sống có nhiều tiện nghi và tốt đẹp hơn. Rồi cũng chính những phát minh khoa học ấy lại đưa nhân loại tới bên bờ vực thẳm của hủy diệt. Thế giới chúng ta đang sống thực ra có phải là một dòng chảy liên tục không hay đã có lúc dòng chảy ấy đứt đoạn? Thực sự cho tới giờ phút này không ai trả lời được chính xác câu hỏi này. Nhưng có điều nên văn minh hiện có không phải là duy nhất vì trước đó cũng đã từng có những nền văn minh khác mà các bằng chứng khảo cổ học tìm ra và đã không thể giải thích được.**

Lịch sử nhân loại đã tiến hóa theo quy luật nào cũng chẳng ai dám chắc. Quy luật chung mà chúng ta có thể suy nghĩ tới là luật Sinh/ Hoại /Trụ/ Diệt và thuyết Nhân Quả của Phật Giáo. Chúng ta cũng có thể suy nghĩ về quy luật tuần hoàn của lịch sử tương tự như những chuyển động quay vòng của mọi vật thể trong vũ trụ. Thậm chí chúng ta cho rằng mọi sự việc đều tiến hành theo lẽ biến thông của Kinh Dịch. Nhưng tôi vẫn thích một câu nói của tiểu vương Dubai, Sheikh Rashit Bin Saeed Al  Maktoum:

” My grandfather rode a camel, my father rode a camel, I drive a Mercedes, my son drives a Land Rover, his son will drive a Land Rover, but his son will ride a camel”. Tạm dịch: “Ông nội tôi cưỡi lạc đà, cha tôi cưỡi lạc đà, tôi lái xe Mercedes, con tôi lái xe Land Rover, cháu tôi cũng sẽ lái xe Land Rover, nhưng đến chắt tôi rồi sẽ lại cưỡi lạc đà”. Khi nói câu này ông hàm ý rằng tài nguyên thiên nhiên dầu mỏ ở khu vực Trung Đông có giới hạn, khai thác nhiều đời rồi cũng sẽ cạn kiệt và lúc đó nếu chỉ biết dựa vào tài nguyên mà sống thì không xong. Câu này sau đó lại được hiểu theo một ý nghĩa khác thú vị hơn. Trong hoàn cảnh khó khăn nguy kịch, đất nước sẽ tạo ra một nhà lãnh đạo giỏi để đưa đất nước thoát ra khỏi tình thế ngặt nghèo, trở nên dễ sống. Rôi từ một xã hội phồn vinh dễ sống ấy lại tạo ra những lãnh đạo ‘dở hơi’ đưa đất nước trở về điểm xuất phát nghèo đói.

Thời thế tạo anh hùng là ý nghĩa của vế đầu. Anh (k)hùng tạo thời thế là ý nghĩa của vế thứ hai.

Song Vũ

(2025)

————–

*Tính đến tháng 3 năm 2025, có 9 quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân gồm: Hoa Kỳ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp, Ấn Độ, Pakistan, Bắc Triều tiên, Israel, tương lai gần có thể kể tới Iran. Theo Liên Đoàn các nhà khoa học Mỹ (FAS), tổng số đầu đạn hạt nhân trên thế giới vào đầu năm 2025 có khoảng 12.331, trong đó có 9604 đầu đạn nằm trong kho vũ khí quân sự sẵn sàng sử dụng

**Một số nhà nghiên cứu cho rằng có thể đã từng có những nên văn minh tồn tại trên trái đất trước nền văn minh hiện tại của chúng ta. Giả thuyết này dựa trên các phát hiện khảo cổ học chưa có lời giải thích thỏa đáng chẳng hạn như:

1/ Gobeki (Thổ Nhĩ Kỳ): Một quần thể đá được xây dựng khoảng 12.000 năm trước đây, lâu đời hơn cả Kim Tự Tháp Ai Cập.

2/ Các bản đồ cổ như bản đồ Piri Reis, có chi tiết về châu Nam Cực mà chỉ khi có công nghệ hiện đại mói có thể xác định.

3/ Các công trình chìm dưới nước như thành phố Dwarca (Ấn Độ), Yonaguni (Nhật Bản), Có thể đã tồn tại trước thời kỳ nước biển dâng cao sau kỷ băng hà cuối cùng. Vì thiếu bằng chứng rõ ràng nên những giả thuyết về sự tồn tại các nền văn minh này vẫn còn trong vòng gây tranh cãi.

Các sự kiện từng ” Xóa bài làm lại” nền văn minh trái đất:

Trong lịch sử hình thành trái đất, đã có nhiều thảm họa thiên nhiên làm biến đổi sự sống trên hành tinh này có thể liệt kê như sau:

1/Các thời kỳ băng hà cách nay khoảng 700.000 năm làm thay đổi đáng kể môi trường sống.

2/ Sụ kiện Toba (khoảng 74.000 năm trước)- Một vụ phun trào núi lửa khổng lồ có thể đã làm giảm dân số loài người xuống chỉ còn chừng vài ngàn người cá thể.

3/ Thiên thạch Chicxulub (66 triệu năm trước)-Được cho là nguyên nhân chính khiến các loài khủng long bị diệt chủng.

4/ Sóng thần, động đất, đại dịch và những thay đổi môi trường nghiêm trọng có thể đã gây ra sự sụp đổ của nhiều nên văn minh nhân loại cổ đại như Đế chế Maya, Lưỡng Hà hay Mohenjo-Daro.

​