Hải Di Nguyễn: Hội thánh Tin Lành Việt Nam (miền Nam) phản bội tín đồ Tin Lành người Thượng thế nào?

Trong báo cáo thường niên công bố vào tháng 5/2024, Ủy hội Hoa Kỳ về Tự do Tôn giáo Quốc tế (US Commission on International Religious Freedom, viết tắt USCIRF) có nhắc tới các tổ chức tôn giáo bị nhà nước Việt Nam kiểm soát, và việc nhà nước tạo áp lực để các tín đồ và nhóm độc lập gia nhập. 

Một trong các tổ chức được nhắc tới là Hội thánh Tin Lành Việt Nam (miền Nam), viết tắt: HTTLVNMN. 

Ngày 13/5/2024 vừa qua tại Quốc hội Hoa Kỳ, ông Stephen Schneck của USCIRF cũng nhắc tới HTTLVNMN. 

Vậy HTTLVNMN trở thành công cụ của nhà nước và phản bội tín đồ ra sao? 

HTTLVNMN có gì khác với một số tổ chức tôn giáo khác cũng bị nhà nước điều khiển? 

Trong tháng 5 vừa qua, BPSOS đã hoàn thành cho USCIRF công trình nghiên cứu về các tổ chức tôn giáo ở Việt Nam bị nhà nước điều khiển. 

Khác với Giáo hội Phật giáo Việt Nam hay Chi phái Cao Đài 1997, HTTLVNMN không phải là một tổ chức do chính nhà nước lập ra để dần dần thay thế và “độc quyền” tôn giáo. 

Tuy nhiên, xuất phát từ Hội thánh Tin Lành Đông Pháp năm 1927 và được nhà nước công nhận tư cách pháp nhân năm 2001, HTTLVNMN dần dần bị nhà nước điều khiển và trở thành công cụ tô vẽ hình ảnh Việt Nam có tự do tôn giáo, trong khi công an và nhà cầm quyền càng mạnh tay đàn áp đạo Tin lành, đặc biệt các tín đồ độc lập và hội thánh không đăng ký. 

HTTLVNMN trở thành công cụ của nhà nước như thế nào?  

Một người Êđê theo đạo Tin lành, tạm gọi anh Y, cho biết nhiều mục sư và hội thánh Tin lành Tây Nguyên, do bị chính quyền ép buộc, đã gia nhập HTTLVNMN và chịu sự kiểm soát của nhà nước. Nhiều hội thánh không muốn bị kiểm soát và vẫn sinh hoạt độc lập thì “bị chính quyền và các mục sư của HTTLVNMN tẩy chay và bị chính quyền đàn áp bắt bớ.”

Anh nói “Từ khi nhiều hội thánh Tin Lành Tây Nguyên gia nhập vào Hệ phái Tin Lành Việt Nam Miền Nam, họ đã kiểm soát toàn bộ nội bộ hội thánh, từ mục sư cho đến các tín đồ, tài sản của hội thánh. Và họ bắt các mục sư kiểm soát các tín đồ và cả người dân tại buôn làng, giám sát các hoạt động của các tín đồ, đi đâu phải khai báo, đi học Kinh Thánh người đó phải do chính quyền chọn lựa, lý lịch “không trong sạch” như gia đình từng theo FULRO, theo lính Mỹ, hay Việt Nam Cộng Hòa cũng khó mà vào được viện Thánh Kinh Thần học của Tổng liên hội HTTLVNMN.”

Tháng 6/2023, tôi có một bài viết về anh Y Arôn Êban, người Êđê theo đạo Tin Lành, hiện nay đang tỵ nạn tại Thái Lan. Anh cho biết “Năm 2009, chính quyền cho một điểm sinh hoạt công khai tại địa phương, thuộc Hội thánh Tin Lành Miền nam Việt Nam, là hội thánh quốc doanh”. Anh ghi danh học Kinh Thánh căn bản và phải làm lý lịch nhưng bị từ chối vì bị coi là “phản động” và “thành phần phá hoại chính sách đại đoàn kết [dân tộc].” 

Anh Y cũng nói “Các bài giảng Kinh Thánh của các mục sư phải được chính quyền duyệt thì mới được giảng cho các tín đồ, còn không nộp trước hay thông báo thì họ cũng bị xử lý cảnh cáo, vi phạm khả năng cũng bị cắt chức thông công theo nghi lễ của hội thánh và không cho làm mục sư nữa. 

“Ngoài ra chính quyền bắt các mục sư phải vâng phục tuyệt đối đảng Cộng sản và nhà cầm quyền, ép buộc họ phải học tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và kết nạp đảng viên đảng Cộng sản Việt Nam. Các tín đồ Tin Lành Việt Nam bị cấm không được tiếp cận với các tín đồ hội thánh Tin Lành độc lập hay cầu nguyện cho ai mà chính quyền cho rằng là phản động, và không tiếp nhận các tín đồ đối nghịch với chính quyền, trừ khi cam kết chỉ theo đạo và vâng phục mục sư và nhà cầm quyền và đảng Cộng sản là trên hết.” 

