Mở đầu: Tô Đông Pha (1037-1101), tên thật là Tô…
Trùng Dương: Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Đảng viên Cộng hòa tiếp tay đảng đối lập bảo vệ dân chủ
“Trong cuộc bầu cử này, tôi không quan tâm tới quan điểm chính sách của bà [Harris] về bất kỳ vấn đề nào khác ngoài Dân chủ, Hiến pháp và Pháp quyền của Hoa Kỳ. Tôi tin rằng tất cả người Mỹ nên [hành xử] như vậy.” – Cựu thẩm phán bảo thủ Judge Michael J. Luttig, trong thư công nhận ứng cử viên Dân chủ Harris
“Chúng tôi tán thành bà Kamala Harris và ủng hộ việc bà được bầu làm Tổng thống vì chúng tôi tin rằng việc đưa cựu Tổng thống Trump trở lại chức vụ sẽ đe dọa nền dân chủ Mỹ và làm suy yếu nền pháp quyền ở đất nước chúng ta.” – Nhóm luật sư bảo thủ từng làm việc cho các chính phủ Cộng hoà Reagan và Bush trong thư yểm trợ ứng cử viên Dân chủ Kamala Harris
***
Chỉ còn trên hai tháng nữa là cuộc bầu cử quan trọng chưa từng thấy trong lịch sử Hoa Kỳ sẽ diễn ra. Đó là một cuộc bầu cử không chỉ giữa đảng Dân Chủ và một đảng Cộng Hòa đã bị tha hóa một lòng trung thành với cựu Tổng thống kiêm tội phạm Donald Trump, mà là một cuộc bầu cử đã được mệnh danh là một-mất-một-còn giữa dân chủ và độc tài.
Ngay cả nhiều đảng viên gạo cội của đảng Cộng hòa cũng nhận ra mối nguy hiểm đó khi nhiều vị đã, bất chấp những khác biệt chính sách và quan điểm chính trị với đảng đối lập, đã lần lượt lên tiếng ủng hộ ứng cử viên Tổng thống Dân chủ Kamala Harris. Như hai tuyên bố dẫn ở đầu bài.
Quả thật chưa bao giờ người ta, không chỉ riêng tại Mỹ, quan tâm tới kỳ bầu cử này như vậy. Cũng chưa bao giờ tôi thấy những người trong gia đình tôi lại để ý tới chuyện chính trị như lần này, cũng như lần bầu cử tổng thống trên ba năm trước đã đánh bại ông Trump, tưởng là đã xong mà hóa ra chưa. Tôi còn lưu trữ mấy tấm hình có thể gọi là lịch sử của gia đình tôi mà các con, em và cháu tôi gửi qua phôn, chụp họ đã đi bỏ phiếu mặc dù đang giữa mùa đại dịch, hoặc đứng bên thùng phiếu sửa soạn bỏ phiếu vô thùng, như một báo cáo đã thực thi quyền công dân của một đất nước dân chủ.
Quan tâm cũng đúng thôi, đặc biệt của những người không chấp nhận ông Trump, như đa số thành viên trong gia đình tôi, những người di dân tới đây đã cả nửa thế kỷ muốn thấy đây vẫn là mảnh đất lành chim đậu, của tự do dân chủ và cơ hội tiến thân, vật chất cũng như tinh thần.
Nếu có điều gì tích cực mà ông Trump đã mang lại cho nước Mỹ thì phải nói đó là ông đã đánh thức nơi dân Mỹ, ngay cả những người chẳng bao giờ quan tâm tới chuyện chính trị bầu cử này kia như trong gia đình tôi, đó là ý thức chính trị về tầm quan trọng của lá phiếu cử tri của mình–quyền căn bản của người dân trong một chế độ dân chủ. Họ không chấp nhận những xáo trộn ông Trump đã mang lại trong bốn năm cầm quyền và cả từ đó tới nay, do sự thiếu hiểu biết, tham vọng cá nhân, tính bất nhất song tự tôn tự đại, coi mình là một thứ “thiên tài” và chỉ có mình mới giải quyết được mọi chuyện, bất chấp những ý kiến của giới chuyên môn, kể cả khoa học gia, đặc biệt trong thời gian xẩy ra đại dịch COVID.
Chưa kể, theo nhiều nhà tâm lý và phân tâm học, ông còn để lộ các triệu chứng của một người mắc bệnh tâm thần. Thậm chí có hơn 70,000 chuyên gia về sức khỏe tinh thần, thúc đẩy bởi “bổn phận phải báo động” đã ký vào một bản kiến nghị, cho rằng “Donald Trump biểu hiện một căn bệnh tâm thần nghiêm trọng khiến ông ta không có khả năng tâm lý để thực thi thành thạo các nhiệm vụ của Tổng thống Hoa Kỳ.” Và một cuốn sách của 27 chuyên gia sức khỏe tâm thần cũng lập luận rằng ông Trump, hoặc do nhân cách hay các vấn đề sức khỏe tâm thần, không phù hợp để đóng vai trò một tổng thống.
