Thơ Haiku – Pháp Hoan chuyển ngữ và giới thiệu

Shuson Kato (加藤楸邨; Gia Đằng Thu Thôn; 1905-1993) là một nhà thơ haiku nổi tiếng của Nhật Bản, được tôn vinh vì những đóng góp to lớn cho thể thơ haiku hiện đại. Là bậc thầy về hình thức, thơ của Kato làm say mê nhiều thế hệ độc giả bởi sự giản dị tinh tế và cái nhìn sâu sắc về những trải nghiệm của con người.

11 bài Haiku của Kato Shuson

Rơi mãi không thôi
cớ chi mà vội
lá mùa thu ơi!

*

Côn trùng ngủ say
ước gì tôi có
được khuôn mặt này.

*

Gió qua Phật đường
tiếng kêu lẻng kẻng
trong thùng phước sương.

*

Cuộn len vừa khâu:
niềm thinh lặng của
vợ tôi bắt đầu. 

*

Chiếc lá lìa cành
trước khi chạm đất
thời gian chậm dần. 

*

Đôi mắt chim đa đa
sáng nay vừa được bán
ở phiên chợ làng xa.

*

Đám ngư phủ cúi mình
đặt một con cá mập
lên làn tuyết trắng tinh.

*

Một con cá vây chân
đóng băng đến tận tuỷ
được cắt ra từng phần.

*

Trong khi tôi cố tình
giết một chú kiến nhỏ:
ba đứa con dõi nhìn.

*

Chú kiến đi lòng vòng
cuộc đời sẽ kết thúc
bên trong ngọn lửa hồng.

*

Tiếng mòng biển vang xa
người chết không huyệt mộ
người sống không mái nhà.

* Pháp Hoan dịch từ bản dịch tiếng Anh của Gilles Fabre. Nguyên tác thơ của nhà thơ haiku người Nhật Kato Shuson (加藤楸邨; Gia Đằng Thu Thôn).

***

10 bài Haiku của Matsuo Basho (松尾笆焦, Tùng Vĩ Ba Tiêu)

Pháp Hoan | 法歡 dịch theo thể thơ Ngũ ngôn tam cú

Trong cơn mưa tháng năm
hoa thục quỳ hướng đến
phía mặt trời xa xăm.

*

Nhấp chén trà ban mai
vị sư già thinh lặng
cúc nở sáng hiên ngoài.

*

Đứa trẻ con nhà nông
thỉnh thoảng ngưng xay lúa
ngước nhìn vầng trăng trong.

*

Trong cơn mưa mùa xuân
đôi chân con diệc trắng
đang trở nên ngắn dần.

*

Anh đào đang ra hoa
cả tuần tôi nhìn hạc
từ đỉnh cao la đà.

*

Mưa mùa đông đến rồi
cả khỉ kia cũng muốn
khoác lên mình áo tơi.

*

Nghe tiếng đỗ quyên kêu
ở Kinh Đôi tôi vẫn
nhớ Kinh Đô thật nhiều!

*

Nếu có giọng tuyệt vời|
tôi sẽ cất tiếng hát
về những cánh đào rơi.

*

Hương hoa mận thoảng qua
trên lối đi lên núi
bỗng mặt trời hiện ra.

*

Trăng thu sáng lung linh
cả đêm tôi dạo bước
quanh bờ ao một mình.

* Pháp Hoan dịch từ bản dịch tiếng Anh của Sam Hamill trong Narrow Road to The Interior and Other Writings (Con Đường Hẹp Thiên Lý và những ghi chú khác). Nguyên tác thơ của Matsuo Basho (松尾笆焦, Tùng Vĩ Ba Tiêu). 

***

3 bài Haiku với chủ đề Vô Thường của Pháp Hoan

Côn trùng yêu đương
trốn trong tán lá
tụng ca vô thường.

*

Cơn gió vô thường
sáng nay thổi đến
bụi hoa lệ đường.

*

Vô thường trên cao 
chiều nay rụng xuống
theo cánh hoa đào.

* Hoa lệ đường là loài hoa nở vào cữ cuối xuân, khi cánh hoa rơi rụng tức báo hiệu mùa xuân đã kết thúc, vậy nên có thơ rằng: Đoá lệ đường hỡi ôi/Mỗi khi hoa nở rộ/Mùa xuân sẽ tàn phai/Nên hoa bị ghét bởi/Muôn loài hoa trên đời. (Fujiwara no Teika-Pháp Hoan dịch).

Pháp Hoan | 法歡