HTTLVNMN phản bội tín đồ Tin Lành người Thượng ra sao?

Để thực sự hiểu HTTLVNMN, chỉ cần nhìn phản ứng của HTTLVNMN khi người Thượng đứng lên biểu tình ở Tây Nguyên, đòi tự do tôn giáo, đòi lại đất đai, đòi thả tù nhân lương tâm, đặc biệt các đợt biểu tình năm 2001, 2004, 2008. 

HTTLVNMN làm gì khi người biểu tình ôn hòa bị lực lượng vũ trang đàn áp thô bạo? HTTLVNMN ở đâu khi nhiều người chết, hàng trăm người bị bắt và cầm tù? HTTLVNMN phản ứng ra sao khi hàng ngàn người Thượng phải trốn chạy sang Campuchia và Thái Lan lánh nạn? 

Hiện nay cũng vậy, HTTLVNMN ở đâu khi các tín đồ Tin Lành bị đe dọa sách nhiễu? Bị cưỡng ép bỏ đạo? Bị đánh đập tra tấn? Bị bắt bớ cầm tù? 

HTTLVNMN nói gì khi các hội thánh độc lập như Hội thánh Tin Lành Đấng Christ Tây Nguyên và các nhóm tư gia bị đàn áp? 

HTTLVNMN có thái độ thế nào khi nhà cầm quyền càng lợi dụng vụ xả súng ngày 11/6/2023 tại Đắk Lắk để bắt giữ các tín đồ Tin Lành người Thượng? 

Họ hoàn toàn không bảo vệ tín đồ của mình, lại càng không lên tiếng cho các tín đồ Tin Lành bị đàn áp nói chung. 

Tô vẽ cho nhà nước Việt Nam 

Tháng 10/2023, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng dẫn đầu một phái đoàn sang Hoa Kỳ vận động để Mỹ rút Việt Nam khỏi Danh sách theo dõi đặc biệt (Special Watch List) về tự do tôn giáo. 

Bản tin của Ban Tôn giáo Chính phủ có đoạn: “Các chức sắc tôn giáo trong Đoàn (Phật giáo, Công giáo, Phật giáo Hòa Hảo, Cao Đài, Tin Lành) cũng chia sẻ về tôn giáo của mình, khẳng định với phía Hoa Kỳ về thành tựu về đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam; chia sẻ quan điểm phản bác lại các vấn đề thiếu khách quan, chưa được kiểm chứng trong báo cáo của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, của Văn phòng Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ về tình hình tôn giáo Việt Nam và tình hình vụ khủng bố ngày 11/6/2023 vừa qua tại Đắk Lắk.” 

Nói cách khác, nhà nước Việt Nam sử dụng các tổ chức tôn giáo họ điều khiển để tìm cách che mắt Hoa Kỳ (và thế giới nói chung) về tình hình tự do tôn giáo ở Việt Nam. 

Trong phái đoàn có Mục sư Y Tuân Mlô, Trưởng ban Đại diện HTTLVNMN ở tỉnh Đắk Lắk. 

USCIRF nhắc tới HTTLVNMN 

Tháng 5/2024, USCIRF công bố báo cáo thường niên về tự do tôn giáo và niềm tin toàn cầu, trong đó tiếp tục khuyến nghị Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đưa Việt Nam vào Danh sách các quốc gia cần quan tâm đặc biệt (Countries of Particular Concern). 

Bản báo cáo cũng nhắc tới một số tổ chức tôn giáo bị nhà nước kiểm soát, bao gồm HTTLVNMN. 

Ngày 13/5/2024, trong buổi Kỷ niệm 30 năm Ngày Nhân quyền cho Việt Nam tại Hạ viện Hoa Kỳ, ông Stephen Schneck của USCIRF nói “Trong năm 2023, chính quyền [Việt Nam] tiếp tục sách nhiễu, bắt giữ, và cưỡng ép người Thượng và H’mông theo Thiên Chúa giáo, người thuộc tín ngưỡng Dương Văn Mình, và một số nhóm khác bỏ đạo. Chính quyền cũng ép buộc người Thượng và H’mông theo Thiên Chúa giáo gia nhập các tổ chức bị nhà nước điều khiển, như HTTLVNMN.” 

Với công trình nghiên cứu vừa hoàn thành trong tháng 5 vừa qua, BPSOS nhắm mục tiêu cho Hoa Kỳ nói riêng và quốc tế nói chung nhìn thấy cách các tổ chức tôn giáo bị nhà nước điều khiển đã tiếp tay cho nhà nước Việt Nam đàn áp tôn giáo và lừa dối thế giới. 

Hải Di Nguyễn