Thử tưởng tượng một người như vậy cầm cân nảy mực của một quốc gia hùng mạnh nhất toàn cầu, với một quân đội trang bị tới tận răng hiện diện hầu như khắp nơi, và kho vũ khí hạt nhân có thể phá nát trái đất nhiều lần hơn?
Bị thất cử khi tái tranh cử cho nhiệm kỳ hai, ông Trump không nhận mình thua cuộc, cho là cuộc bầu cử 2020 có gian lận nên ông mới thua, mặc dù trên 60 đơn kiện của ông đã bị các tòa án bác vì vô bằng cớ. Ông tiếp tục quậy phá, dẫn đến ngày 6 tháng Một, 2021 khi ông thúc giục những người ủng hộ ông, trong đó có các nhóm da trắng thượng đẳng, lâu nay vẫn hoạt động trong bóng tối, đã lợi dụng cơ hội phất cao ngọn cờ của quân phiến loạn Confederate của thời Nội Chiến Hoa Kỳ giữa thế kỷ 19 kéo tới tấn công Điện Capitol, biểu tượng của nền dân chủ Mỹ, nhằm ngăn cản Quốc Hội thi hành phần sự hiến định, đó là công nhận việc ông Joe Biden của đảng Dân chủ đã thắng cử tổng thống.
Mà nào chỉ mình ông bị buộc tội mà cả những người đã bầy mưu vấn kế cho ông, trong đó có một số luật sư tên tuổi đã bị rút bằng vì đã dại dột liên minh với ông ta. Như tựa cuốn sách của tác giả bảo thủ Rick Wilson, Everything Trump touches dies (Ông Trump sờ vào cái gì thì cái đó lăn ra chết).
Chưa kể các cơ quan truyền thông, như Fox News, One America News Network, vv., loan tin thất thiệt là ông Trump thua vì bị bịp, do ông ta và phe đảng mớm, để câu khách mặc dù biết rõ là sai sự thực. Các cơ quan truyền thông này cũng đã từng hoặc phải dàn xếp ngoài tòa tốn kém gần một tỉ Mỹ kim, hoặc hiện còn đang chờ ra tòa.
Phải chi ông Trump lẳng lặng lui về tư dinh ở Florida an hưởng tuổi già và cái gia tài gầy dựng được với nhiều bất chính lâu nay thì có lẽ đã không ra nông nỗi. Như việc bây giờ ông phải đối đầu với bao vụ kiện tụng hình cũng như dân sự, và đã bị kết án ít ra trong một vụ hình, trong đó ông dùng tiền để bịt miệng một cô đào phim khiêu dâm mà ông có liên hệ tình dục nhưng lại khai gian trong sổ sách là thương vụ, để không gây ảnh hưởng bất lợi cho ông trong kỳ tranh cử năm 2016. Bên cạnh những kết buộc hình sự ở cấp liên bang và ở hai tiểu bang New York và Georgia, tất cả những vụ làm ăn khuất tất lâu nay của ông cũng đã đều được, qua các vụ kiện dân sự, phơi bầy ra cho bàn dân thiên hạ thấy, và trở thành hồ sơ công cộng lưu tại tòa cho lịch sử lưu truyền muôn đời sau. Thử hỏi có cái dại nào hơn cái dại này?
Vì các vụ kiện này mà ông Trump lại một lần nữa quyết định ra tranh cử chức tổng thống Mỹ, hy vọng đắc cử thì ông, với tư cách Tổng thống, sẽ có thể xóa hết các vụ án mà ông đang phải đương đầu, hoặc trì hoãn vô hạn định các vụ ở cấp tiểu bang cũng như các vụ án dân sự khác nằm ngoài thẩm quyền liên bang. Ngoài hứa hẹn trả thù những người mà ông coi là kẻ thù, ông Trump còn hứa ông sẽ là “nhà độc tài một ngày,” nhưng ai cũng biết ông vốn mến chuộng các nhà độc tài trong quá khứ cũng như hiện tại, đã từng khao khát có được quyền hành tuyệt đối của họ, nên cái “một ngày” ấy phải hiểu sẽ là mãi mãi vì những gì ông có thể sẽ để lại cho nước Mỹ nếu ông thắng cử. Ông chẳng đã từng nói là nếu ông có bắn chết ai ở giữa đường phố thì cũng sẽ không bị mất lá phiếu nào, kia mà.
Theo dõi ông qua những buổi vận động tranh cử trực tuyến, hầu như ai (trừ những người đã bị “giáo phái Trump” mê hoặc, hoặc như nhiều người trong cộng dồng Việt chúng ta không có cơ hội và điều kiện để tìm hiểu sâu hơn ngoài những loại tin phần lớn thiếu kiểm chứng, nhiều phần sai lạc hoặc cả cố tình xuyên tạc, trên các diễn đàn xã hội), cũng nhận thấy ông Trump không bình thường. Ông nói năng lung tung, đầu đuôi xuôi ngược, lẫn lộn người này với người kia, và đặc biệt hay lập đi lập lại, phát biểu không được tròn câu tròn ý, và thường diễn tả quá lố, dối trá trâng tráo.
Dù vậy, không phải là ông Trump không có lúc biết là mình nói dối: Ông đã chẳng từng nói với một phát ngôn viên của ông khi còn tại chức, rằng, “Cô nói gì không quan trọng, Stephanie. Hãy cứ lặp lại nhiều lần rồi mọi người sẽ tin cô.”
Không cần phải là tâm lý gia hay chuyên gia phân tâm học cũng thấy đó là những chỉ dấu của một người già trí nhớ bắt đầu suy thoái đáng kể, nhưng nặng tinh thần vị kỷ, thích được vuốt ve tâng bốc. Do dấy, đằng sau ông là các nhóm hay tổ chức bảo thủ cực đoan kỳ vọng ở việc ông tái đắc cử để thực hiện những mưu đồ của riêng họ.
Đã từ nhiều năm tháng qua họ chuẩn bị cho một chính phủ do ông “lãnh đạo” một khi ông lên làm tổng thống trở lại. Mục tiêu chính của họ là thu hồi lại nước Mỹ cho thành phần Da trắng tự coi mình là thượng đẳng trên mọi chủng tộc khác, và cho giới Thiên Chúa Giáo cực đoan muốn đưa đạo này lên hàng quốc giáo của Hoa Kỳ. Song song với việc đàn áp giới phụ nữ qua việc ngăn cấm họ không được quyền phá thai, cả khi mang thai do bị hãm hiếp và sẩy thai cũng không được điều trị, và có âm mưu cấm cả dùng thuốc ngừa thai hoặc thai nghén qua phương pháp ống nghiệm, những thế lực bảo thủ cực đoan này muốn đưa nước Mỹ trở về quá khứ. Và đưa nữ giới trở về đời sống chỉ biết phục tòng trong qua khứ. Đáng kể nhất là nỗ lực của cơ quan Heritage Foundation, một tổ chức bảo thủ, nơi ra đời của Project 2025, với sự đóng góp của nhiều nhân vật trong hệ thống chính phủ thời ông Trump. Người viết sẽ trở lại với Dự án 2025 này trong một phần sau.
Không phải là tình cờ mà gần đây nhờ chính phủ của ông Trump mà ta có ba vị thẩm phán Tối cao Pháp viện bảo thủ được ông Trump tiến cử vào cơ quan quyền lực nhất này, tạo nên một đại đa số, gồm sáu thẩm phán bảo thủ và ba tự do. Trong vòng có khoảng đôi năm, một số phán quyết của các vị thẩm phán bảo thủ đã thay đổi hẳn cục diện chính trị và xã hội Mỹ.
Điển hình là phán quyết gỡ bỏ án lệ Roe v. Wade đã thành luật từ hơn nửa thế kỷ qua cho phép phụ nữ phá thai, có nghĩa là tự quyết định lấy tương lai đời mình và gia đình mình cùng với các quyền liên quan tới sức khỏe. Hoặc phán quyết bãi bỏ luật Affirmative Action ở các đại học, là một chính sách nhằm mang lại lợi ích cho những người thuộc nhóm thiểu số, những người thường bị phân biệt đối xử vì mầu da, nhằm mục đích tạo nên một xã hội bình đẳng hơn thông qua một ưu đãi trong giáo dục ở cấp đại học, mà nhiều con em của di dân Việt chúng ta cũng đã từng được hưởng. Từ ngữ DEI, tắt của đa đạng (diversity), bình đẳng (equity) và bao gồm (inclusive) trở thành một từ có nghĩa tiêu cực, không còn là phản ảnh của một xã hội hài hòa mở rộng vòng tay cho những người di dân như chúng ta hoặc những sắc dân lâu nay thiếu điều kiện kinh tế, để mọi người cùng có được cơ hội học hành, làm việc, ngõ hầu tiến thân trong xã hội gọi là hợp chủng này.
Dự án 2025 là gì?
Dự án 2025 (tên chính thức là Dự án Chuyển tiếp Tổng thống, Presidential Transition Project) là tập hợp các đề bạt chính sách nhằm tái tổ chức lại nhánh hành pháp của chính phủ liên bang Mỹ ở quy mô chưa từng có trong trường hợp đảng Cộng hòa giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024.
Được thành lập vào năm 2022, dự án này được công bố vào cuối năm 2023, hiện đang rao trên Internet chương trình tuyển dụng hàng chục ngàn người có khuynh hướng bảo thủ đến Washington, DC, để sẽ thay thế các công chức chuyên ngành liên bang, mà nhóm Cộng hòa cực hữu hỗ trợ ông Trump mô tả là “nhà nước ngầm” (Deep State). Đây thực ra là hệ thống công chức liên bang có chuyên môn, phi chính trị, gồm các nhân viên giúp cho guồng máy hành chánh chạy dưới quyền tổng thống của bất cứ đảng nào. Nhưng các tác giả của Dự án 2025 muốn thay thế họ để thực hiện các mục tiêu của dự án, và người mà họ đặt kỳ vọng vào là ông Trump được đắc cử trong kỳ bầu cử tới. Kế hoạch này sẽ thay đổi bộ mặt của nhánh hành pháp liên bang theo một mô hình khá nguy hiểm: đó là giao cho tổng thống quyền lực tuyệt đối, phá vỡ hệ thống phân quyền của nền dân chủ.
Bước đầu của âm mưu này thực ra đã được tòa Tối cao Pháp viện bảo thủ thực hiện qua phán quyết hồi đầu hè trao cho Tổng thống một số quyền miễn bị truy tố (immunity) về các hành vi có thể bị coi là phạm pháp khi tại chức. Mục đích không ngoài ý đồ bao che cho cựu Tổng thống Trump.
Dự án 2025 đề ra những thay đổi sâu rộng trong toàn bộ chính phủ liên bang, đặc biệt trong chính sách kinh tế và xã hội, và vai trò của chính phủ và các cơ quan liên bang. Trong những thay đổi đó có cả việc cắt giảm tài trợ cho Bộ Tư pháp Hoa Kỳ (DOJ), tháo dỡ cơ quan điều tra FBI và Bộ An ninh Nội địa, hủy bỏ các quy định về môi trường và biến đổi khí hậu để giúp gia tăng sản xuất nhiên liệu như dầu hỏa, cùng loại bỏ các Bộ Giáo dục và Thương mại ra khỏi nội các chính phủ. Hãng thông tấn Associated Press có một bài tóm tắt song rành mạch những chương trình của Dự án 2025 đối nội cũng như đối ngoại, tại đường dẫn này.
Bao gồm trong Dự án 2025 cũng gồm cả việc lập tức dùng Đạo luật nổi dậy năm 1807 để tổng thống có thể ra lệnh cho quân đội vào dẹp các vụ biểu tình chống đối chính phủ, cùng chỉ đạo Bộ Tư pháp truy lùng các đối thủ của ông Trump. Chính ông Trump cũng đã từng tuyên bố với những người ủng hộ ông là ông là người sẽ giúp họ phục hận. Theo luật hiện hành, quân đội không được phép can thiệp vào việc nội bộ, và Bộ Tư pháp hoàn toàn độc lập đối với cơ quan hành chánh, nghĩa là không nhận chỉ thị của tổng thống.
Dự án 2025 gồm một bộ cẩm nang tựa là “Mandate for Leadership: The Conservative Promise” (Nhiệm vụ lãnh đạo: Lời hứa bảo thủ), dầy trên 900 trang, liệt kê các chính sách sẽ thi hành, cùng các tài liệu liên hệ. Ngoài ra, các tác giả dự án còn tổ chức các khóa học trực tuyến tại cái gọi là Học viện Quản trị Tổng thống (Presidential Administration Academy), và cung cấp tài liệu hướng dẫn để khai triển các kế hoạch cho thời kỳ chuyển tiếp giữa hai chính phủ Joe Biden (nếu thua) và (có thể) Trump. Song song, Dự án 2025 cũng đã tổ chức những ki-ốt tuyển dụng tại các hội chợ kiếm việc (job fair) ở các trường đại học, phát và nhận đơn xin việc với cơ quan chính phủ tương lai này.
Dự án 2025 có vẻ quyết tâm thực hiện những điều mà phe bảo thủ cực đoan muốn làm ở cuối nhiệm kỳ trước của ông Trump, nhưng không thành vì bị cản trở bởi các thế lực đề kháng mà họ cho là thù nghịch nằm trong lòng chính phủ liên bang. Các thế lực này gồm những người muốn duy trì một hệ thống thư lại với các chuyên viên phi chính trị, cái hệ thống mà ông Trump và phe đảng gọi là “nhà nước ngầm” (Deep State), để thay thế vào đó là một hệ thống, nói theo ngôn ngữ Việt cộng là “hồng hơn chuyên,” và tuyệt đối trung thành với nhà nước mới.
Còn nhớ vào năm thứ hai của nhiệm kỳ của Tổng thống Trump, vào tháng Chín năm 2018, nhật báo The New York Times phổ biến một bài bình luật ký tên Người Vô Danh, tựa là “Tôi là một phần của cuộc đề kháng bên trong chính quyền Trump.” Bài xã luận chỉ trích đương nhiệm Tổng thống Trump, và nói rằng nhiều thành viên hiện tại của chính quyền, trong đó có tác giả, đã cố tình, vì lợi ích quốc gia, làm suy yếu các đề án và mệnh lệnh bất nhất của ông Trump. Bài viết cũng tiết lộ là một số thành viên nội các trong những ngày đầu của chính quyền ông Trump đã từng thảo luận về việc sử dụng Tu chính án thứ 25 của Hiến pháp Hoa Kỳ, như một cách để loại bỏ tổng thống không có khả năng khỏi chức vị quyền lực.
Tác giả bài bình luận được mô tả là một quan chức cấp cao trong chính phủ Trump. Cuối năm 2019, tác giả Người Vô Danh xuất bản một cuốn sách, tựa là “A Warning” (Lời báo động), khai triển từ bài tiểu luận trên. Cuốn sách trở thành một trong những sách bán chạy nhất dạo ấy. Khoảng một tuần trước cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2020, Miles Taylor, người đã viết bài bình luận trên lúc đang giữ chức chánh văn phòng của bộ trưởng Bộ An ninh Nội địa thời chính phủ Trump, đã chính thức tiết lộ mình là tác giả.
Đầu thu năm 2023, Taylor, một đảng viên Cộng hòa tuổi chưa tới 40 và là chuyên viên về an ninh điện toán, đã cho xuất bản cuốn “Blowback: A Warning to Save Democracy from the Next Trump” (Phản ứng ngược: Cảnh báo để bảo vệ dân chủ trong một chính phủ Trump nhiệm kỳ hai), nhằm ngăn cản những gì sẽ xẩy ra cho nền dân chủ Mỹ nếu ông Trump tái đắc cử cuối năm nay. Cuốn sách phản ảnh những điều mà Project 2025 đang theo đuổi nhằm thực thi cái gọi là chủ nghĩa Trump. Tác giả Taylor cũng đồng thời kêu gọi các đảng viên đảng Cộng hòa nên đặt quốc gia lên trên đảng phái để bảo vệ nền dân chủ Mỹ tránh rơi vào nạn độc tài.
Với Dự án 2025, giới bảo thủ lần này bầy ra một hệ thống kiểm soát chặt chẽ nghiêm ngặt hơn để loại bỏ các thành phần “thù nghịch” như Taylor và những đảng viên Cộng hòa không chấp nhận chủ nghĩa Trump. Họ muốn tạo nên một hệ thống nhà nước với những công bộc tuyệt đối trung thành với lãnh đạo, như trong các chế độ độc tài. Tóm lại, Dự án 2025 nhằm sa thải hệ thống nhân viên liên bang chính ngạch, và thay thế bằng số 20,000 nhân viên trung thành mà cơ quan Heritage đang tuyển dụng cho chính quyền của ông Trump một khi ông đắc cử.
Phản ứng đối với Dự án 2025
Phản ứng đối với Dự án 2025 tất nhiên là sôi nổi. Nhiều người coi đó một dự án dẫn tới độc tài, một nỗ lực của ông Trump để trở thành một nhà độc tài, và một con đường dẫn Hoa Kỳ đến chế độ chuyên chế. Một số chuyên gia luật chỉ trích là dự án vi phạm luật hiến pháp hiện hành và sẽ làm suy yếu pháp quyền và nguyên tắc phân chia quyền lực. Ngay cả một số nhân vật bảo thủ và đảng viên Cộng hòa chính thống cũng quyết liệt chỉ trích dự án này, cho là nó đi ngược với truyền thống dân chủ Hoa Kỳ, và với giá trị đã có từ lâu đời của đảng Cộng hòa, đó là tôn trọng truyền thống, lịch sử, luật pháp và trật tự, tự do cá nhân, sự thật và một chính phủ giới hạn.
Trong một cuộc phỏng vấn của hãng thông tấn AP, Russell Vought, nguyên giám đốc Văn phòng Quản lý và Ngân sách (Office of Management and Budget, OMB) thời Trump và là một thành viên của Dự án 2025, tuyên bố rằng mục tiêu loại bỏ nhân viên hành chánh liên bang của dự án sẽ là “một quả trùy phá hủy đối với cơ cấu nhà nước hành chánh.” Trong một cuộc phỏng vấn, Kevin Roberts, chủ tịch viện Heritage, cái nôi của Dự án 2025, cho biết: “Mọi người sẽ mất việc làm. […] Các tòa hành chánh sẽ bị đóng cửa. Hy vọng rằng chúng có thể được tái sử dụng cho ngành công nghiệp tư nhân.”
Donald B. Ayer, phụ tá tổng chưởng lý (attorney general) dưới thời Tổng thống Cộng hòa George H. W. Bush (Cha), nhận định: “Dự án 2025 có vẻ chứa đựng đầy đủ các ý tưởng cho phép Donald Trump hoạt động như một nhà độc tài, bằng cách loại bỏ hoàn toàn nhiều hạn chế được xây dựng trong hệ thống hành chánh của chúng ta. Ông Trump quả thực muốn phá hủy bất kỳ khái niệm nào về pháp quyền ở đất nước này… Các báo cáo về Dự án 2025 của Donald Trump cho thấy ông hiện đang chuẩn bị làm một loạt những điều hoàn toàn trái ngược với các giá trị căn bản mà chúng ta luôn tôn trọng. Nếu Trump đắc cử và thực hiện một số ý tưởng mà ông có vẻ đang xem xét, không ai ở đất nước này sẽ an toàn.”
Michael Bromwich, người từng là tổng thanh tra Bộ Tư pháp từ năm 1994 đến năm 1999 dưới thời Tổng thống Dân chủ Bill Clinton, nhận xét: “Các kế hoạch đang được khai triển bởi các thành viên của giáo phái (cult) Trump để biến DOJ và FBI thành công cụ trả thù của ông sẽ khiến bất cứ ai quan tâm đến pháp quyền cũng phải rùng mình. Trump và các phương tiện truyền thông cánh hữu đã gieo vào mảnh đất màu mỡ thứ hạt giống rằng Bộ Tư pháp hiện tại đã bị chính trị hóa, và sự dối trá này đã phát triển mạnh mẽ. Những nỗ lực của họ nhằm làm suy yếu [các cơ quan bảo vệ pháp quyền] DOJ và FBI là một trong những chiến dịch phá hoại ghê gớm nhất mà họ đã tiến hành.”
Gần đây, nhận thấy Dự án 2025 này đang có ảnh hưởng tiêu cực trên việc tranh cử của mình, ông Trump đã nói là không hề hay biết gì về dự án đó. Nhưng nhiều bằng chứng, kể cả một cuộc phỏng vấn có thu hình, cho thấy lời tuyên bố đó cũng chỉ là một trong hàng chục ngàn lời nói dối đã trở nên quá quen thuộc của ông Trump mà thôi.
Cộng hòa chống Trump kết hợp với đảng Dân chủ bảo vệ nền dân chủ
Không phải tới gần đây với sự ra đời của Dự án 2025 khiến nhiều nhân vật tên tuổi của đảng Cộng hòa lên tiếng phản đối cái mà nhiều người gọi là giáo phái (cult) Trump. Phong trào “Không bao giờ Trump” ra đời từ khi ông Trump tuyên bố ra tranh cử tổng thống vào giữa năm 2015, và rồi đắc cử cuối năm 2016. Tên gọi chung cho các nhóm bột phát này là “phong trào Không bao giờ Trump” (Never Trump movement), bắt đầu như những nỗ lực riêng lẻ của các nhóm đảng viên Cộng hòa và những người bảo thủ tên tuổi khác để ngăn chặn ứng cử viên hàng đầu của đảng Cộng hòa là Donald Trump được đề cử đại diện Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử năm 2016. Sau khi ông Trump đắc cử tổng thống, các nhóm này lại tập trung nỗ lực của họ vào việc đánh bại Trump vào năm 2020. Họ trở nên có tổ chức và hậu thuẫn tài chính hơn.
Một trong những nhóm Không bao giờ Trump nổi bật và gây được một ngân quỹ đáng kể là Project Lincoln. Lincoln là tên của Tổng thống Cộng hòa Abraham Lincoln, người cổ võ cho việc duy trì hệ thống liên bang vào giữa thế kỷ 19, khi 13 tiểu bang ở Miền Nam đòi ly khai vì muốn bảo tồn quyền của tiểu bang, trong đó có quyền duy trì chế độ nô lệ. Dự án Lincoln là một ủy ban hành động chính trị (PAC) được thành lập vào tháng 12 năm 2019 do những người bảo thủ ôn hòa và là đảng viên Cộng hòa phản đối Tổng thống Trump và chủ nghĩa Trump.
Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, tổ chức này hoạt động nhằm ngăn chặn việc tái đắc cử của ông Trump, đồng thời đánh bại các ứng cử viên đương nhiệm của đảng Cộng hòa trung thành với ông Trump tái tranh cử vào các chức vụ Quốc hội liên bang và cả ở tiểu bang. Vào tháng 4 năm 2020, ủy ban đã công khai ủng hộ ứng cử viên tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden. Kể từ năm 2023, ủy ban này tập trung vào việc ngăn chặn việc ông Trump tái đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2024, đồng thời yểm trợ đương kim Tổng thống Biden. Gần đây, sau khi ông Biden tuyên bố sẽ không ra ứng cử nhiệm kỳ thứ hai mặc dù ông rất yêu vai trò Tổng thống “nhưng tôi yêu đất nước này hơn,” ông nói, và đề cử Phó Tổng thống Kamala Harris, người đã chính thức được đảng Dân chủ đề cử là ứng cử viên Tổng thống, Dự án Lincoln dồn lực lượng vào việc yểm trợ bà Harris.
Ngoài Dự án Lincoln, người ta còn thấy nhóm Republican Accountability Project, tắt là RAP (Đảng viên Cộng hòa Đòi Trách nhiệm, còn gọi là Dự án Trách nhiệm và Cử tri Cộng hòa Chống Trump). Tổ chức này được thành lập vài tháng trước kỳ bầu cử 2020, nhằm vận động bảo vệ các nguyên tắc truyền thống của đảng Cộng hòa, trong đó thượng tôn luật pháp và sự thật là nền tảng mà ông Trump đang phá nát, gây chia rẽ. Dự án đã sản xuất một chiến dịch quảng cáo trị giá 10 triệu Mỹ kim tập trung vào hàng trăm lời chứng thực của đảng viên Cộng hòa, các nhà bảo thủ ôn hòa, cử tri độc lập nhưng nghiêng về cánh hữu, và các cử tri đã từng bỏ phiếu cho ông Trump giờ lên tiếng giải thích lý do tại sao họ sẽ không bỏ phiếu cho Donald Trump nữa trong kỳ bầu cử tới.
Sau vụ tòa nhà Quốc Hội bị tấn công với sự xúi giục và cả che chở của ông Trump, RAP sản xuất nhiều quảng cáo chính trị nhằm tấn công các đảng viên Cộng hòa cực đoan trong vụ tấn công Điện Capitol. Tổ chức này đã tài trợ các chiến dịch quảng cáo để chỉ trích các đảng viên Cộng hòa cực đoan theo ủng hộ ông Trump, đặc biệt là những người bị cáo buộc liên quan đến vụ tấn công Quốc Hội ngày 6 tháng 1 năm 2021.
Từ khi ông Trump tuyên bố tái tranh cử khi biết sẽ phải đối diện với các cáo buộc hình phạm của công tố liên bang cũng như của tiểu bang New York và Georgia, với hy vọng đắc cử hầu giải quyết tất cả, RAP càng gia tăng hoạt động với sự tài trợ của một số tỉ phú.
Tự mệnh danh là “những người Cộng hòa và bảo thủ bênh vực những ai ủng hộ dân chủ, buộc những người muốn lật ngược cuộc bầu cử phải chịu trách nhiệm, và đấu tranh chống thông tin sai lệch,” RAP dự trù bỏ ra 50 triệu Mỹ kim cho một chiến dịch quảng cáo chống Trump trong những ngày tháng dẫn tới ngày bầu cử 5 tháng 11 sắp tới. RAP cho biết sẽ liên tiếp giới thiệu hàng ngàn cử tri Cộng hòa đã từng bỏ phiếu cho ông Trump ở hai kỳ bầu cử trước, và đích thân những người này lên tiếng cho biết tại sao họ sẽ không bỏ phiếu cho ông kỳ bầu cử năm nay.
The Bulwark, tạm dịch là Bức Tường Thành, cũng là một trong những nhóm Cộng hòa chống Trump. Thực ra đây là một trang mạng tin tức và quan điểm bảo thủ có khuynh hướng chống Trump được Sarah Longwell, một chiến lược gia đảng Cộng hòa và là một trong những sáng lập viên của RAP, ra mắt vào năm 2019, với sự yểm trợ của một số các cây bút bảo thủ tên tuổi khác. Chủ trương trung thực và thiện chí, cùng đâu lưng chiến đấu và đặt đất nước lên trên đảng phái, nhóm Bulwark đồng thời chủ trương xây dựng nên một nơi cho các đảng viên Cộng hòa bị “vô gia cư” sinh hoạt—vì đảng Cộng hòa đã bị ông Trump và bè phái MAGA cưỡng chiếm khiến họ trở thành dân không nhà.
Có thể nói nhóm Bulwart là những người quyết “trấn thủ lưu đồn,” không bỏ đảng, song đã quyết định đặt quyền lợi đất nước lên trên đảng. Họ còn khuyến khích đồng sự nào muốn bỏ phiếu cho ứng cử viên Tổng thống Harris của đảng đối lập và vẫn giữ tư cách đảng viên Cộng hòa. Phần lớn còn trẻ và năng động, họ cũng không khoanh tay chờ thời, mà vận động cho một nước Mỹ trở lại bình thường, và chính trường Mỹ sẽ là trở lại là nơi người dân có thể thảo luận, kể cả tranh cãi trong ôn hòa, về các quan điểm khác nhau.
Các nhóm trên là vài trong số những nhóm bảo thủ hoặc đảng viên Cộng hòa không chấp nhận ông Trump và chủ nghĩa Trump, một hiện tượng có thể nói là hiếm trong sinh hoạt chính trị Mỹ. Ngoài ra, có nhiều nhân vật tên tuổi trong đảng Cộng hòa cũng công khai lên tiếng không chấp nhận ông Trump. Một trong các nhân vật này nổi bật nhất phải kể tới cựu Phó Tổng thống Mike Pence, người đã bị nhóm tấn công tòa Capitol ngày 6 tháng Giêng năm 2021 đi tìm để treo cổ. Ông Pence đã khẳng định không hỗ trợ “xếp” cũ của mình trong kỳ bầu cử tới, một việc chưa hề xẩy ra.
Vào giữa tháng Tám vừa qua, một số đảng viên Cộng hòa đã từng giữ những chức vụ quan trọng trong các cơ quan công quyền liên bang và tiểu bang cũng đã không ngần ngại lên diễn đàn, mà lại là một diễn đàn của phe đối lập là đảng Dân chủ, để công khai bầy tỏ lập trường chống ông Trump. Từ diễn đàn trước Hội nghị của đảng Dân chủ này, họ đã kêu gọi các bạn cùng đảng hãy đặt quyền lợi của đất nước lên trên đảng phái.
“Tôi là đảng viên đảng Cộng hòa. Nhưng tối nay tôi đứng đây với tư cách là một người Mỹ–một người Mỹ quan tâm đến tương lai của đất nước này hơn là tương lai của Donald Trump,” nguyên Phó Thống đốc tiểu bang Georgia Geoff Duncan phát biểu trước những tràng vỗ tay như sóng dậy giữa một hội trường đông nghẹt các đại biểu Dân chủ đa chủng và cả rừng biểu ngữ cờ quạt. “Hãy để tôi nói rõ với những người bạn trong đảng Cộng hòa của tôi đang theo dõi tại nhà: Nếu bạn bỏ phiếu cho Harris vào năm 2024, bạn không phải là đảng viên Dân chủ đâu, mà bạn là một người yêu nước.”
“Chúng tôi không yêu cầu bất kỳ ai phải đem mạng sống của mình ra đặc cọc. Chúng tôi chỉ xin bạn, bạn cũng biết đấy, là có thể một lần, chỉ một lần này thôi, rằng nếu cần thiết, hãy giữ danh hiệu đảng Cộng hòa, nhưng xin hãy bỏ phiếu [cho ứng cử viên Harris] để bảo vệ nền dân chủ này,” cựu dân biểu chiến binh đảng Cộng hòa Adam Kinzinger nói như khẩn khoản các bạn đồng đảng của mình mà ông tin là đang theo dõi Hội nghị Dân chủ tại tư gia. “Việc liên minh này không thoải mái gì song là việc duy nhất có thể bảo vệ niềm tin vào hệ thống bầu cử của chúng ta.”
Khi tôi đang soạn bài này thì nhận được tin cựu thẩm phán bảo thủ đáng kính và là một chuyên gia về Hiến pháp, Michael J. Luttig, đã công khai lên tiếng yểm trợ ứng cử viên Tổng thống Harris trong một lá thư dài năm trang gửi tới CNN. Cựu thẩm phán Luttig là người đã điều trần trước Ủy ban điều tra vụ Quốc hội bị tấn công ngày 6 tháng Giêng, 2021, cho là vụ tấn công này không khác một cuộc cách mạng nhằm lật đổ chế độ dân chủ lâu đời tại Mỹ.
“Khi bỏ phiếu cho Phó Tổng thống Harris, tôi hiểu là quan điểm chính sách của bà ấy rất khác với quan điểm của tôi,” ông Luttig tuyên bố. “Nhưng trong cuộc bầu cử này, tôi không quan tâm tới quan điểm chính sách của bà ấy về bất kỳ vấn đề nào khác ngoài Dân chủ, Hiến pháp và Pháp quyền của Hoa Kỳ. Tôi tin rằng tất cả người Mỹ nên [hành xử] như vậy.”
Cùng chia sẻ suy nghĩ của vị cựu thẩm phán là một số đảng viên Cộng hòa khác, trong đó có một số luật sư đã từng làm việc dưới thời Tổng thống Reagan và hai Tổng thống Bush Cha và Bush Con.
“Chúng tôi tán thành bà Kamala Harris và ủng hộ việc bà được bầu làm Tổng thống vì chúng tôi tin rằng việc đưa cựu Tổng thống Trump trở lại chức vụ sẽ đe dọa nền dân chủ Mỹ và làm suy yếu nền pháp quyền ở đất nước chúng ta,” các luật sư viết trong một bức thư được ưu tiên gửi tới phổ biến trên trang mạng của đài Fox News, vốn là cơ quan yểm trợ ông Trump, trước cả các cơ sở truyền thông dòng chính.
“Nỗ lực của ông Trump nhằm ngăn chặn việc chuyển giao quyền lực một cách ôn hòa sau khi thua cuộc bầu cử đã chứng tỏ rõ ràng rằng ông ấy sẵn sàng đặt lợi ích cá nhân của mình lên trên luật pháp và các giá trị của nền dân chủ lập hiến của chúng ta,” các luật sư của các chính phủ Reagan và Bush nói thêm. “Chúng tôi không thể làm theo những cựu quan chức đảng Cộng hòa khác, những người đã lên án Trump bằng những phán xét khốc liệt nhưng vẫn không sẵn sàng bỏ phiếu cho Harris. Chúng tôi tin rằng cuộc bầu cử này đưa ra một sự lựa chọn nhị phân và Trump hoàn toàn không đủ điều kiện.”
Và họ kết luận rằng ứng cử viên của đảng Cộng hòa, tức Donald Trump, “đã phạm tội sai trái nghiêm trọng đối với Hiến pháp, nền dân chủ và pháp quyền của chúng ta, đồng thời vẫn là người không phù hợp, nguy hiểm và xa rời thực tế.”
Các vị ký tên trong tuyên ngôn kết thúc lá thư bằng lời “kêu gọi tất cả những người Cộng hòa yêu nước, những người từng là thành viên đảng Cộng hòa, những công dân bảo thủ và trung hữu cũng như những cử tri độc lập hãy đặt tình yêu đất nước lên trên đảng phái và hệ tư tưởng, đồng thời cùng chúng tôi ủng hộ Kamala Harris.”
Đối với một số đảng viên Cộng hòa đã tuyên bố sẽ bỏ phiếu cho ứng cử viên Tổng thống Harris của đảng đối lập, hành động khác thường này chính là giúp bảo vệ nền dân chủ, nhưng cũng có nghĩa là giúp tạo cơ hội trở lại đời sống bình thường—một thứ homecoming, trở về mái nhà xưa, của một đảng bảo thủ chính thống vốn tôn trọng tự do, truyền thống và kỷ luật, và luật pháp và công bằng, là những giá trị Donald Trump đã dẵm đạp lên bấy lâu.
Trùng Dương
[TD2024-09]
